taranatha2502_甘露精華八支密訣續之釋續.g2.0f

多羅那他大師教言集JT603བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས། 25-18 ༄༅། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས། ༄། །དང་པོ། བཤད་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྡོམས་ཚིག་བསྟན་པའི་ལེའུ། ༄༅། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ ལས་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས། ༄༅། །དེ་ནས་སྟོན་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས་འཚོ་མཛད་སྨན་གྱི་བླ་བཻཌཱུཪྻ་འོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ དེས་ཏིང་ངེ་འཛིན་དེ་ལས་བཞེངས་ཏེ། སྨྲ་བའི་སེང་གེ་ཞེས་བྱ་བའི་སྨན་གྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་ སྙོམས་པར་ཞུགས་སོ། །སྙོམས་པར་ཞུགས་མ་ཐག་ཏུ་དབུའི་གཙུག་ནས་འོད་ཟེར་ཁ་དོག་ བརྒྱ་སྟོང་དུ་མ་ཕྱོགས་བཅུར་འཕྲོས་པས་ཕྱོགས་བཅུའི་འགྲོ་བ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ ལུས་ཀྱི་ཉེས་པའི་སྐྱོན་བསལ། རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གྱི་ནད་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱས་ནས་ སླར་དབུའི་གཙུག་ཏུ་འདུས་པ་ལས། སྤྲུལ་པའི་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཞེས་བྱ་ བ་ཞིག་སྐུ་ལས་སྤྲུལ་ཏེ་མདུན་གྱི་བར་སྣང་ལ་བཞུགས་པ་ལས། །གསུང་ལས་སྤྲུལ་པའི་དྲང་ སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཞེས་བྱ་བ་དེས་སྟོན་པ་ལ་ཕྱག་དང་སྐོར་བ་བྱས་ནས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་ སོ། །ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །བསྡུས་དོན་རྩ་རྒྱུད་དེ་ལྟར་གསུངས་ ལགས་ན། །བཤད་པའི་རྒྱུད་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་ བཀའ་སྩོལ་ཅིག །དེ་སྐད་ཅེས་ཞུས་པ་དང་། སྐུ་ལས་སྤྲུལ་པའི་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ དེས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཡིད་ལས་སྐྱེས། །གཉིས་པ་བཤད་པའི་ རྒྱུད་ལ་བསླབ་པ་ནི། །འགྲོ་དྲུག་གཙོ་བོར་གྱུར་པ་མི་ལུས་ལ། །མི་ན་གནས་དང་ན་བ་གསོ་ བ་དང་། །ཚེ་རིང་ཆོས་ནོར་བདེ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། །གསོ་བ་རིག་པའི་དོན་རྣམས་མདོར་བསྡུ་ ན། །གསོ་བྱ་གསོ་བྱེད་ཇི་ལྟར་གསོ་བ་དང་། །གསོ་བ་པོ་དང་རྣམ་པ་བཞི་རུ་བཤད། །དང་པོ་ 25-19 གསོ་བར་བྱ་བའི་ཡུལ་བསྟན་པ། །གང་གི་དོན་དུ་གསོ་བ་ལུས་དང་ནི། །གང་གསོ་དེ་ལས་ བྱུང་བའི་ནད་དུ་བསྟན། །ནད་ལ་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ནི། །སྤྱོད་ལམ་ཟས་དང་སྨན་ དང་དཔྱད་རྣམས་སོ། །ནད་དེ་གཉེན་པོས་ཇི་ལྟར་གསོ་བ་ལ། །ནད་མེད་གནས་ཤིང་རིང་དུ་ འཚོ་བ་དང་། །རྣམ་གྱུར་ན་བ་གསོ་བར་བྱ་བའོ། །དེ་ལ་ངོས་བཟུང་བརྟག་པའི་ཐབས་དང་ ནི། །རྟོགས་ནས་ཇི་ལྟར་གསོ་བའི་གསོ་ཚུལ་དང་། །གང་གིས་གསོ་བའི་གསོ་ཐབས་གསུམ་ དུ་བཤད། །དེ་ལྟར་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གསོ་བ་པོ། །རྩ་བ་བཞི་ལ་ཡན་ལག་བཅུ་གཅིག་སྟེ། ། འདི་དག་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྡོམས་ཚིག་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་སོ།

以下是對藏文的翻譯： 多羅那他大師教言集JT603《甘露心要八支秘密口訣續釋》 25-18 《甘露心要八支秘密口訣續釋》 第一章 釋續總綱 《甘露心要八支秘密口訣續釋》 其後，世尊薄伽梵，療病醫王，琉璃光王，從彼三摩地起，入于名為「語獅子」之醫藥三摩地。甫入定，自頂髻放射百千光芒，遍照十方，消除十方一切有情身之病患，平息一切風、膽、涎之疾病，復又收攝於頂髻。爾時，化現導師，名為「仙人智慧明」，從其身化現，安住於前方虛空。又從其語化現仙人「意生」，向導師頂禮、繞行，請問曰：「奇哉！導師仙人智慧明，如是已宣說攝義根本續，于釋續當如何修學？療病醫王祈請垂示！」如是請問已，身化現之仙人智慧明乃作是言：「奇哉！大仙意生，修學第二釋續者，乃為六道眾生之首——人身，為令其人無病安住，療愈疾病，增長壽命，成就財富、安樂，故略攝醫方明之要義：所治、能治、如何治，以及醫者，總為四事。 25-19 首先，指示所治之境：所為而治者，乃是身體；所治者，乃是因身而生之疾病。對治疾病之對治品，乃是行止、飲食、藥物及外治。以對治品如何治療疾病？令無病安住，長久存活，以及療愈變異之疾病。其中，辨識、診斷之方法，以及了知后如何治療之治療方式，以及以何治療之治療方法，總為三者。如是治療之醫者，根本為四，支分有十一。此等即是釋續之總綱。」如是說。

།བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྡོམས་ཚིག་བསྟན་པའི་ ལེའུ་སྟེ་དང་པོའོ།། །། ༄། །གཉིས་པ། ལུས་ཀྱི་ཆགས་ཚུལ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་འདི་སྐད་ ཅེས་ཞུས་སོ།

以下是對藏文的翻譯： 《甘露心要八支秘密口訣續釋》之釋續總綱第一章竟。 第二章 身體構造 其後，仙人意生向導師仙人智慧明請問曰：

།ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །གྲུབ་པ་ལུས་ཀྱི་གནས་ལ་ ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །དང་པོ་གང་གི་དོན་དུ་གསོ་བ་ ལུས། །གྲུབ་པ་ལུས་གནས་བསྟན་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། །ཆགས་ཚུལ་འདྲ་དཔེ་གནས་ལུགས་མཚན་ ཉིད་དང་། །དབྱེ་བ་ལས་དང་འཇིག་ལྟས་བདུན་དུ་བཤད། །དེ་ལ་དང་པོ་ཆགས་པའི་ཚུལ་ བསྟན་པ། །ཆགས་རྒྱུ་འཕེལ་རྐྱེན་བཙའ་རྟགས་རྣམ་པ་གསུམ། །དང་པོ་ཕ་མའི་ཁུ་ཁྲག་སྐྱོན་ མེད་པ། །རྣམ་ཤེས་ལས་དང་ཉོན་མོངས་ཀྱིས་བསྐུལ་ནས། །འབྱུང་ལྔ་ཚོགས་པ་མངལ་དུ་ ཆགས་པའི་རྒྱུ། །དཔེར་ན་གཙུབས་ཤིང་དག་ལས་མེ་འབྱུང་མཚུངས། །ཁུ་ཁྲག་རླུང་གིས་ རྩུབ་ནག་རོ་བསྐ་ལ། །མཁྲིས་པས་རོ་སྐྱུར་མདོག་སེར་དྲི་མ་མནམ། །བད་ཀན་སྐྱ་འབྱར་རོ་ དངར་བསིལ་བ་སྟེ། །ཁྲག་གིས་རུལ་ཞིང་བད་རླུང་དུམ་བུར་ཆད། །ཁྲག་མཁྲིས་རྣག་འདྲ་ 25-20 བད་མཁྲིས་མདུད་པ་ཅན། །རླུང་མཁྲིས་སྐམ་ཞིང་འདུས་པ་བཤང་གཅི་འདྲ། །འདི་དག་སྐྱོན་ གྱིས་ས་བོན་བྱེད་མི་ནུས། །ལས་མ་འཛོམ་ན་རྣམ་ཤེས་མི་འཇུག་སྟེ། །ས་མེད་མི་འགྲུབ་ཆུ་ མེད་སྡུད་མི་ནུས། །མེ་མེད་མི་སྨིན་རླུང་མེད་འཕེལ་མི་འགྱུར། །ནམ་མཁའ་མེད་པར་འཕེལ་ བའི་གོ་མི་ཕྱེད། །ཁུ་བ་དཀར་ལྕི་དངར་ལ་མང་བ་དང་། །ཟླ་མཚན་ཚོས་ཁུ་རི་བོང་ཁྲག་འདྲ་ བ། །བཀྲུས་ན་དག་འགྱུར་སྐྱོན་མེད་མངལ་ཆགས་བྱེད། །བུད་མེད་བཅུ་གཉིས་ལོན་ནས་ལྔ་ བཅུའི་བར། །དྭངས་མ་ལས་བྱུང་ཟླ་རེར་བསགས་པའི་ཁྲག །རྩ་ཆེན་གཉིས་ནས་ནག་ཅིང་དྲི་ བྲལ་བ། །རླུང་གིས་མངལ་གྱི་སྒོར་འབྱིན་ཞག་གསུམ་འཛག །དེ་རྟགས་ཉམ་ཆུང་བཞིན་རས་ ངན་པ་དང་། །ནུ་མ་རྐེད་པ་མགུལ་བ་མིག་དཀུ་གཡོ། །ཟླ་མཚན་ལྡན་པ་སྐྱེས་པ་འདོད་པའི་ རྟགས། །མངལ་ཁ་བྱེ་ནས་ཞག་ནི་བཅུ་གཉིས་བར། །དང་པོའི་ཞག་གསུམ་བཅུ་གཅིག་བུ་མི་ ལེན། །གཅིག་གསུམ་ལྔ་བདུན་དགུ་ལ་བུར་འགྱུར་ཏེ། །གཉིས་དང་བཞི་པ་དྲུག་པ་བུ་མོར་ འགྱུར། །ཉི་མ་ནུབ་པས་པད་མའི་ཁ་ཟུམ་བཞིན། །བཅུ་གཉིས་འདས་ནས་ཁུ་བ་མངལ་མི་ སྡོད། །ཁུ་བ་མང་བ་བུ་རུ་སྐྱེ་འགྱུར་གྱི། །ཟླ་མཚན་མང་བ་བུ་མོར་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །ཆ་མཉམ་ མ་ནིང་བྱེ་ལས་མཚེ་མར་སྐྱེ། །སྐྱེ་གནས་མི་མཐུན་པ་དང་གཟུགས་མི་སྡུག །འདི་དག་གནོད་ པའི་དྲི་མས་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །མངལ་ཆགས་མཚན་མས་ས་བོན་འཛིན་པ་དང་། །འདོད་པ་ ངོམས་ཤིང་ལུས་སྙོམ་ལྕི་བ་ཡིན། །ཕ་ཡི་ཁུ་བས་རུས་པ་ཀླད་གཞུང་སྐྱེད། །མ་ཡི་ཟླ་མཚན་ ཤ་ཁྲག་དོན་སྣོད་སྐྱེད། རང་གི་སེམས་ལས་དབང་པོའི་རྣམ་ཤེས་འབྱུང་། །ས་ལས་ཤ་དང་ རུས་པ་སྣ་དྲི་སྐྱེད། །ཆུ་ལས་ཁྲག་དང་ལྕེ་རོ་རླན་པ་སྐྱེད། །

以下是對藏文的翻譯： 「尊貴的導師仙人智慧明啊！成就之身如何安住？請慈悲的醫王為我解說！」 仙人意生如是請問。 導師答道：「偉大的仙人，請諦聽！首先，爲了何故而行醫？此乃爲了身軀。成就之身安住之法如下：身體的構造可分為成因、助緣、孕期徵兆、形態、類別、功能和死亡預兆七個方面來闡述。 首先，講述身體的成因：成因、助緣、孕期徵兆這三個方面。首先，父母的精血完好無損，神識在業力和煩惱的驅使下，五大聚合，在母胎中形成受精卵，這便是成因。猶如鉆木取火一般。 精液若為風所擾，則粗糙、色黑、味澀。膽汁若盛，則味酸、色黃、氣味腥臊。痰液若盛，則色白粘稠、味甜而性涼。血液腐敗，痰和風則會斷裂成塊。血膽混合如膿液，痰膽混合則成團塊。風膽混合則乾燥，與大小便相似。這些情況都無法形成健康的種子。 若業力不具足，則神識無法進入。沒有土地，莊稼無法生長；沒有水，則無法凝聚；沒有火，則無法成熟；沒有風，則無法生長變化；沒有空間，則無法開闢生長的空間。 精液潔白濃稠、味甜量多，經血顏色如兔血。清洗后能乾淨，沒有瑕疵，才能使母胎受孕。女子十二歲至五十歲之間，由精微物質轉化而來的經血，每月積聚，從兩條大脈中流出，顏色發黑，沒有氣味。在風的作用下，從子宮口排出，持續三天。其徵兆是身體虛弱，面色不好，乳房、腰部、頸部、眼睛和臀部都會有所變化。經血來潮是女子渴望男子的徵兆。 子宮口張開后，十二天內，最初的三天和第十一天不宜受孕。第一、三、五、七、九天容易生男孩，第二、四、六天容易生女孩。如同太陽西下，蓮花閉合一般，過了十二天，精液便無法在子宮內停留。精液量多容易生男孩，經血量多容易生女孩。精血量相等則容易生出陰陽人，極少數情況下會生出雙胞胎。出生位置不同，相貌醜陋，這些都是被污濁之氣所影響。 受孕的徵兆是子宮抓住種子，感到性慾滿足，身體慵懶沉重。父親的精液滋養骨骼和腦髓，母親的經血滋養肌肉、血液、臟腑。自己的心識產生感覺器官的意識。地大產生肌肉、骨骼和嗅覺。水大產生血液、舌頭、味覺和濕潤。

ཆུ་ལས་ཁྲག་དང་ལྕེ་རོ་རླན་པ་སྐྱེད། །མེ་ལས་དྲོད་དང་མདོག་གསལ་ མིག་གཟུགས་སྐྱེད། །རླུང་ལས་དབུགས་དང་པགས་པ་རེག་བྱ་སྐྱེད། །མཁའ་ལས་བུ་ག་རྣ་ བ་སྒྲ་སྐྱེད་འགྱུར། །གོམས་པས་བྱ་བ་ལ་འཇུག་སྣང་བ་མཆེད། །རྒྱུ་རྐྱེན་རྟེན་འབྲེལ་འཛོམས་ པས་ལུས་སུ་འགྲུབ། །དེ་ལྟར་ཆགས་ནས་འཕེལ་བའི་ཚུལ་བསྟན་པ། །མངལ་ཆགས་འཕེལ་ 25-21 བའི་རྒྱུ་ནི་ལྟེ་བ་སྟེ། །བུ་སྣོད་གཡས་གཡོན་རྩ་དང་ལྟེ་བ་འབྲེལ། །རྩ་གཉིས་བསམ་སེ་བཅུད་ ཀྱི་རྟེན་དང་འབྲེལ། །དེ་ཕྱིར་མ་ཡི་ཁ་ཟས་དྭངས་མ་ཡིས། །རིམ་གྱིས་མངལ་དུ་རྣམ་པར་ འཕེལ་འགྱུར་ཏེ། །དཔེར་ན་རྫིང་ཡུར་ཆུ་ཡིས་ཞིང་སྐྱེད་འདྲ། །དེ་ཡང་བདུན་ཕྲག་སུམ་ཅུ་ རྩ་བརྒྱད་ཀྱི། །རླུང་གིས་བསྒྱུར་ནས་ཟླ་དགུར་འཕེལ་འགྱུར་ཏེ། །ཟླ་བ་དང་པོ་བདུན་ཕྲག་ དང་པོའི་དུས། །འོ་མར་རུ་མ་བླུག་འདྲ་ཁུ་ཁྲག་འདྲེས། །བདུན་ཕྲག་གཉིས་པ་ནུར་ནུར་པོ་ རུ་འགྱུར། །བདུན་ཕྲག་གསུམ་པ་ཞོ་ཆགས་ལྟ་བུར་སྣང་། །སྐྱེས་བུ་འདོད་པས་དུས་འདིར་ ཐབས་བསྟེན་ཏེ། །མཚན་མ་གསལ་བར་མ་གྱུར་གོང་དུ་བྱ། །འདི་སྟོབས་ལྡན་པས་ལས་ ཀྱང་ཟིལ་གནོན་ནུས། །སྐར་མ་རྒྱལ་ལ་སྐྱེས་པ་བུ་ཡི་གཟུགས། །ལྕགས་སྣ་ཁ་ཡར་ལས་ བརྡུངས་སོལ་མེ་ལ། །མདོག་འགྱུར་བསྲེགས་པ་བ་ཡི་འོ་མའི་ནང་། །གོང་གི་གྲངས་གསུར་ ཁུ་བ་སྙིམ་གང་བླུད། །ཉི་མ་ཟླ་བའི་དྭངས་མ་བཟའ་བ་དང་། །བཅིངས་དང་གདགས་པའི་ རྟེན་འབྲེལ་བསྟེན་པར་བྱ། །ཉལ་པོ་རྩོལ་དྲག་མཚན་མོ་གཉིད་མ་ལོག །ཉིན་གཉིད་ཤུགས་ བཀག་ཚ་རྣོ་ལྕི་བ་དང་། །བཤང་དགག་ཟས་དང་རློན་ཁྲུས་མས་བཏང་དང་། །གཏར་ག་ལ་ སོགས་ཟླ་བརྒྱད་བར་དུ་སྤང་། །ཅི་ཕྱིར་མངལ་འཇིག་འཆི་འམ་དཀུ་སྐམས་འགྱུར། །བཞི་ པ་གོར་གོར་མེར་མེར་ནར་ནར་པོ། །དེ་ལས་ཕོ་མོ་མ་ནིང་རིམ་པར་འགྱུར། །དེ་རྟགས་དཀུ་ ལྕི་ལུས་རིད་ཡི་ག་འགག །གཡལ་རྙོང་སྒྱིད་སྐྱུར་ནུ་མ་སྐྱེ་བ་དང་། །སྐྱུར་ལ་དགའ་ཞིང་སྙིང་ ལ་སྣ་ཚོགས་འདོད། །དེ་བཀག་མངལ་འཇིག་གཟུགས་མི་སྡུག་པར་འགྱུར། །དེ་བས་གནོད་ པའང་ཕན་བསྲེས་ཅུང་ཟད་བྱིན། །ཟླ་བ་གཉིས་པ་བདུན་ཕྲག་ལྔ་པ་ལ། །མངལ་གནས་ ལུས་ཀྱི་དང་པོ་ལྟེ་བ་ཆགས། །དྲུག་པ་ལྟེ་བ་ལ་བརྟེན་སྲོག་རྩ་ཆགས། །བདུན་པར་མིག་གི་ དབང་པོ་གཟུགས་སུ་དོད། །བརྒྱད་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་མགོ་དབྱིབས་ཆགས། །དགུ་པར་ ལུས་དབྱིབས་ཁོག་པ་སྟོད་སྨད་ཆགས། །ཟླ་བ་གསུམ་པ་བདུན་ཕྲག་བཅུ་པ་ལ། །དཔུང་པ་ 25-22 གཉིས་དང་དཔྱི་གཉིས་འབུར་དུ་དོད། །བཅུ་གཅིག་དབང་པོ་དགུ་ཡི་གཟུགས་དབྱིབས་དོད། ། བཅུ་གཉིས་པ་ལ་དོན་ལྔའི་གཟུགས་དབྱིབས་དོད། །བཅུ་གསུམ་པ་ལ་སྣོད་དྲུག་གཟུགས་ དབྱིབས་དོད། །ཟླ་བ་བཞི་པ་བདུན་ཕྲག་བཅུ་བཞི་ལ། །

以下是對藏文的翻譯： 水大產生血液、舌頭、味覺和濕潤。火大產生溫度、顏色、清晰的視覺和眼睛的形狀。風大產生呼吸、面板和觸覺。空大產生孔竅、耳朵和聽覺。習慣成自然，逐漸適應各種活動，各種現象也隨之顯現。因、緣、條件相互配合，身體便得以形成。 如此形成之後，接下來講述身體的生長過程：胎兒在母體中生長的根本在於臍帶。子宮左右兩側的脈絡與臍帶相連。這兩條脈絡與精華的來源相連。因此，母親所食用的食物中的精華，會逐漸在子宮內轉化為胎兒的養分，如同水渠中的水滋養田地一般。 在三十八個星期內，在風的作用下，胎兒在九個月內逐漸發育成熟。第一個月，第一個星期，精血混合，如同在牛奶中加入凝乳酶。第二個星期，變得柔軟。第三個星期，呈現出凝乳的形狀。如果想要生男孩，應該在這個時候採取措施，在性器官尚未發育完全之前進行。這樣做，強壯的可以壓倒業力。 若星宿吉祥，則會形成男性的身體。如同鐵匠將燒紅的鐵塊放入水中淬火，又如同將一捧倒入牛奶中。食用日月精華的食物，並遵循束縛和設定的因果關係。避免過度勞累、劇烈運動、熬夜、白天睡覺、憋大小便、食用辛辣刺激、油膩的食物，以及進行放血等治療，這些在懷孕八個月內都要避免。否則會導致流產、死亡或腰部乾枯。 第四個星期，胎兒呈現出圓形、橢圓形、細長的形狀，並逐漸分化為男性、女性和陰陽人。其徵兆是腰部沉重、身體消瘦、食慾不振、打哈欠、伸懶腰、腰痠背痛、**發育、喜歡酸味、對各種食物都有需求。如果克制這些慾望，會導致流產，胎兒相貌醜陋。因此，可以稍微滿足這些需求，但也要適度。 第二個月，第五個星期，胎兒的第一個身體部位——臍帶開始形成。第六個星期，依靠臍帶，生命之脈開始形成。第七個星期，眼睛的感官開始顯現。第八個星期，在此基礎上，頭部開始形成。第九個星期，身體的輪廓、胸腹等部位開始形成。 第三個月，第十個星期，雙臂和雙腿開始凸顯。第十一個星期，九種感官的形狀開始顯現。第十二個星期，五臟的形狀開始顯現。第十三個星期，六腑的形狀開始顯現。 第四個月，第十四個星期，

ཟླ་བ་བཞི་པ་བདུན་ཕྲག་བཅུ་བཞི་ལ། །དཔུང་རྐང་བརླ་རྐང་བཞི་པོའི་ གཟུགས་དབྱིབས་དོད། །བཅོ་ལྔ་པ་ལ་རྐང་ལག་རྗེ་ངར་དོད། །བཅུ་དྲུག་པ་ལ་སོར་མོ་ཉི་ཤུ་ དོད། །བཅུ་བདུན་ཕྱི་ནང་འབྲེལ་བའི་རྩ་རྣམས་ཆགས། །ཟླ་ལྔ་བདུན་ཕྲག་བཅོ་བརྒྱད་ཤ་ ཚིལ་ཆགས། །བཅུ་དགུ་པ་ལ་ཆུ་བ་རྒྱུས་པ་ཆགས། །ཉི་ཤུ་པ་ལ་རུས་དང་རྐང་མར་ཆགས། ། རྩ་གཅིག་པ་ལ་ཕྱི་ཡི་པགས་པ་གཡོགས། །དེ་ནས་ཟླ་དྲུག་བདུན་ཕྲག་རྩ་གཉིས་ལ། །དབང་ པོ་སྒོ་དགུའི་བུ་ག་རྣམ་པར་བྱེ། །རྩ་གསུམ་སྐྲ་དང་བ་སྤུ་སེན་མོ་སྐྱེ། །རྩ་བཞི་པ་ལ་དོན་སྣོད་ གསལ་བར་སྨིན། །དེ་དུས་བདེ་དང་སྡུག་བསྔལ་ཤེས་པར་འགྱུར། །རྩ་ལྔ་པ་ལ་རླུང་གི་རྒྱུ་ བ་འབྱུང་། །རྩ་དྲུག་པ་ལ་སེམས་ཀྱི་དྲན་པ་གསལ། །དེ་ནས་ཟླ་བདུན་བདུན་ཕྲག་རྩ་བདུན་ ནས། །སུམ་ཅུའི་བར་གྱིས་ཐམས་ཅད་གསལ་རྫོགས་འགྱུར། །ཟླ་བ་བརྒྱད་པ་བདུན་ཕྲག་ སོ་གཅིག་ནས། །སོ་ལྔའི་བར་དུ་ཐམས་ཅད་ཆེར་འཕེལ་བྱེད། །མ་དང་བུ་གཉིས་ཐང་རེ་གཟི་ མདངས་འཕོ། །ཟླ་བ་དགུ་པ་བདུན་ཕྲག་སོ་དྲུག་ནས། །མངོན་པར་མི་དགའ་སྐྱོ་བའི་འདུ་ ཤེས་འབྱུང་། །སོ་བདུན་པ་ལ་ལོག་པའི་འདུ་ཤེས་སྐྱེ། །སོ་བརྒྱད་མགོ་མཇུག་ལོག་སྟེ་མངལ་ ནས་འབྱིན། །འོན་ཀྱང་ཁྲག་ཟགས་པ་ན་འཕེལ་མི་ནུས། །མངལ་རྒྱས་ཟླ་བ་ཚང་ཡང་བཙའ་ བ་དཀའ། །རླུང་གིས་དཀུ་བཀག་ཟླ་བ་ཚང་ཡང་འགོར། །དེ་ལྟར་མངལ་དུ་འཕེལ་ཞིང་སྨིན་ པའི་ཚེ། །ཟླ་དགུ་འདས་ནས་བཙའ་བའི་དུས་ཡིན་ཏེ། །དེ་ཡང་གཡས་ལོགས་ལ་བརྟེན་དཀུ་ གཡས་མཐོ། །ལུས་ཡང་རྨི་ལམ་དག་ན་སྐྱེས་པ་མཐོང་། །ནུ་ཞོ་གཡས་པ་སྔར་འབྱུང་ཁྱེའུ་ སྐྱེ། །སྐྱེས་པ་ཕྲད་འདོད་གླུ་གར་རྒྱན་ལ་དགའ། །གོང་ལས་ཟློག་པ་བུ་མོ་སྐྱེ་བའི་རྟགས། །དེ་ དག་འདྲེས་ལས་མ་ནིང་འབྱུང་བ་སྟེ། །དབུས་དམའ་མཐའ་གཉིས་མཐོ་ན་མཚེ་མར་སྐྱེ། །དེ་ 25-23 ནས་མྱུར་དུ་བཙའ་རྟགས་ལུས་རྙོང་ཞིང་། །དཀུ་ལྷོད་སྨད་ལྕི་ཚང་ར་རྐེད་པ་ན། །ལྟོ་བ་ཆུ་སོ་ ན་ཞིང་ལྡང་དུབ་བྱེད། །མཚན་བྱེ་གཅིན་མང་དབང་མེད་ན་ཟུག་ལྡང་། །བུད་མེད་བཙའ་མྱོང་ གིས་བསྐོར་བཙའ་བར་བྱ། །སྲོག་འབྲལ་འདྲ་བའི་ནད་སོས་ཚས་ཀྱིས་གསོ། །ཞེས་གསུངས་ སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་ཆགས་ ཚུལ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་གཉིས་པའོ།། །། ༄། །གསུམ་པ། ལུས་ཀྱི་འདྲ་དཔེ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

以下是對藏文的翻譯： 第四個月，第十四個星期，四肢（雙臂和雙腿）的形狀開始顯現。第十五個星期，腳和手的關節開始顯現。第十六個星期，二十個手指開始顯現。第十七個星期，連線內外（身體內外）的脈絡開始形成。 第五個月，第十八個星期，肌肉和脂肪開始形成。第十九個星期，液體（體液）和肌腱開始形成。第二十個星期，骨骼和骨髓開始形成。第二十一個星期，外層的面板覆蓋其上。 此後，第六個月，第二十二個星期，九個感官的孔竅逐漸形成。第二十三個星期，頭髮、體毛和指甲開始生長。第二十四個星期，五臟六腑清晰地成熟。此時，胎兒能夠感知快樂和痛苦。第二十五個星期，氣息開始流動。第二十六個星期，思維和記憶變得清晰。 此後，第七個月，從第二十七個星期到第三十個星期，一切都變得清晰和完整。第八個月，從第三十一個星期到第三十五個星期，一切都在迅速增長。母親和胎兒的精力和光澤相互轉移。 第九個月，從第三十六個星期開始，產生不悅和悲傷的感覺。第三十七個星期，產生顛倒的認知。第三十八個星期，頭下腳上，胎兒從子宮中娩出。然而，如果出現出血，則無法繼續生長。子宮擴大，即使月份已滿，分娩也很困難。氣息阻塞腰部，即使月份已滿，分娩也會延遲。 如此在子宮中生長和成熟，經過九個月后，便是分娩的時刻。如果胎兒依靠右側，則母親的右腰會抬高。身體感到輕鬆，夢中會看到男性。右側先流出，則會生男孩。喜歡與男性接觸，喜歡唱歌、跳舞和裝飾，這些都是生男孩的徵兆。與上述情況相反，則是生女孩的徵兆。如果這些徵兆混合出現，則會生下陰陽人。如果中間低，兩邊高，則會生雙胞胎。 此後，分娩的徵兆迅速出現，身體彎曲，腰部鬆弛，下半身沉重，、腰部疼痛，腹部像水一樣疼痛，感到疲倦。**打開，頻繁排尿，無法控制，疼痛加劇。有分娩經驗的婦女會協助分娩。如同生命分離般的疾病，要用清涼的藥物來治療。 以上出自《甘露心要八支秘密口訣續釋》中，關於身體形成的第二章。 第三章：講述身體的比喻。 此後，賢者智光再次說道：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །འདྲ་དཔེ་ཕུང་པོའི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་ནི། །དཔྱི་རུས་གཉིས་ནི་རྩིག་ པའི་འགྲམ་གཞི་འདྲ། །སྒལ་ཚིགས་གསེར་གྱི་དོང་ཙེ་བརྩེགས་པ་འདྲ། །སྲོག་པ་རྩ་ནི་མཆོང་ གི་ཀ་བ་འདྲ། །བྲང་རུས་གྲུ་བཞི་གདུང་མ་བཀལ་བ་འདྲ། །རྩིབ་མ་ཉེར་བཞི་ཕྱམ་འགྲེམས་ ལེགས་པ་འདྲ། །ལྷ་རུ་རྩེ་ནི་ཕྱམ་གྱི་རྟེན་མ་འདྲ། །རྩ་དང་ཆུ་རྒྱུས་གྲལ་ཕྱམ་བཀོད་པ་འདྲ། ། ཤ་དང་པགས་པ་འདག་ཞལ་བྱས་པ་འདྲ། །སྒྲོག་རུས་གཉིས་ནི་མཁར་བད་བཏགས་ པ་འདྲ། །སོག་པ་གཉིས་ནི་གྲུ་ཕུབས་བྱས་པ་འདྲ། །མགོ་བོ་དབུ་རྩེ་བ་གམ་བྱས་པ་འདྲ། ། དབང་པོ་སྒོ་ལྔ་སྐར་ཁུང་གཏོད་པ་འདྲ། །ཐོད་པའི་རུས་པ་རྒྱ་ཕུབས་བཀལ་བ་འདྲ། །ཚངས་ པའི་བུ་ག་དུད་ཁུང་ཕྱེ་བ་འདྲ། །རྣ་བ་གཡས་གཡོན་ཁྱུང་མགོ་འགྱིང་བ་འདྲ། །སྣ་བུག་མཛེས་ པའི་རྒྱན་ཏེ་ཏོག་དང་འདྲ། །སྐྲ་ལོ་ཕོ་གྱོ་མོ་གྱོའི་རྫ་དང་འདྲ། །ལག་པ་གཉིས་ནི་དར་དཔྱངས་ བཏགས་པ་འདྲ། །བྱང་ཁོག་སྟོད་སྨད་ཁྱམས་སྟོད་ཁྱམས་སྨད་འདྲ། །མཆིན་དྲི་དར་གྱི་ཡོལ་ བ་བཀྲམ་པ་འདྲ། །སྙིང་ནི་རྒྱལ་པོ་གདན་ལ་བཞུགས་པ་འདྲ། །གློ་བ་མ་ལྔ་ནང་གི་བློན་པོ་ འདྲ། །གློ་བ་བུ་ལྔ་རྒྱལ་པོའི་སྲས་དང་འདྲ། །མཆིན་མཆེར་གཉིས་ནི་བཙུན་མོ་ཆེ་ཆུང་འདྲ། ། མཁལ་མ་ཕྱི་བློན་གྱད་པ་གདུང་འདེགས་འདྲ། །བསམ་སེ་འུ་ནི་ནོར་གྱི་བང་མཛོད་འདྲ། །ཕོ་ བ་གཡོས་བཅུ་བྱེད་པའི་ཁོག་མ་འདྲ། །རྒྱུ་མ་ལོང་ཁ་བཙུན་མོའི་གཡོག་དང་འདྲ། །མཁྲིས་པ་ 25-24 སྡོར་གྱི་རྐྱལ་པ་བཀལ་བ་འདྲ། །ལྒང་ཕུག་ཆུ་ཡིས་རྫ་མ་བཀང་བ་འདྲ། །འོག་སྒོ་གཉིས་ནི་ཆུ་ ཁུང་བཞག་པ་འདྲ། །རྐང་པ་གཉིས་ནི་སྒོ་ཡི་རྟ་བབས་འདྲ། །གཉན་པའི་གནད་ནི་རྒྱལ་པོས་ མངའ་བསྐུར་འདྲ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་འདྲ་དཔེ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་གསུམ་པའོ།། །། ༄། །བཞི་པ། ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་རྣམ་བཞི་སྟེ། །ལྡང་ཚད་ལུས་ཟུངས་ གནས་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། །འབྲེལ་པ་རྩ་ཡི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། །གཉན་པ་ གནད་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། །རྒྱུ་ལམ་བུ་གའི་གནས་ལུགས་བསྟན་པའོ། །དང་ པོ་རླུང་གི་ལྡང་ཚད་ལྒང་ཕུག་གང་། །མཁྲིས་པའི་ལྡང་ཚད་རང་གི་གསང་སྒྲོ་གང་། །བད་ ཀན་ལྡང་ཚད་རང་གི་སྙིམ་པ་གསུམ། །ཁྲག་དང་ཕྱི་སའི་ལྡང་ཚད་སྙིམ་པ་བདུན། །གཅིན་ དང་ཆུ་སེར་ལྡང་ཚད་སྙིམ་པ་བཞི། །ཞག་དང་ཚིལ་བུའི་ལྡང་ཚད་སྙིམ་པ་དོ།

好的，這是對藏文的翻譯： 「尊貴的賢者，請聽我說！現在講述身體作為比喻的道理： 髖骨二塊，猶如墻基之石； 脊椎骨節，似金珠堆砌疊起； 脊髓主幹，若中庭之棟樑； 胸骨方正，如橫樑架設穩固； 肋骨二十四，似椽木排列整齊； 鎖骨尖端，若椽木之支撐； 脈絡肌腱，似線條排列有序； 肌肉面板，如塗抹泥灰粉飾； 鎖骨二塊，似城墻上之雉堞； 肩胛二塊，若船艙之頂棚； 頭顱頂端，如爐灶之頂蓋； 五官孔竅，似窗戶洞開光明； 顱骨之頂，如屋頂覆蓋其上； 梵穴之孔，似煙囪開啟通風； 雙耳左右，如鵬鳥昂首挺立； 鼻孔精巧，似裝飾之花朵； 頭髮如瀑，似陶罐盛滿黑泥； 雙手舒展，如懸掛綢緞飄逸； 胸腔上下，似樓閣上下兩層； 肝膽舒展，如綢緞帷幔鋪開； 心臟居中，如君王端坐寶座； 五葉肺臟，如朝廷之大臣； 五小葉肺，如君王之王子； 肝脾二臟，似後宮之妃嬪； 腎臟外臣，如力士擎天立地； 膀胱精室，如珍寶之庫房； 胃如釜鍋，烹飪百味佳餚； 大小腸道，似宮女侍奉左右； 膽囊懸掛，如皮囊盛滿膽汁； 膀胱充盈，如陶罐盛滿清水； 下身二竅，如水井設定其間； 雙足穩立，如門前臺階穩固； 要害之處，如君王加冕登基。」 以上出自《甘露心要八支秘密口訣續釋》中，關於身體比喻的第三章。 第四章：講述身體的構成。 此後，賢者智光再次說道：「尊貴的賢者，請聽我說！身體的構成有四種：講述容量的身體構成，講述關聯的脈絡構成，講述要害的關鍵構成，講述通道的孔竅構成。 首先，關於氣息的容量，相當於一個膀胱的大小。膽汁的容量，相當於自身**的大小。痰液的容量，相當於三個自身手掌合攏的大小。血液和糞便的容量，相當於七個自身手掌合攏的大小。尿液和漿液的容量，相當於四個自身手掌合攏的大小。脂肪和油脂的容量，相當於兩個自身手掌合攏的大小。

།མདངས་དང་ ཁུ་བའི་ལྡང་ཚད་ཁྱོར་བ་རེ། །ཀླད་པའི་ལྡང་ཚད་རང་གི་སྙིམ་པ་གང་། །ཤ་ཡི་ལྡང་ཚད་སྤར་ ཚད་ལྔ་བརྒྱ་སྟེ། །བུད་མེད་བརླ་དང་ནུ་མ་ཉི་ཤུས་ལྷག །རུས་པའི་ལྡང་ཚད་རུས་རིགས་ཉི་ ཤུ་གསུམ། །དེ་ལས་སྒལ་ཚིགས་འཕང་ལོ་ཉི་ཤུ་བརྒྱད། །རྩིབ་མའི་གྲངས་ནི་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་ སྟེ། །སོ་ཡི་གྲངས་ནི་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་མཆིས། །རུས་པའི་དུམ་བུ་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་སྟེ། །ཡན་ ལག་ཚིགས་ཆེན་རྣམ་པ་བཅུ་གཉིས་ཡོད། །ཚིགས་ཕྲན་ཉིས་བརྒྱ་དང་ནི་ལྔ་བཅུའོ།

好的，這是對藏文的翻譯： 津液和精液的容量，相當於一個手捧的大小。腦髓的容量，相當於自身一個手掌合攏的大小。肌肉的容量，相當於五百捧的大小，女子的大腿和乳房要多出二十捧。骨骼的容量，骨頭的種類有二十三種。其中，脊椎骨有二十八節。肋骨的數量是二十四根。牙齒的數量是三十二顆。骨頭的碎片有三百六十塊。四肢的大關節有十二個。小關節有二百五十個。

།ཆུ་བ་ བཅུ་དྲུག་རྒྱུས་པ་དགུ་བརྒྱ་མཆིས། །སྐྲ་ཡི་ཉག་མ་ཉི་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་སྟེ། །བ་སྤུའི་བུ་ག་བྱེ་བ་ས་ ཡ་མཆིས། །དོན་ལྔ་སྣོད་དྲུག་བུ་ག་སྒོ་དགུ་ཡོད། །འཛམ་གླིང་རང་ལུས་འདོམ་གང་གྲུ་བཞི་ སྟེ། །གཟུགས་ངན་རྣམས་ལ་རང་ཁྲུ་ཕྱེད་དང་བཞི། །འབྲེལ་པ་རྩ་ཡི་གནས་ལུགས་བསྟན་ པ་ནི། །ཆགས་སྲིད་འབྲེལ་པ་ཚེ་ཡི་རྩ་དང་བཞི། །ཆགས་པའི་རྩ་ནི་ལྟེ་བ་ལས་གསུམ་གྱེས། ། 25-25 རྩ་གཅིག་གྱེན་ལ་སོང་བས་ཀླད་པ་ཆགས། །གཏི་མུག་ཀླད་པར་བརྟེན་ནས་གནས་པ་སྟེ། ། དེ་ལས་བད་ཀན་སྐྱེད་པས་སྟོད་ན་གནས། །རྩ་གཅིག་བར་དུ་ཟུག་པས་སྲོག་རྩ་ཆགས། །ཞེ་ སྡང་སྲོག་རྩ་ཁྲག་ལ་བརྟེན་ནས་གནས། །དེ་ལས་མཁྲིས་པ་སྐྱེད་པས་བར་ན་གནས། །རྩ་ གཅིག་ཐུར་དུ་ཟུག་པས་གསང་བ་ཆགས། །འདོད་ཆགས་ཕོ་མོའི་གསང་བར་གནས་པ་སྟེ། ། དེ་ལས་རླུང་སྐྱེད་སྨད་ན་གནས་པ་ཡིན། །སྲིད་པའི་རྩ་བོ་ཆེ་ནི་རྣམ་བཞི་སྟེ། །དབང་པོ་ཡུལ་ ལ་འཆར་བར་བྱེད་པའི་རྩ། །ཀླད་པ་ལ་སྲིད་རྩ་ཕྲན་ལྔ་བརྒྱས་བསྐོར། །དྲན་པའི་དབང་ པོ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་རྩ། །སྙིང་ལ་སྲིད་ཅིང་རྩ་ཕྲན་ལྔ་བརྒྱས་བསྐོར། །ལུས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ ཆགས་པར་བྱེད་པའི་རྩ། །ལྟེ་བ་ལ་སྲིད་རྩ་ཕྲན་ལྔ་བརྒྱས་བསྐོར། །བུ་ཚ་རིགས་རྒྱུད་འཕེལ་ བར་བྱེད་པའི་རྩ། །མཚན་མ་ལ་སྲིད་རྩ་ཕྲན་ལྔ་བརྒྱས་བསྐོར། །སྟེང་འོག་ཐད་ཀར་ལུས་ ཀུན་རྗེས་སུ་འཛིན། །འབྲེལ་པའི་རྩ་ལ་དཀར་ནག་གཉིས་ཡོད་དེ། །སྲོག་པ་རྩ་ནི་རྩ་ཡི་སྡོང་ པོ་ལ། །ཡལ་གའི་ཚུལ་དུ་གྱེན་ལ་གྱེས་པ་ཡི། །ཤ་ཁྲག་འཕེལ་བྱེད་རྩ་ཆེན་ཉི་ཤུ་བཞི། །དོན་ སྣོད་ནང་འབྲེལ་སྦས་པའི་རྩ་ཆེན་བརྒྱད། །ཡན་ལག་ཕྱིར་འབྲེལ་མངོན་པའི་རྩ་བཅུ་དྲུག ། དེ་ལས་གྱེས་པའི་གཏར་རྩ་བདུན་ཅུ་བདུན། །གཉན་པའི་རྩ་གནད་བརྒྱ་དང་བཅུ་གཉིས་ཏེ། ། འདྲེས་པའི་རྩ་ཕྲན་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་ཅུ་དགུ། །དེ་ལས་ཕྱི་ནང་བར་གསུམ་བརྒྱ་ཉི་ཤུ། །རྩ་ ཕྲན་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུར་གྱེས་པ་ཡིན། །དེ་ལས་རྩ་ཕྲན་བདུན་བརྒྱ་དག་ཏུ་གྱེས། །དེ་ལས་ ཡང་ཕྲན་ལུས་ལ་དྲ་བར་འབྲེལ། །ཀླད་པ་རྩ་ཡི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ལས། །རྩ་བ་ལྟ་བུར་ཐུར་ དུ་ཟུག་པ་ཡི། །བྱ་བ་བྱེད་པའི་ཆུ་རྩ་བཅུ་དགུ་ཡོད། །དེ་ཡང་དོན་སྣོད་ནང་དུ་འབྲེལ་པ་ཡི། ། དར་གྱི་དཔྱངས་ཐག་བཅུ་གསུམ་སྦས་པའི་རྩ། །ཡན་ལག་ཕྱིར་འབྲེལ་མངོན་པའི་རྩ་དྲུག་ སྟེ། །དེ་ལས་ཆུ་རྩ་ཕྲན་བུ་བཅུ་དྲུག་གྱེས། །མི་ལ་ཚེ་ཡི་རྩ་ནི་གསུམ་ཡོད་དེ། །གཅིག་ནི་མགོ་ ལུས་ཐམས་ཅད་ཁྱབ་པར་གནས། །གཅིག་ནི་དབུགས་དང་འགྲོགས་ནས་རྒྱུ་བ་སྟེ། །གཅིག་ 25-26 ནི་བླ་དང་འདྲ་སྟེ་འཁྱམ་པ་ཡིན། །རླུང་ཁྲག་རྒྱུ་བའི་བུ་ག་ཕྱི་ནང་ཀུན། །འབྲེལ་བྱས་ལུས་ནི་ སྐྱེད་ཅིང་གནས་པ་དང་། །

好的，這是對藏文的翻譯： 體液有十六滴，筋有九百條。頭髮的細絲有兩萬一千根。毛孔有百億個。有五臟六腑，九個孔竅。 贍部洲的人身，展開相當於一庹長的正方形。對於體型不好的人來說，相當於自身四肘半。 下面講述脈絡的關聯方式： 生與死的關聯在於命脈，共有四條。生的脈絡從肚臍分出三條。一條向上延伸，形成腦部。愚癡依賴於腦部而存在，由此產生痰，位於上身。一條橫向延伸，形成命脈。嗔恨依賴於命脈中的血液而存在，由此產生膽汁，位於身體中間。一條向下延伸，形成生殖器。貪慾存在於男女的生殖器中，由此產生風，位於下身。 維繫生命的根本脈絡有四條：使感官與外界對像相連的脈絡。腦部被五百條維繫生命的細脈環繞，使記憶的感官清晰。心臟被五百條維繫生命的細脈環繞。使身體的各個部分形成的脈絡。肚臍被五百條維繫生命的細脈環繞。使子孫後代繁衍的脈絡。生殖器被五百條維繫生命的細脈環繞。這些脈絡從上到下、從前到后維繫著整個身體。 關聯的脈絡有黑白兩種。命脈是所有脈絡的樹幹，像樹枝一樣向上延伸。促進肌肉和血液生長的粗大脈絡有二十四條。連線五臟六腑的隱藏的粗大脈絡有八條。連線四肢的明顯的脈絡有十六條。從這些脈絡分出的放血脈絡有七十七條。重要的疾病脈絡有一百一十二條。混合的細小脈絡有一百八十九條。這些脈絡分為外部、內部和中間三種，共有三百二十條。細脈分為三百六十條。這些細脈又分為七百條。這些更細的脈絡像網一樣連線著身體。 腦部是脈絡的巨大海洋，像樹根一樣向下延伸。有十九條進行活動的液脈，這些液脈與五臟六腑相連。有十三條像絲綢吊繩一樣的隱藏的脈絡。有六條連線四肢的明顯的脈絡。從這些脈絡中分出十六條細小的液脈。 人有三條命脈：一條遍佈整個頭和身體。一條與呼吸相伴而行。一條像靈魂一樣遊蕩不定。 風和血液流動的孔竅遍佈內外，相互連線，從而滋養和維持身體。

འབྲེལ་བྱས་ལུས་ནི་ སྐྱེད་ཅིང་གནས་པ་དང་། །སྲོག་གི་རྩ་བ་ཡིན་ཕྱིར་རྩ་ཞེས་བྱ། །གཉན་པའི་གནད་ལ་ཤ་ཚིལ་ རུས་པ་དང་། །ཆུ་རྒྱུས་དོན་སྣོད་རྩ་ཡི་གནད་དང་བདུན། །ཤ་གནད་སྐྲངས་ཤིང་རུས་གནད་ ན་ཟུག་ཆེ། །ཆུ་རྒྱུས་གནད་ཀྱིས་འཇའ་བར་བྱེད་པ་སྟེ། །རྩ་ཚིལ་དོན་སྣོད་གནད་ཀྱིས་སྲོག་ འདོར་བྱེད། །འཆི་སྦྱོང་གསོ་བ་དཀའ་ཕྱིར་གནད་ཅེས་བྱ། །ཤ་གནད་བཞི་བཅུ་རྩ་ལྔ་ཚིལ་ གནད་བརྒྱད། །རུས་པའི་གནད་ནི་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་ཏེ། །རྒྱུས་གནད་བཅུ་བཞི་དོན་གནད་ བཅུ་གསུམ་དང་། །རྩ་གནད་བརྒྱ་དང་དགུ་བཅུ་ཐམ་པ་ཡོད། །མགོ་ལ་རེ་གཉིས་སྐེ་ལ་སོ་ གསུམ་དང་། །དགུ་བཅུ་གོ་ལྔ་བྱང་ཁོག་སྟོད་སྨད་གནས། །བརྒྱ་དང་བཅུ་གཉིས་ཡན་ལག་ བཞི་ལ་གནས། །གནད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་སུམ་བརྒྱ་རྩ་གཉིས་བཤད། །དེ་ལས་རབ་ཏུ་གཉན་ པ་དགུ་བཅུ་དྲུག །ཆོད་ཟིན་སྲོག་འདོར་མཁས་ཀྱང་བཅོས་སུ་མེད། །འབྲིང་དུ་གཉན་པ་བཞི་ བཅུ་རྩ་དགུར་བཤད། །མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཅོས་སུ་བཏུབ་པ་ཡིན། །དེ་ལས་ལྷག་པ་ གནད་དུ་བསྟན་ན་ཡང་། །གཉན་པར་མ་བཤད་ཀུན་གྱིས་གསོ་བར་ནུས། །རྒྱུ་ལམ་བུ་གའི་ གནས་ལུགས་ཕྱི་ནང་གཉིས། །ནང་གི་བུ་ག་སྲོག་ཟུངས་དྲི་མ་གསུམ། །ཆུ་དང་ཟས་རྒྱུ་བཅུ་ གསུམ་གནས་པ་ཡིན། །ཕྱི་ཡི་བུ་ག་མགོར་བདུན་གསང་བར་གཉིས། །བུད་མེད་མངལ་སྒོ་ ནུ་མ་གཉིས་ཀྱིས་ལྷག །དབྱིབས་ཟླུམ་སྦོམ་དང་ཕྲ་ལ་རིང་འབྲེལ་གྱེས། །ལོ་མའི་རྒྱབ་ཀྱི་རྩ་ ལྟར་གནས་པའོ། །དྭངས་མ་ཉེར་འཕེལ་སྒོ་ནི་བུ་ག་སྟེ། །ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་མི་མཐུན་བསྟེན་ པ་ཡིས། །བུ་གའི་རྒྱུ་ལམ་གནོད་པས་ནད་སྐྱེད་ལ། །མང་འབྱུང་འགགས་དང་གཞན་འགྲོ་ འཁྲུག་པར་བྱེད། །གནོད་མེད་བུ་ག་དག་པས་བདེ་བར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་ རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་ པའི་ལེའུ་སྟེ་བཞི་པའོ།། །། 25-27 ༄། །ལྔ་པ། ལུས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ལུས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རྣམ་པ་གཉིས་ཡིན་ཏེ། །གནོད་བྱ་ཁམས་དང་གནོད་ བྱེད་ཉེས་པའོ། །ནད་དང་ལུས་ཟུངས་དྲི་མ་རྣམ་གསུམ་པོ། །ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་ བརྟེན་རག་ལུས་པས། །ཆགས་གནས་འཇིག་པའི་རྩ་བ་ཡིན་ཕྱིར་ལུས། །དང་པོ་གནོད་བྱ་ ཁམས་ལ་དབྱེ་བ་ལས། །མེ་དྲོད་འགྱུར་ཚུལ་འབྲས་བུ་རྫོགས་དུས་སོ།

連線身體，滋養存活，是為生命之根本，故名為脈。 疾病的關鍵在於肌肉、脂肪、骨骼，以及體液、筋、五臟六腑和脈絡，共七個方面。肌肉的關鍵在於腫脹，骨骼的關鍵在於劇痛。體液和筋的關鍵在於僵硬。脈絡、脂肪和五臟六腑的關鍵在於喪命。因為難以治癒、清理和恢復，所以稱為「關鍵」。 肌肉的關鍵有四十五個，脂肪的關鍵有八個。骨骼的關鍵有三十二個，筋的關鍵有十四個，五臟六腑的關鍵有十三個，脈絡的關鍵有一百九十個。頭部有六十二個，頸部有三十三個，軀幹上下共有九十五個，四肢有一百一十二個。 關鍵的總數共有三百三十二個。其中最危險的有九十六個，一旦受損，即使是名醫也無法救治，必死無疑。中等危險的有四十九個，名醫尚可治療。其餘的關鍵，即使被視為關鍵，但因為不屬於危險之列，所以人人都能治癒。 關於通道和孔竅的結構，分為內部和外部兩種。內部的孔竅有生命、營養和排泄物三種。水和食物的通道有十三條。外部的孔竅頭部有七個，生殖器有兩個。女性額外有子宮和兩個乳房。這些孔竅的形狀有圓形、粗細、細長、連線和分支等不同。它們像樹葉背面的脈絡一樣分佈。 精華的滋養依賴於孔竅。由於飲食和行為不當，損害了孔竅的通道，從而引發疾病，導致流量過多、堵塞、錯位和紊亂。沒有損害，孔竅清潔，則身體健康。 以上出自《甘露心要八支秘密口訣續釋》，關於身體結構的第四章。 第五章 身體的特徵 接下來，仙人智慧明覺說道：「諸位大仙請聽，身體的特徵有兩種：一是被損害的元素，二是損害者——病。疾病、身體的營養和排泄物這三種，彼此相互依賴，相互影響，是形成、維持和衰敗的根源，所以稱為身體。首先，從被損害的元素開始分析，包括火的熱量、變化的方式和結果成熟的時間。」

།གནོད་བྱའི་དབྱེ་བ་ ཟུངས་དང་དྲི་མ་གཉིས། །ལུས་ཟུངས་དྭངས་མ་ཁྲག་དང་ཤ་དང་ཚིལ། །རུས་པ་རྐང་མར་ཁུ་ བ་བདུན་དུ་བཤད། །དྲི་མ་བཤང་གཅི་རྔུལ་ལ་སོགས་པའང་ཡིན། །དེ་ལ་དྭངས་མས་གནོད་ བྱ་འཕེལ་བར་བྱེད། །ཁྲག་གིས་བརླན་ཞིང་སྲོག་འཚོ་ཤ་ཡིས་གཡོགས། །ཚིལ་གྱིས་སྣུམ་ དང་རུས་པས་བརྟེན་པ་དང་། །རྐང་གིས་བཅུད་འགྱུར་ཁུ་བས་མངལ་འཛིན་བྱེད། །བཤང་ གཅིས་རྟེན་འདྲུལ་འབྱིན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། །རྔུལ་གྱིས་པགས་པ་མཉེན་ཞིང་བ་སྤུ་བརྟན། །མེ་ དྲོད་ཅེས་བྱ་འཇུ་བའི་གཞི་ཡིན་ཏེ། །འཇུ་བར་བྱེད་པའི་མཁྲིས་པ་དེ་ལ་བཤད། །ནད་དང་ ལུས་ཟུངས་དྲི་མ་ཀུན་གྱི་དྲོད། །དེ་ཡིས་ནད་མེད་བརྩོན་དང་གཟི་མདངས་དང་། །ཚེ་དང་ ལུས་ཟུངས་མེ་དྲོད་སྟོབས་འཕེལ་བྱེད། །ཞུ་གནས་སྒོར་འཇུག་ཟས་ལམ་སྒོ་གཏན་ཡིན། །དེ་ སྟོབས་ལྡན་ན་ཞུ་ནས་ཐུར་འགྲོ་སྟེ། །སྟོབས་ཞན་ཁ་ཟས་མ་སྨིན་ཉིད་ཕྱིར་འབྱུང་། །མེ་དྲོད་ དེ་ནི་ཟས་གང་ལུས་ཟུངས་མདངས། །སྟོབས་རྒྱས་འཕེལ་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ཡིན་ཏེ། །མ་ཞུ་ དྭངས་སོགས་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་ཕྱིར། །ཟས་སྐོམ་སྤྱོད་ལམ་ཡང་ལ་དྲོ་བ་ཡིས། །འབད་དེ་ མེ་དྲོད་བསྲུང་བར་བརྩོན་གྱུར་ན། །ལུས་ཀྱི་སྟོབས་དང་ཚེ་ནི་གནས་པར་གྱུར། །མེ་དྲོད་དེ་ ཡིས་ཁ་ཟས་འཇུ་ཚུལ་ནི། །ཟས་སྐོམ་སྲོག་གི་རླུང་གིས་ལྟོ་བར་བཅུག །སྐོམ་གྱིས་བཤིག་ ཅིང་སྣུམ་གྱིས་མཉེན་པར་བྱས། །མེ་མཉམ་རླུང་གིས་མཁྲིས་པ་འཇུ་བྱེད་བུས། །ཕོ་བའི་ གནས་སུ་སྨན་ལྟར་སྐོལ་བར་བྱེད། །དང་པོར་རོ་དྲུག་ཟས་སྐོམ་གང་ཟོས་པ། །བད་ཀན་ 25-28 མྱག་བྱེད་དག་གིས་མྱག་པར་བྱེད། །རོ་དངར་ལྦུ་བ་ཅན་གྱུར་བད་ཀན་སྐྱེད། །བར་དུ་མཁྲིས་ པ་འཇུ་བྱེད་ཀྱིས་བཞུས་པས། །རྣམ་པར་ཚ་བས་རོ་སྐྱུར་མཁྲིས་པ་སྐྱེད། །ཐ་མར་མེ་མཉམ་ རླུང་གིས་དྭངས་སྙིགས་ཕྱེ། །ཁ་བར་འགྱུར་ཏེ་དེ་ཡིས་རླུང་སྐྱེད་འགྱུར། །འབྱུང་བ་ལྔ་ལྡན་ ཟས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་གྱིས། །ལུས་ཀྱི་འབྱུང་བ་ལྔ་པོ་རྒྱས་པར་བྱེད། །འགྱུར་ཚུལ་ཞུ་རྗེས་དྭངས་ སྙིགས་བྱེ་བ་ལས། །སྙིགས་མ་རྒྱུ་མར་སྐ་སླ་གཉིས་སུ་བྱེ། །སྐ་བ་བཤང་འགྱུར་སླ་བ་གཅིན་ དུ་འགྱུར། །དྭངས་མ་ལུས་ཟུངས་རང་རང་མེ་དྲོད་ཀྱིས། །སྨིན་པར་འགྱུར་ཏེ་དྭངས་མ་ཕོ་བ་ ནས། །དྭངས་མ་ལེན་པའི་རྩ་དགུར་མཆིན་ལམ་བརྒྱུད། །མཆིན་པའི་གནས་སུ་ཁྲག་འགྱུར་ ཁྲག་ལས་ཤ །ཤ་ལས་ཚིལ་འགྱུར་ཚིལ་ལས་རུས་པར་འགྱུར། །རུས་ལས་རྐང་འགྱུར་རྐང་ ལས་ཁུ་བར་འགྱུར། །དེ་རྣམས་རྩིགས་མ་ཕོ་བའི་བད་ཀན་དང་། །སྣོད་མཁྲིས་བུ་གའི་དྲི་མ་ ཞག་དང་ནི། །སོ་སེན་བ་སྤུ་བཤང་སྣུམ་མངལ་འཛིན་ཡིན། །ལུས་ཟུངས་ཁུ་བའི་མཐར་ཕྱིན་ མདངས་མཆོག་སྟེ། །སྙིང་ལ་གནས་ཤིང་ལུས་ཀུན་ཁྱབ་པ་དང་། །

被損害的分為營養和排泄物兩種。身體的營養分為精華、血、肉、脂肪、骨骼、骨髓和精液七種。排泄物包括糞便、尿液、汗液等。 其中，精華能滋養被損害的。血能滋潤並維持生命，肉能覆蓋身體，脂肪能潤滑，骨骼能支撐，骨髓能轉化營養，精液能維持妊娠。糞便和尿液能排出廢物，汗液能滋潤面板，鞏固毛髮。 火的熱量是消化的基礎，這裡指的是具有消化功能的膽汁。它能提供疾病、身體營養和排泄物所需的熱量。它能使人健康、勤奮、容光煥發，並能延長壽命，增強身體營養和火的熱量。 消化的位置是胃的入口，也是食物通道的關口。如果消化功能強大，食物就能被消化並順利下行。如果消化功能虛弱，食物就無法完全消化，從而產生問題。火的熱量是食物、身體營養和光澤的源泉，能促進力量的增長。如果消化不良，精華等物質就無法得到充分滋養。因此，要努力通過清淡和溫暖的飲食和行為來保護火的熱量，這樣才能保持身體的力量和壽命。 火的熱量消化食物的方式是：通過生命之氣將食物和飲料送入胃中。飲料能分解食物，油脂能潤滑食物。與火同行的風能推動膽汁進行消化。在胃中，食物像藥物一樣被熬煮。首先，吃下的六味食物和飲料，會被沉澱的粘液消化。甜味會產生泡沫，從而增加粘液。然後，膽汁會融化食物，熱量會產生酸味，從而增加膽汁。最後，與火同行的風會分離精華和糟粕，食物會變得澀味，從而增加風。 含有五種元素的食物的特性，能滋養身體的五種元素。消化過程包括消化后的變化、精華和糟粕的分離。糟粕在腸道中分為濃稠和稀薄兩種。濃稠的變成糞便，稀薄的變成尿液。精華在身體自身的熱量作用下成熟，從胃部通過九條吸收精華的脈絡，經過肝臟的通道。在肝臟中，精華轉化為血液，血液轉化為肉，肉轉化為脂肪，脂肪轉化為骨骼，骨骼轉化為骨髓，骨髓轉化為精液。這些物質的殘渣是胃中的粘液、膽囊中的膽汁、孔竅中的污垢、油脂、牙齒、指甲、毛髮、糞便油脂和維持妊娠的物質。身體營養的最終產物是精液，它能產生最佳的光澤，存在於心臟中，遍佈全身。

སྙིང་ལ་གནས་ཤིང་ལུས་ཀུན་ཁྱབ་པ་དང་། །ཚེ་གནས་གཟི་མདངས་ བཀྲག་དང་ལྡན་པར་བྱེད། །དེ་དག་འབྲས་བུ་རྫོགས་དུས་ཟས་ཟོས་པའི། །དྭངས་མ་ཁུ་བར་ འགྱུར་དུས་ཞག་དྲུག་སྟེ། །རོ་ཙ་ལ་སོགས་འཕྲལ་དུ་ཁུ་བ་སྐྱེད། །སྨན་རྣམས་ཕལ་ཆེར་ཞག་ གཅིག་ལས་བྱེད་འགྱུར། །གནོད་བྱེད་ཉེས་པ་བརྒྱད་དེ་དབྱེ་བ་དང་། །མངལ་དུ་གྲུབ་ཚུལ་ རང་བཞིན་མེ་དྲོད་དང་། །ལྟོ་བ་གནས་དང་ལས་དང་མཚན་ཉིད་དོ།

它存在於心臟中，遍佈全身，能維持生命，使人容光煥發，光彩照人。 這些果實在成熟時，從食物中攝取的精華轉化為需要六天時間。羅茶等物質能迅速產生。大多數藥物在一天之內就能發揮作用。 損害因素有八種，包括分類、在子宮中的形成方式、自性、火的熱量、胃的位置、作用和特徵。

།དབྱེ་བ་རླུང་དང་མཁྲིས་ པ་བད་ཀན་གསུམ། །རྒྱུ་དང་ངོ་བོ་དཔེ་དང་འབྲས་བུ་དང་། །གཉེན་པོའི་སྒོ་ནས་གྲངས་དང་ གོ་རིམ་གྲུབ། །རྣམ་པར་མ་གྱུར་ལུས་གནས་གྱུར་པས་འཇོམས། །རླུང་ལ་དབྱེ་ན་སྲོག་འཛིན་ གྱེན་རྒྱུ་དང་། །ཁྱབ་བྱེད་མེ་མཉམ་ཐུར་སེལ་རྣམ་པ་ལྔ། །མཁྲིས་པའི་དབྱེ་བ་འཇུ་བྱེད་ མདངས་སྒྱུར་དང་། །སྒྲུབ་བྱེད་མཐོང་བྱེད་མདོག་གསལ་རྣམ་པ་ལྔ། །བད་ཀན་དབྱེ་བ་རྟེན་ བྱེད་མྱག་བྱེད་དང་། །མྱོང་བྱེད་ཚིམ་བྱེད་འབྱོར་བྱེད་རྣམ་པ་ལྔ། །དེ་ཉིད་མངལ་དུ་གྲུབ་པའི་ 25-29 ཚུལ་བསྟན་པ། །སྐྱེ་བའི་དང་པོ་ཁུ་བ་ཁྲག་ལ་གནས། །དཔེར་ན་དུག་ཅན་སྲིན་པོའི་དུག་སྐྱེད་ མཚུངས། །ཁུ་ཁྲག་མངལ་གནས་ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་གྱིས། །ཉེས་པ་ལྷག་གྱུར་རང་བཞིན་ བདུན་དུ་འགྱུར། །རླུང་ཆུང་མཁྲིས་པ་འབྲིང་ལ་བད་ཀན་ཆེ། །འདུས་པ་མཆོག་ཡིན་ལྡན་ གསུམ་བར་མར་འགྱུར། །དེ་བཞིན་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་བཞིར་འགྱུར་ཏེ། །རླུང་གིས་མི་སྙོམས་ མཁྲིས་པས་རྣོ་བ་དང་། །བད་ཀན་ཆུང་ལ་འདུས་པ་མཉམ་པར་འགྱུར། །ལྟོ་བ་རླུང་གིས་ སྲ་ལ་མཁྲིས་པས་སྙི། །བད་ཀན་གྱིས་ནི་ལྟོ་བ་བར་མར་འགྱུར། །གནས་ས་ལུས་ཁྱབ་གྱུར་ ཀྱང་སྙིང་ག་དང་། །ལྟེ་བའི་འོག་བར་སྟེང་ན་མས་རིམ་གནས། །ཉེས་པའི་ལས་ནི་རླུང་གིས་ དབུགས་འབྱིན་རྔུབ། །བསྐྱོད་དང་ལས་སྤྱོད་ཤུགས་འབྱིན་གནོད་བྱ་རྒྱུ། །དབང་པོ་གསལ་ དང་ལུས་རྗེས་འཛིན་པར་བྱེད། མཁྲིས་ལས་བཀྲེས་སྐོམ་ཟས་ལེན་འཇུ་བ་དང་། །ལུས་དྲོད་ མདངས་གསལ་སྙིང་དཔའ་བློ་ལྡན་བྱེད། །བད་ཀན་ལུས་དང་བློ་བརྟན་གཉིད་ལོག་དང་། ། ཚིགས་འབྲེལ་བཟོད་ཅིང་ལུས་འཇམ་སྣུམ་པར་བྱེད། །ཁྱད་པར་སྲོག་འཛིན་རླུང་དེ་སྙིང་ གར་གནས། །གྲེ་བ་བྲང་གཞུང་རྒྱུ་ཞིང་ཟས་སྐོམ་མིད། །དབུགས་རྔུབ་མཆིལ་འདོར་སྦྲིད་ པ་སྒྲེག་པ་འབྱིན། །བློ་དང་དབང་པོ་གསལ་ཞིང་སེམས་འཛིན་བྱེད། །གྱེན་དུ་རྒྱུ་བའི་རླུང་ ནི་བྲང་ལ་གནས། །སྣ་ལྕེ་ལྐོག་མར་རྒྱུ་ཞིང་ཚིག་འབྱིན་ལ། །སྟོབས་མདངས་ཁ་དོག་འབད་ རྩོལ་དྲན་གསལ་བྱེད། །ཁྱབ་བྱེད་རླུང་ནི་སྙིང་ལ་གནས་པ་སྟེ། །ལུས་ཀུན་ཁྱབ་པར་རྒྱུ་ཞིང་ འདེགས་འཇོག་འགྲོ། །བརྐྱང་བསྐུམ་འབྱེད་འཛུམ་བྱ་བ་ཕལ་རག་ལུས། །མེ་དང་མཉམ་ པའི་རླུང་ནི་ཕོ་བར་གནས། །ནང་ཁྲོལ་ཀུན་ཏུ་རྒྱུ་ཞིང་ཁ་ཟས་འཇུ། །དྭངས་སྙིགས་འབྱེད་ ཅིང་གནོད་བྱ་སྨིན་པར་བྱེད། །ཐུར་དུ་སེལ་བའི་རླུང་ནི་གཞང་ལ་གནས། །ལོང་དང་ལྒང་པ་ གསང་བ་བརླ་ནང་རྒྱུ། །ཁུ་ཁྲག་བཤང་གཅི་མངལ་ནང་འབྱིན་སྡོམ་བྱེད། །འཇུ་བྱེད་ཞུ་དང་ མ་ཞུའི་བར་ན་གནས། །ཟས་འཇུ་དྭངས་སྙིགས་འབྱེད་ཅིང་ལུས་དྲོད་དང་། །ལྷག་མ་བཞི་ཡི་ 25-30 གྲོགས་དང་སྟོབས་སྐྱེད་བྱེད། །མཁྲིས་པ་མདངས་སྒྱུར་མཆིན་པར་གནས་པ་སྟེ། །

分類有風、膽、涎三種。通過原因、本體、比喻、結果和對治的方式，確定數量和順序。未轉變時滋養身體，轉變時則會損害身體。 風分為持命風、上行風、遍行風、等火風、下泄風五種。膽分為消化膽、變色膽、成辦膽、見膽、明色膽五種。涎分為支援涎、混合涎、體驗涎、滿足涎、滋潤涎五種。 以下闡述其在子宮中形成的方式： 生命的最初，精血相合。如同有毒的昆蟲產生毒液。精血在子宮中，因飲食和行為的影響，導致失衡，從而形成七種自性。風小、膽中、涎大。混合最佳，三者兼具則為中等。 同樣，胃的火熱也分為四種：風使其不平衡，膽使其銳利，涎使其微弱，混合使其平衡。 胃的狀態，風使其堅硬，膽使其柔軟，涎使其介於兩者之間。 位置遍佈全身，但心臟、肚臍下方、中間和上方依次排列。 各種因素的作用：風負責呼吸、運動、工作、力量、損害。使感官清晰，維持身體的平衡。膽負責飢渴、食物攝取和消化，維持體溫，使人容光煥發，勇敢而有智慧。涎負責身體和精神的穩定，睡眠，連線關節，使身體有耐力，柔軟而滋潤。 特別是，持命風位於心臟。它執行于喉嚨、胸部中央，負責食物和飲料的吞嚥。它負責呼吸、吐痰、打噴嚏、打嗝。使思維和感官清晰，保持專注。 上行風位於胸部。它執行于鼻子、舌頭和喉嚨，負責語言的表達。它能增強力量、光澤、膚色、努力和記憶力。 遍行風位於心臟。它遍佈全身，負責抬起、放下、行走。負責伸展、彎曲、張開和閉合等各種動作。 等火風位於胃部。它執行于所有內臟，負責食物的消化。它能分離精華和糟粕，使有害物質成熟。 下泄風位於肛門。它執行于結腸、膀胱、生殖器和大腿內側。它負責精液、血液、糞便、尿液和子宮內的排出和保留。 消化膽位於已消化和未消化食物之間。它負責食物的消化，分離精華和糟粕，維持體溫，並輔助四種殘餘物，增強力量。 變色膽位於肝臟。

མཁྲིས་པ་མདངས་སྒྱུར་མཆིན་པར་གནས་པ་སྟེ། །དྭངས་མ་ ལ་སོགས་ཁ་དོག་མ་ལུས་སྒྱུར། །མཁྲིས་པ་སྒྲུབ་བྱེད་སྙིང་ལ་གནས་པ་སྟེ། །ཡིད་གཞུངས་ང་ རྒྱལ་བློ་དང་འདོད་པ་སྒྲུབ། །མཐོང་བྱེད་མིག་ལ་གནས་ནས་གཟུགས་མཐོང་བྱེད། །མདོག་ གསལ་པགས་གནས་པགས་མདོག་གསལ་བར་བྱེད། །བད་ཀན་རྟེན་བྱེད་བྲང་ལ་གནས་པ་ སྟེ། །ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་དང་ཆུ་ལས་བྱེད། །བད་ཀན་མྱག་བྱེད་མ་ཞུ་བ་ལ་གནས། །ཟས་ སྐོམ་མྱག་ཅིང་འདྲུལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན། །བད་ཀན་མྱོང་བྱེད་ལྕེར་གནས་རོ་ཚོར་བྱེད། །ཚིམ་ བྱེད་མགོར་གནས་དབང་པོ་ཚིམ་པར་བྱེད། །བད་ཀན་འབྱོར་བྱེད་ཚིགས་དམིགས་ཀུན་ལ་ གནས། །ཚིགས་རྣམས་འབྱོར་ཞིང་བརྐྱང་བསྐུམ་བྱེད་པ་ཡིན། །ཉེས་པའི་མཚན་ཉིད་རླུང་ མཁྲིས་བད་ཀན་གསུམ། །རླུང་གི་མཚན་ཉིད་རྩུབ་ཅིང་ཡང་བ་དང་། །གྲང་ཞིང་ཕྲ་ལ་སྲ་ ཞིང་གཡོ་བ་ཡིན། །མཁྲིས་པའི་མཚན་ཉིད་སྣུམ་བཅས་རྣོ་ཞིང་ཚ། །ཡང་ཞིང་དྲི་མནམ་འཁྲུ་ ཞིང་གཤེར་བ་ཡིན། །བད་ཀན་མཚན་ཉིད་སྣུམ་ཞིང་བསིལ་བ་དང་། །ལྕི་རྟུལ་འཇམ་བརྟན་ འབྱར་བག་ཅན་དུ་གནས། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་ བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ལྔ་པའོ།། །། ༄། །དྲུག་པ། ལུས་ཀྱི་ལས་དང་དབྱེ་བ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

變色膽位於肝臟，將所有精華等物質轉化為顏色。 成辦膽位於心臟，成辦意圖、傲慢、智慧和慾望。 見膽位於眼睛，使人能夠看見事物。 明色膽位於面板，使面板的顏色明亮。 支援涎位於胸部，是所有殘餘物的支撐，並從水中產生。 混合涎位於未消化食物處，混合並腐爛食物和飲料。 體驗涎位於舌頭，體驗味道。 滿足涎位於頭部，使感官得到滿足。 滋潤涎位於所有關節處，滋潤關節，使其能夠伸展和彎曲。 各種因素的特徵：風、膽、涎三種。 風的特徵是粗糙、輕盈、寒冷、精細、堅硬和移動。 膽的特徵是油膩、銳利、辛辣、輕盈、有氣味、有毒和潮濕。 涎的特徵是油膩、涼爽、沉重、遲鈍、柔軟、穩定和粘稠。 以上所述。 《甘露心要八支秘密口訣續釋》中，關於身體特徵的第五章到此結束。 第六章 闡述身體的功能和分類。 此後，賢者智慧明覺如此說道。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ལུས་ཀྱི་ལས་ནི་ལུས་ངག་ཡིད་དང་གསུམ། །དགེ་དང་མི་དགེ་ལུང་མ་ བསྟན་ལ་སྤྱོད། །བྱེ་བྲག་དབང་པོ་ལྔ་ཡིས་རང་ཡུལ་འཛིན། །ལུས་ཀྱི་དབྱེ་བ་རྟེན་དང་ན་ ཚོད་དང་། རང་བཞིན་ནད་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་བ་བཞི། །རྟེན་གྱིས་དབྱེ་ན་ཕོ་མོ་མ་ནིང་གསུམ། ། ན་ཚོད་དབྱེ་བ་བཅུ་དྲུག་བར་བྱིས་པ། །དེ་ལས་ལུས་ཟུངས་དབང་པོ་གཟི་མདངས་སྟོབས། ། འཕེལ་འགྱུར་བདུན་ཅུའི་བར་དུ་དར་མ་སྟེ། །དེ་ལས་ཟད་པ་ཕན་ཆད་རྒན་པོ་ཡིན། །རང་ བཞིན་རྐྱང་པ་ལྡན་དང་འདུས་པ་བདུན། །དེ་ལ་རླུང་གིས་བསྐྱེད་པའི་མི་རྣམས་ནི། །དབྱིབས་ 25-31 སྒུར་ཤ་སྐེམ་མདོག་སྔོ་སྨྲ་བ་མང་། །གྲང་ལྷགས་མི་བཟོད་འགྲོ་ཚེ་སྒྲ་དང་བཅས། །ནོར་ཆུང་ ཚེ་ཐུང་གཉིད་སྲབ་ལུས་བོངས་ཆུང་། །གླུ་དང་དགོད་དང་འཐབ་མོ་མདའ་ལ་དགའ། །མངར་ སྐྱུར་ཁ་ཚའི་རོ་ལ་སྲེད་པ་སྟེ། །བྱ་རྒོད་ཁྭ་ཝའི་མཚན་ཉིད་ལྡན་པ་ཡིན། །མཁྲིས་པའི་རང་ བཞིན་སྐོམ་དད་བཀྲེས་ཤས་ཆེ། །སྐྲ་ལུས་མདོག་སེར་བློ་རྣོ་ང་རྒྱལ་ཆེ། །རྔུལ་ཆེ་དྲི་ང་ཚེ་ནོར་ ལུས་བོངས་འབྲིང་། །མངར་ཁ་བསྐ་བསིལ་ཟས་ལ་སྲེད་པ་སྟེ། །སྟག་སྤྲེ་གནོད་སྦྱིན་མཚན་ ཉིད་ལྡན་པ་ཡིན། །བད་ཀན་རང་བཞིན་ཅན་ནི་ལུས་བསིལ་ཞིང་། །རུས་ཚིགས་མི་མངོན་ཤ་ རྒྱས་ཁ་དོག་དཀར། །དབྱིབས་དགྱེ་བཀྲེས་སྐོམ་ཉོན་མོངས་ཐན་པ་བཟོད། །ལུས་ཚོ་ཚེ་རིང་ ནོར་མང་གཉིད་མཐུག་ཅིང་། །ཞེ་སྡང་འདམ་རིང་རང་བཞིན་ངང་རྒྱུད་བཟང་། །ཚ་སྐྱུར་བསྐ་ རྩུབ་ཟས་ལ་སྲེད་པ་སྟེ། །སེང་གེ་ཁྱུ་མཆོག་མཚན་ཉིད་ལྡན་པ་ཡིན། །ལྡན་དང་འདུས་པ་ འདྲེས་ལས་ཤེས་པར་བྱ། །ནད་ཀྱིས་དབྱེ་བ་རྣམ་པར་མ་གྱུར་གྱུར། །རྣམ་པར་མ་གྱུར་ལུས་ གནས་ཐ་མལ་ལ། །ནད་མེད་གནས་དང་རིང་དུ་འཚོ་བར་བྱ། །རྣམ་གྱུར་ནད་ཀྱིས་བཅོམ་ པའི་ལུས་དེ་གསོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་ལས་དང་དབྱེ་བ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་དྲུག་པའོ།། །། ༄། །བདུན་པ། ལུས་ཀྱི་འཇིག་ལྟས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག ལུས་ཀྱི་འཇིག་ལྟས་རྣམ་པ་བཞི་ཡིན་ཏེ། །རིང་དང་ཉེ་བ་མ་ངེས་ངེས་ པའོ།

賢者，請聽我說！身體的功能分為身、語、意三種，用於行善、作惡和保持中立。 具體來說，五種感官各自感知其對象。身體的分類有四種，分別是基於性別、年齡、體質和疾病。 基於性別分類，有男性、女性和雙性人三種。 基於年齡分類，十六歲之前是兒童。從那時起，直到七十歲，身體的營養、感官、光澤和力量都在增長和變化，這是成年期。從那以後，直到衰老，就是老年期。 基於體質，有單一型、混合型和組合型七種。 由風引起的體質的人，體型彎曲，肌肉乾燥，膚色發青，話多，不耐寒冷，行走時發出聲音，財富少，壽命短，睡眠淺，體型小，喜歡唱歌、歡笑、爭鬥和射箭，渴望甜、酸、澀的味道，具有禿鷲和烏鴉的特徵。 膽體質的人，口渴和飢餓感強烈，頭髮和身體呈黃色，思維敏捷，傲慢，出汗多，氣味難聞，壽命、財富和體型中等，渴望甜、苦、澀、涼爽的食物，具有老虎、猴子和夜叉的特徵。 涎體質的人，身體涼爽，骨骼關節不明顯，肌肉豐滿，膚色白皙，體型高大，能忍受飢渴、悲傷和乾旱，身體強壯，長壽，財富多，睡眠深沉，憤怒緩慢，性格善良，渴望熱、酸、澀、粗糙的食物，具有獅子和白象的特徵。 混合型體質可以通過組合來了解。 基於疾病的分類，有未轉化和已轉化兩種。未轉化是指身體保持正常狀態，沒有疾病，能夠長壽。已轉化是指身體被疾病侵襲，需要治療。 以上所述。 《甘露心要八支秘密口訣續釋》中，關於身體的功能和分類的第六章到此結束。 第七章 闡述身體的死亡預兆。 此後，賢者智慧明覺如此說道：賢者，請聽我說！身體的死亡預兆有四種，分別是長期的、近期的、不確定的和確定的。

།རིང་ལྟས་ཕོ་ཉ་རྨི་ལམ་རྣམ་འགྱུར་གསུམ། །ཕོ་ཉ་ཡ་མཚན་ཅན་དང་དགེ་སྦྱོང་དང་། ། རིགས་མཐུན་པ་ནི་ནད་པ་སོས་པའི་རྟགས། །དེ་ལས་བཟློག་པ་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ། འཇིགས་རིངས་དངངས་ཤིང་རྡོ་དང་བོང་བ་ཉེད། །རིང་ནས་འབོད་ཅིང་སྡིག་པའི་ལས་ ལ་སྤྱོད། །བཀྲ་མི་ཤིས་པའི་རྒྱན་དང་སྨྲ་བརྗོད་བྱེད། །དེ་ལྟ་བུ་ཡི་ཕོ་ཉས་ལས་མི་འགྲུབ། ། སྨན་པ་སེམས་རྩུབ་མི་ཤིས་སྨྲ་བ་དང་། །གཅོད་བཤིག་མཚུན་གཏོར་སྦྱིན་སྲེག་བྱེད་པའི་ 25-32 དུས། །ཕོ་ཉ་འོངས་པ་ནད་པ་འཆི་བའི་ལྟས། །ཚེས་དྲུག་བཞི་དགུ་ཉི་ཟླ་གཟའ་ཟིན་དང་། ། གཟའ་སྐར་ངན་དང་མཚན་མོ་ལམ་འཇུག་ངན། །འགྲོ་ཚེ་ལམ་དུ་ཆད་ཚིག་ཆག་པ་དང་། ། ངུ་བསད་སྨྲ་བ་ཐོས་དང་མཐོང་བ་དང་། །བྱི་ལ་སྤྲེའུ་སྲམ་སྦྲུལ་ལམ་བཅད་ཅིང་། །བཀྲ་མི་ ཤིས་པ་གང་མཐོང་ངན་པའི་ལྟས། །དགེ་བ་འབྲུ་དང་ཞོ་སོགས་སྣོད་གང་དང་། །དྲིལ་བུ་མར་ མེ་མེ་ཏོག་འབྲས་ཡོས་ཟན། །ལྷ་ཡི་སྐུ་དང་ལུས་ཀྱི་རྒྱན་དཀར་པོ། །ཆོས་སྤྱོད་པ་དང་རྒྱལ་ མཚན་བསྒྲེང་བ་དང་། །མེ་འབར་རྟ་ལུག་བ་སོགས་ཕྲུག་གུར་བཅས། །ཡིད་དུ་འོང་བའི་སྒྲ་ འམ་བཟའ་བཏུང་རྒྱན། །དེ་དག་ལམ་དུ་མཐོང་ངམ་ཁྱིམ་དུ་འཇུག །དགེ་ལྟས་ནད་པ་སོས་ པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན། །ཞོ་ཕྲུམ་ལ་སོགས་ཁྱིམ་ནས་ཕྱིར་འབྱུང་དང་། །རླུང་མེད་མེ་ཤི་སྣོད་ ཆག་ངན་པའི་ལྟས། །རྨི་ལམ་བྱི་ལ་སྤྲེའུ་སྟག་དང་ཝ། །རོ་ལ་ཞོན་རྨིས་འཆི་བདག་ཟིན་པའི་ རྟགས། །མ་ཧེ་རྟ་ཕག་བོང་བུ་རྔ་མོ་ལ། །གཅེར་བུར་ཞོན་ནས་ལྷོ་ཕྱོགས་འགྲོ་རྨིས་འཆི། །སྤྱི་ བོར་ལྕུག་མ་སྐྱེས་ཏེ་བྱ་ཚང་བཅས། །ཏཱ་ལ་ཚེར་མ་ཅན་ཤིང་སྙིང་གར་སྐྱེས། །པདྨ་ཕྱུང་དང་ གཡང་ལྷུང་དུར་ཁྲོད་ཉལ། །མགོ་ཆག་བྱ་རོག་ཡི་དྭགས་རྨེ་ཅན་བསྐོར། །རྐང་ལྤགས་ལྷུང་ དང་མ་ཡི་མངལ་དུ་འཇུག །ཆུས་ཁྱེར་འདམ་བྱིང་ཉ་ཡིས་མིད་པ་དང་། །ལྕགས་གསེར་རྙེད་ དང་ཚོང་དང་འཐབ་མོ་ཕམ།།བྲོ་བའི་ཁྲལ་དེད་བག་མ་ལེན་པ་དང་། །གཅེར་བུར་འདུག་དང་ སྐྲ་དང་ཁ་སྤུ་བྲེགས། །གཤིན་དང་ལྷན་ཅིག་ཆང་འཐུང་དེས་འདྲུད་དང་། །གོས་དང་ཕྲེང་བ་ དམར་པོས་བརྒྱན་པ་ཡི། །གཤིན་པོ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་གར་བྱེད་པ། །དེ་དག་འཆི་བདག་ དབང་དུ་སོང་བའི་ལྟས། །དེ་ལ་སོགས་ཏེ་རྨི་ལམ་མི་བཟང་བ། །ཡིད་འཇུག་བུ་ག་ནད་ཀྱིས་ བཀག་ཕྱིར་མཐོང་། །རྒྱུན་དུ་རྨི་བའི་ནད་པ་འཆི་འགྱུར་ཏེ། །ནད་མེད་མ་ངེས་རིམ་གྲོས་ཐར་ བར་འགྱུར། །མཐོང་ཐོས་མྱོང་དང་གསོལ་བ་བཏབ་པ་དང་། །གྲུབ་པ་ནད་ལས་བྱུང་དང་ རྣམ་པ་དྲུག །མཚན་སྟོད་རྨི་ལམ་བརྗེད་ངས་འབྲས་བུ་མེད། །ཐོ་རངས་མཐོང་དང་གསལ་ 25-33 ན་འབྲས་བུ་འབྱིན། །ལྷ་དང་ཁྱུ་མཆོག་སྐྱེས་བུ་གྲགས་པ་ལྡན། །མེ་འབར་མཚོ་དང་ལུས་ ཁྲག་མི་གཙང་བྱུགས། །

長期的預兆有使者、夢境和行為舉止三種。 使者方面，出現奇特的人、修行者或與患者相似的人，是疾病痊癒的徵兆。與此相反的情況，事情不會成功。 如果患者感到恐懼、害怕，撿拾石頭和土塊，大聲呼喊，從事罪惡的行為，佩戴不吉利的裝飾品，說不吉利的話，這樣的使者預示著事情不會成功。 如果醫生心懷惡意，說不吉利的話，在進行切割、破壞、焚燒、祭祀時，使者到來，這是患者死亡的徵兆。 在初六、十四、二十九，發生日食、月食，星象不吉利，夜晚行走不順，行走時道路中斷，言語不和，聽到或看到哭泣、殺戮，貓、猴子、水獺、蛇擋路，看到任何不吉利的事情，都是不好的預兆。 吉祥的預兆包括：裝滿穀物和酸奶等食物的容器，鈴鐺、酥油燈、鮮花、水果、炒麵，神像、白色的人體裝飾品，宗教活動，豎立旗幟，燃燒的火焰，帶有幼崽的馬、綿羊、牛等，悅耳的聲音，食物、飲料、裝飾品。如果在路上看到這些，或者進入家中，這是吉祥的預兆，預示著患者會痊癒。 酸奶等食物從家中流出，沒有風火焰熄滅，容器破裂，都是不好的預兆。 夢境方面，夢見貓、猴子、老虎和狐貍，騎在屍體上，預示著被死神抓住。夢見赤身裸體地騎著水牛、馬、豬、驢、騾子，向南方走去，預示著死亡。夢見頭頂長出竹子，上面筑著鳥巢，塔拉樹等帶刺的樹木長在心臟部位，摘取蓮花，墜入懸崖，睡在墓地，頭被砍斷，烏鴉和餓鬼圍繞，腳皮脫落，進入母親的子宮，被水沖走，陷入泥潭，被魚吞噬，找到鐵和黃金，生意失敗，戰鬥失敗，被追討稅款，迎娶新娘，赤身裸體地坐著，剃掉頭髮和鬍鬚，與死者一起喝酒，被死者拖拽，穿著紅色衣服和花環，與死者一起跳舞，這些都是被死神控制的徵兆。 諸如此類的不祥之夢，是因為意識進入被疾病阻礙的孔竅而產生的。經常做噩夢的病人會死亡，沒有疾病的人則不一定，可以通過儀式來避免。 所見、所聞、所感、祈禱、成就，這些都是由疾病引起的，共有六種。上半夜的夢容易遺忘，沒有結果。黎明時分所見清晰，才能產生結果。 夢見神靈、白象、有聲望的人，燃燒的火焰，大海，身體塗抹血液和不潔之物。

མེ་འབར་མཚོ་དང་ལུས་ ཁྲག་མི་གཙང་བྱུགས། །གོས་དཀར་གྱོན་དང་འཕན་གདུགས་ཤིང་འབྲས་རྙེད། །རི་བོ་ཁང་ བཟང་འབྲས་བཅས་ཤིང་ལ་འཛེག །སེང་གེ་གླང་ཆེན་རྟ་དང་བ་ལང་ཞོན། །ཆུ་བོ་མཚོ་རྒལ་ བྱང་ཤར་འགྲོ་བ་དང་། །ཉམ་ང་ལས་ཐར་དགྲ་བོ་ཕམ་པ་དང་། །ལྷ་དང་ཕ་མས་མཆོད་པ་ བྱེད་པ་རྣམས། །གང་རྨིས་ཚེ་རིང་ནད་མེད་ནོར་རྙེད་འགྱུར། །ཐ་མལ་རྣམ་འགྱུར་འཆི་བའི་ ལྟས་བསྟན་པ། །སྨན་པ་སྨན་དང་བླ་མ་མཛའ་བཤེས་སྡང་། །རྒྱུ་མེད་ཡིད་གཞུངས་མཛེས་ རྒྱས་དཔལ་ཐོབ་བམ། །དེ་ལས་གོ་ལྡོག་འཆི་བར་འགྱུར་བའི་ལྟས། །རྟག་ཏུ་མདངས་ངན་ བློ་སེམས་མི་བདེ་ཞིང་། །གཏོར་མ་བྱ་རོག་བྱིན་ན་མི་ཟ་དང་། །ཁྲུས་བྱས་སྙིང་ག་མྱུར་སྐམ་ ཆུ་མི་ཆགས། །གང་གིས་སོར་མོ་དྲངས་པས་སྒྲ་མི་འབྱུང་། །ཟས་ཟོས་སྟོབས་ཆུང་ལུས་ཀྱི་ དྲི་མ་འགྱུར། །ཤིག་སྲོ་འདུ་ཞིང་ཡང་ན་སྤོང་འགྱུར་འཆི། །འདོད་རྨོངས་ཁྲོ་བ་སྔར་ལས་གོ་ བཟློག་ཅིང་། །སྔར་སྤྱོད་སྐྱོན་ཡོན་རྣམ་པ་གཞན་འགྱུར་ན། །མི་དེ་འཆི་བདག་དབང་དུ་སོང་ ཞེས་བྱ། །ཉི་མ་མེ་ལོང་ཆུ་དང་ནམ་མཁའ་ལ། །གཟུགས་བརྙན་མགོ་བཅད་ཡན་ལག་མེད་ ན་འཆི། །དེ་ནས་ཉེ་བའི་ལྟས་ལ་རྣམ་གཉིས་ཏེ། །ཉེ་བ་དང་ནི་ཤིན་ཏུ་ཉེ་བའོ།

身體塗抹燃燒的火焰、大海、血液和不潔之物，穿白色衣服，找到傘蓋和水果，攀登有果實的山、宮殿和樹木，騎乘獅子、大象、馬和牛，渡過河流和海洋，向東北方向走去，從恐懼中解脫，戰勝敵人，神靈和父母進行祭祀，凡是夢見這些，都會長壽、無病、獲得財富。 平常的行為舉止顯示死亡的徵兆：憎恨醫生、藥物、上師和朋友，無緣無故地心情不好，渴望美麗、繁榮和榮耀，或者與此相反，都是死亡的徵兆。 總是面色不好，精神不寧，供養的朵瑪被烏鴉啄食也不吃，洗浴後心臟迅速乾燥，水不往下流，用手指彈撥沒有聲音，吃飯後力氣小，身體的氣味改變，虱子聚集或者離開，都會死亡。 貪慾、愚癡、憤怒與以前相反，以前的行為、缺點、優點都發生改變，這個人就是被死神控制了。 在太陽、鏡子、水和天空中，如果看到自己的影像沒有頭或者沒有四肢，就會死亡。 接下來是臨近死亡的徵兆，分為兩種：臨近和非常臨近。

།ཉེ་བའི་ལྟས་ ལ་དུག་མཚོན་མ་ཕོག་པར། །བུ་ག་དགུ་ནས་ཁྲག་འཛག་སྨྲས་འཕྲལ་བརྗེད། །མཇེ་ནུབ་ རླིག་པ་འཕྱང་ངམ་གོ་ཟློག་དང་། །ལུད་པ་སྦྲིད་པ་སྔོན་མེད་སྒྲ་འབྱུང་དང་། །མར་མེ་ཤི་བའི་ དྲི་མ་མི་ཚོར་དང་། །སྐྲ་ཕྱིས་ཚོར་མེད་སྤྱི་བོར་སྣུམ་བཅས་སྣང་། །སྐྲ་སྨིན་གསར་དུ་མཚམས་ བྱེ་རྩུབ་འཁྱིལ་དང་། །དཔྲལ་བ་ཆུ་སོར་ཟླ་ཚེས་རྩ་རིས་སྣང་། །དབང་པོ་ཡུལ་ལྔ་ཐ་མལ་ རྒྱུ་མེད་པར། །རྣམ་པར་འགྱུར་ཏེ་ཡོད་མེད་གོ་བཟློག་སྣང་། །ལག་ངར་སྨིན་དབྲག་གཏད་ པ་མི་མཐོང་དང་། །མིག་བཙིར་འོད་མེད་རི་བོང་འབོས་ནོན་འདྲ། །ཁུང་དུ་བྲོས་སམ་རྒྱལ་ མོའི་མདངས་ཉམས་འཆི། །རྣ་བ་ཧྲིད་འབྱར་ཨུཏྟ་ཆད་པ་དང་། །མགོ་བོའི་རླངས་པའི་གྲིབ་ 25-34 མ་མེད་ན་འཆི། །སྣ་བུག་གདངས་ཤིང་བ་སྐྱ་ཆགས་པ་དང་། །ལྕེ་གཞུང་ནག་ལ་སྐམ་ཐུང་སྨྲ་ མི་ཤེས། །མ་མཆུ་འཕྱངས་དང་ཡ་མཆུ་བརྫེས་པ་དང་།།གདོང་ལ་རྡུལ་ཆགས་དབུགས་གྲང་ སོ་དྲེག་ཆགས། །གྱེན་དུ་དབུགས་བརྩེག་དྲོད་ཡལ་འཆི་བ་ཡིན། །ལུས་པོ་གྲང་ལ་ཚ་བ་སྐྱེ་ བ་དང་། །གྲང་བས་གདུངས་ནས་ཚ་བ་སྤོང་བ་དང་། །དེ་བཞིན་ཚ་བས་གདུངས་ནས་གྲང་ བ་སྤོང་། །ཆོ་ག་བཞིན་བྱས་ནད་ལ་སྐྱེད་མེད་ཅིང་། །ཆོ་ག་ལོག་པས་བདེ་བར་གནས་སྙམ་ བྱེད། །དེ་དག་འཆི་བའི་ལྟས་སུ་བཤད་པ་ཡིན། །ཤིན་ཏུ་ཉེ་བ་འབྱུང་བ་རྣམ་པ་ལྔ། །དབང་ པོ་ལྔ་པོ་རིམ་པས་ཐིམ་པ་སྟེ། །ས་ནུས་ཆུ་ལ་ཐིམ་པས་གཟུགས་མི་མཐོང་། །ཆུ་ནུས་མེ་ལ་ ཐིམ་པས་བུ་ག་སྐམ། །མེ་ནུས་རླུང་ལ་ཐིམ་པས་དྲོད་རྣམས་སྡུད། །རླུང་ནུས་མཁའ་ལ་ཐིམ་ པས་ཕྱི་དབུགས་ཆད། །མིག་གི་དབང་པོ་ཉམས་པར་གྱུར་པ་ཡིས། །གཟུགས་མི་གསལ་ ཞིང་སྒྲ་ལ་ཐིམ་པར་འགྱུར། །རྣ་བའི་དབང་པོ་ཉམས་པར་གྱུར་པ་ཡིས། །སྒྲ་མི་གསལ་ཞིང་ དྲི་ལ་ཐིམ་པར་འགྱུར། །སྣ་ཡི་དབང་པོ་ཉམས་པར་གྱུར་པ་ཡིས། །དྲི་མི་གསལ་ཞིང་རོ་ལ་ ཐིམ་པར་འགྱུར། །ལྕེ་ཡི་དབང་པོ་ཉམས་པར་གྱུར་པ་ཡིས། །རོ་མི་གསལ་ཞིང་རེག་ལ་ཐིམ་ པར་འགྱུར། །ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་ཉམས་པས་རེག་མི་ཚོར། །མ་ངེས་འཆི་ལྟས་ནད་ཚུལ་མང་ པོ་ལས། །འཆི་བའི་ལྟས་རྣམས་སྣང་བར་གྱུར་ན་ཡང་། །ནད་ཞི་བས་ནི་འཆི་ལྟས་ཞི་འགྱུར་ རོ། །ཞི་ཡང་ལྟས་བརྟན་གནས་ན་ངེས་པར་འཆི། །ཕྱི་ནང་སྲོག་ཟུངས་ཤ་ཟས་རྩ་དང་གསུམ། ། ཤོར་བའི་ནད་པ་གང་ཡིན་འཆི་བར་ངེས། །ནད་ལ་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་བསྒྲུབས་བྱས་ཀྱང་། ། བཅོས་སྐྱེད་མེད་ན་འཆི་བར་ངེས་པ་ཡིན། །དེ་ལྟར་ཕུང་པོ་འཇིག་པའི་འཆི་ལྟས་རྣམས། ། ནད་དང་ལུས་ཟུངས་དྲི་མ་འཁྲུགས་གྱུར་ནས། །གཅིག་གཤེད་གཅིག་གིས་བྱས་ཏེ་སྲོག་ འདོར་ཕྱིར། །འབྱུང་འགྱུར་དུས་ཀྱི་རི་རབ་འཇིག་དང་མཚུངས། །འཆི་ལྟས་མི་ཤེས་གསོ་བ་ བླང་དོར་འགག །དེ་མ་ཤེས་པས་སྙན་གྲགས་ཐོབ་མ་ཡིན། །

臨近的徵兆：沒有中毒或被武器擊中，卻從九竅流血，剛說的話立刻忘記，陰莖萎縮，睪丸下垂或顛倒，痰液麻木，發出以前沒有的聲音，蠟燭熄滅的氣味感覺不到，梳頭時沒有感覺，頭頂卻顯得油膩，新長出的頭髮和眉毛出現斷裂、粗糙和捲曲，額頭上出現水紋、新月和脈絡，五根感覺器官在沒有明顯原因的情況下發生變化，出現顛倒或不存在的現象，手腕和眉間看不到皺紋，眼睛無神，像兔子被鷹抓住一樣，躲進洞里或像失去光澤的王后，耳朵萎縮、粘連或耳垂斷裂，頭部蒸汽的陰影消失，鼻孔張開，鼻涕發白，舌頭中間發黑、乾燥、短小，說不出話，下唇下垂，上唇翹起，臉上沾滿灰塵，呼吸寒冷，牙齒上有污垢，向上喘氣，體溫消失，這些都是死亡的徵兆。 身體發冷卻發熱，因寒冷而痛苦卻排斥熱，同樣，因發熱而痛苦卻排斥寒冷，按照儀軌進行治療卻對疾病沒有幫助，或者違背儀軌卻覺得舒適，這些都是死亡的徵兆。 非常臨近的徵兆：五種元素逐漸消融，五根感覺器官依次消失。地元素融入水元素，因此看不到形狀；水元素融入火元素，因此孔竅乾燥；火元素融入風元素，因此體溫全部收縮；風元素融入空元素，因此停止呼吸。 眼睛的功能衰退，看不清形狀，融入聲音；耳朵的功能衰退，聽不清聲音，融入氣味；鼻子的功能衰退，聞不到氣味，融入味道；舌頭的功能衰退，嘗不出味道，融入觸覺；身體的功能衰退，感覺不到觸覺。 不確定的死亡徵兆：從許多疾病癥狀中，如果出現死亡的徵兆，通過治療可以減輕死亡的徵兆。即使減輕了，如果徵兆仍然存在，就一定會死亡。 如果外部和內部的生命精華、血肉、食物、脈搏這三者喪失，病人一定會死亡。即使對疾病進行了各種治療，如果沒有效果，也一定會死亡。 因此，身體崩潰的死亡徵兆，是由於疾病和身體精華、體液紊亂，一種因素殺死另一種因素，從而失去生命，就像未來時期須彌山崩塌一樣。 不瞭解死亡的徵兆，就會阻礙治療的選擇和放棄。不瞭解這些，就無法獲得名聲。

དེ་མ་ཤེས་པས་སྙན་གྲགས་ཐོབ་མ་ཡིན། །དེ་ཕྱིར་མཁས་འདོད་འཆི་ལྟས་ 25-35 རྟོགས་པར་བྱ། །རྨི་ལམ་རྣམ་འགྱུར་རིང་དང་མ་ངེས་ལྟས། །ཚོགས་གསོག་ཀློག་སྒྲུབ་ཡི་དམ་ སུམ་འགྱུར་བཟློག །ཉེ་དང་ངེས་པའི་ལྟས་ལ་འཆི་བསླུ་བྱ། །ཤིན་ཏུ་ཉེ་བའི་ལྟས་ལ་ཟློག་ ཐབས་མེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་ རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་འཇིག་ལྟས་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བདུན་པའོ།། །། ༄། །བརྒྱད་པ། ནད་ཀྱི་རྒྱུ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ། །ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །འཕེལ་འགྲིབ་ནད་ཀྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་ མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །གང་གསོ་ཕུང་པོ་དེ་ལས་བྱུང་བ་ཡི། །འཕེལ་འགྲིབ་ནད་ཀྱི་ གནས་ལ་བསླབ་བྱ་ན། །རྒྱུ་རྐྱེན་ཞུགས་ཚུལ་གནས་དང་མཚན་ཉིད་དང་། །དབྱེ་བ་སོ་སོའི་ དོན་དང་བདུན་དུ་བཤད། །དང་པོ་རྒྱུ་ལ་རིང་རྒྱུ་ཉེ་རྒྱུ་གཉིས། །རིང་བའི་རྒྱུ་ལ་སྤྱི་དང་ཁྱད་ པར་གཉིས། །དང་པོ་ནད་འཁྲུགས་སྣ་ཚོགས་ཚུལ་ཅན་གྱིས། །གྲངས་མེད་གྱུར་པས་ལུས་ ཉིད་གཟིར་གྱུར་པ། །དེ་རྒྱུ་རེ་རེར་བསྟན་པར་མི་ནུས་པས། །དེ་བས་ནད་ཀུན་སྤྱི་རྒྱུ་བརྗོད་ པ་ནི། །ནད་རྣམས་ཀུན་གྱི་རྒྱུ་ནི་གཅིག་པུ་སྟེ། །བདག་མེད་དོན་མ་རྟོགས་པས་མ་རིག་ཅེས། ། དཔེར་ན་བྱ་ནི་མཁའ་ལ་ལྡིང་གྱུར་ཀྱང་། །རང་གི་གྲིབ་མ་དེ་དང་མི་འབྲལ་ཞིང་། །འགྲོ་ཀུན་ བདེ་བར་གནས་ཤིང་སྤྱོད་ན་ཡང་། །མ་རིག་ལྡན་པས་ནད་དང་འབྲལ་མི་སྲིད། །ཁྱད་པར་རྒྱུ་ ནི་མ་རིག་ལས་བྱུང་བའི། །འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་གཏི་མུག་དུག་གསུམ་ལས། །འབྲས་བུ་རླུང་ མཁྲིས་བད་ཀན་ཉེས་པ་སྐྱེད། །ཉེ་རྒྱུ་རླུང་དང་མཁྲིས་པ་བད་ཀན་གསུམ། །རྣམ་པར་མ་གྱུར་ ནད་ཀྱི་རྒྱུར་འགྱུར་ལ། །རྣམ་འགྱུར་མ་སྙོམས་ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཡིན། །ལུས་དང་སྲོག་ལ་གནོད་ ཅིང་གདུང་བས་སོ།

不瞭解這些，就無法獲得名聲。因此，想要成為智者，就應該瞭解死亡的徵兆。夢境的變化，持續時間長短不定的徵兆，積累功德，誦讀經典，修行，唸誦本尊心咒三倍的數量來遣除。對於臨近和確定的徵兆，可以進行延緩死亡的儀軌。對於非常臨近的徵兆，沒有辦法可以挽回。 以上所述。是《甘露心要八支秘密口訣續》中，關於身體崩潰徵兆的第七章。 第八章：疾病之因 此後，益西寧布尊者再次問道：「尊敬的導師，智慧的明燈，關於疾病的增減，應該如何學習？請您，偉大的醫王，為我講解。」 導師回答說：「偉大的尊者，請聽我說。要學習從身體產生的疾病的增減，需要了解原因、條件、進入方式、位置、特徵以及各種分類的含義，共七個方面。 首先，原因分為遠因和近因兩種。遠因又分為共同原因和特殊原因兩種。首先，各種各樣的疾病，以無數種方式折磨著身體，由於無法逐一說明每個原因，因此需要說明疾病的共同原因。 所有疾病的共同原因只有一個，那就是因為不瞭解無我的真諦而產生的無明。例如，鳥兒在天空中飛翔，但始終無法擺脫自己的影子。眾生雖然生活安樂，但由於具有無明，因此無法擺脫疾病。 特殊原因是從無明中產生的貪慾、嗔恨和愚癡這三種毒素，它們會產生風、膽、涎這三種失衡，從而導致疾病。 近因是風、膽、涎這三種因素。當它們沒有發生變化時，就會成為疾病的原因；當它們發生變化且不平衡時，就是疾病的本質。它們會損害身體和生命，帶來痛苦。」

།མཁྲིས་པ་འཁྲུགས་པས་ལུས་ཟུངས་སྲེག་པར་བྱེད། །འདི་ནི་མེ་ཡི་རང་ བཞིན་ཚ་བས་ན། །སྨད་ན་གནས་ཀྱང་སྟོད་དུ་འབར་བར་བྱེད། །ཚ་བའི་ནད་ཀུན་འདི་ལས་ 25-36 མ་སྐྱེས་མེད། །བད་ཀན་འཁྲུགས་པས་ལུས་ཀྱི་མེ་དྲོད་འཇོམས། །འདི་ནི་ས་ཆུའི་རང་བཞིན་ ལྕི་ལ་བསིལ། །སྟོད་ན་གནས་ཀྱང་སྨད་དུ་ལྷུང་བར་བྱེད། །གྲང་བའི་ནད་ཀུན་འདི་ལས་མ་ སྐྱེས་མེད། །རླུང་ནི་ཚ་གྲང་གཉིས་ཀའི་ཁྱབ་བྱེད་དེ། །ཉི་མར་ལྡན་ན་བསྲེག་པའི་གྲོགས་བྱེད་ ཅིང་། །ཟླ་བར་ལྡན་ན་བསིལ་བའི་གྲོགས་བྱེད་ལ། །སྟོད་སྨད་ཕྱི་ནང་མ་ལུས་ཁྱབ་པར་རྒྱུ། ། ཚ་གྲང་གཉིས་ཀ་འཁྲུག་ཅིང་སློང་བར་བྱེད། །དེ་བས་རླུང་ནི་ནད་ཀུན་མ་ལུས་རྒྱུ། །ཞེས་ གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ནད་ཀྱི་ རྒྱུ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བརྒྱད་པའོ།། །། ༄། །དགུ་པ། ནད་ཀྱི་རྐྱེན་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །རྒྱུ་ལ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་གསུམ་སྟེ། །སྐྱེ་མཆེད་གསོག་ལྡང་སློང་རྐྱེན་ རྣམ་པ་གསུམ། །སྐྱེ་ཞིང་མཆེད་པར་བྱེད་པ་སྐྱེ་མཆེད་དང་། །གསོག་ཅིང་ལྡང་བར་བྱེད་པས་ གསོག་ལྡང་ཞེས། །བསགས་པ་སློང་བར་བྱེད་པ་སློང་རྐྱེན་ནོ། །སྐྱེ་མཆེད་དུས་དང་དབང་པོ་ སྤྱོད་ལམ་རྣམས། །དམན་ལྷག་ལོག་པས་ནད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད། །དུས་ནི་ཚ་དུས་གྲང་ དུས་ཆར་དུས་གསུམ། །དམན་པ་ཚ་གྲང་ཆར་པ་ཆུང་བ་སྟེ། །ལྷག་པ་ཆེ་དྲགས་ལོག་པ་མེད་ པའོ། །དབང་པོ་ལྔ་དང་དེ་ཡི་ཡུལ་ལྔ་པོ། །ཆུང་ངམ་དེ་ལ་མི་སྦྱོར་དམན་པ་སྟེ། །ཤས་ཆེར་ གཏད་པ་ལྷག་པའི་སྦྱོར་བ་ཡིན། །ཤིན་ཏུ་ཉེ་དང་རིང་བ་ཆེའམ་ཆུང་། །འཇིགས་དང་མི་སྡུག་ ལོག་པའི་སྦྱོར་བར་བཤད། །སྤྱོད་ལམ་ལུས་ངག་ཡིད་དང་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །ཆུང་ངམ་མི་ སྦྱོར་འཇུག་པ་དམན་པས་དམན། །རྟུན་ངས་འཇུག་པ་ལྷག་པའི་སྦྱོར་བ་སྟེ། །ཤུགས་བཀག་ བཙིར་གཅུས་མི་དགེ་ལོག་སྦྱོར་རོ། །གསོག་ལྡང་ཞི་གསུམ་རྒྱུ་དང་ངོ་བོ་དུས། །རྒྱུ་ནི་རྩུབ་ སོགས་དྲོ་ལྡན་རླུང་གསོག་ལ། །གྲང་བས་ལྡང་ཞིང་སྣུམ་དྲོས་ཞི་བར་འགྱུར། །དེ་བཞིན་རྣོ་ སོགས་བསིལ་ལྡན་མཁྲིས་པ་གསོག །ཚ་བས་ལྡང་ཞིང་རྟུལ་སོགས་བསིལ་ལྡན་ཞི། །ལྕི་ 25-37 སྣུམ་བསིལ་ལྡན་བད་ཀན་གསོག་འགྱུར་གྱི། །དྲོ་བས་ལྡང་ཞིང་རྩུབ་སོགས་ཀྱིས་ཞི་འགྱུར། ། ངོ་བོ་རང་གནས་འཕེལ་བ་གསོག་པ་ཡིན། །རྒྱུ་ལས་འཁྲུག་བྱེད་མི་མཐུན་ཡོན་ཏན་འདོད། ། ལྡང་བ་ལོག་པའི་ལམ་ཞུགས་རང་རྟགས་སྟོན། །རང་གནས་མཉམ་གནས་ནད་མེད་ཞི་བ་ ཡིན། །དུས་ནི་སོ་ག་སོགས་གསུམ་རླུང་གི་སྟེ། །མཁྲིས་པ་དབྱར་དང་བད་ཀན་དགུན་སྨད་དོ།

膽汁失調會焚燒身體的營養精華。這具有火的性質，因熱而向上燃燒，即使位於下部，也會向上蔓延。所有熱性疾病都源於此。 痰液失調會破壞身體的火熱。這具有土和水的性質，沉重而寒冷，即使位於上部，也會向下沉降。所有寒性疾病都源於此。 風具有寒熱兩種性質，它無處不在。與太陽同在時，它會助長焚燒；與月亮同在時，它會助長寒冷。它遍佈上下內外，無所不在。它會引發和加劇寒熱兩種失調。因此，風是所有疾病的根源。 以上所述。是《甘露心要八支秘密口訣續》中，關於疾病之因的第八章。 第九章：疾病之緣 此後，益西寧布尊者再次說道：「尊敬的導師，請聽我說。有三種緣可以引發疾病的原因，即生緣、積緣和發緣。 產生和滋生疾病的是生緣；積累和增長疾病的是積緣；引發積累的疾病的是發緣。 生緣包括季節、感官和行為。由於不足、過度或錯誤，它們會引發疾病。季節分為熱季、冷季和雨季三種。不足是指熱、冷、雨量不足；過度是指過量；錯誤是指沒有。 五種感官及其對象，太少或不接觸是不足；過度沉溺是過度；過於接近或遠離，太大或太小，恐懼或厭惡，被稱為錯誤的接觸。 行為分為身、語、意三種。太少或不進行是不足；過度放縱是過度；抑制、壓迫、扭曲等不善行為是錯誤的行為。 積緣包括積累、增長和消退三種，它們與原因、性質和時間有關。原因是粗糙等具有熱性的物質會積累風；寒冷會使其增長，油膩和溫暖會使其消退。同樣，鋒利等具有涼性的物質會積累膽汁；熱會使其增長，遲鈍等具有涼性的物質會使其消退。沉重、油膩、寒冷的物質會積累痰液；溫暖會使其增長，粗糙等物質會使其消退。 性質是自身位置的增長是積累；與原因相反的不相容的特性是增長；進入錯誤途徑並顯示自身癥狀是增長；自身位置的平衡是疾病的消退。 時間是春季等三個季節是風的季節；夏季是膽汁的季節；冬季末是痰液的季節。」

། སོ་གའི་དུས་སུ་ཡང་ལ་རྩུབ་པ་ཡི། །ཡུལ་དང་ལུས་དང་ཟས་སྤྱོད་ཀུན་མཚུངས་པས། །རླུང་ གསོག་བྱེད་ཀྱི་དྲོ་བས་ལྡང་མི་འགྱུར། །དབྱར་དུས་ཆར་རླུང་གྲང་བ་སྐྱེས་པས་ལྡང་། །སྟོན་ དུས་སྣུམ་ལ་དྲོ་བས་ཞི་བར་འགྱུར། །དབྱར་དུས་སྣུམ་བསིལ་མཁྲིས་གསོག་ལྡང་མི་འགྱུར། ། སྣུམ་དྲོས་སྟོན་ལྡང་དགུན་སྟོད་བསིལ་བས་ཞི། །དགུན་སྨད་བསིལ་སྣུམ་ལྕི་བས་བད་ཀན་ གསོག །བསྒོངས་པས་ལྡང་མིན་དཔྱིད་དུས་ཉི་མའི་འོད། །དྲོ་བས་ལྡང་ཞིང་སོ་ག་ཡང་རྩུབ་ ཞི། །འོན་ཀྱང་འབྱུང་བའི་དུས་ལ་མ་བབ་ཀྱང་། །ཟས་སྤྱོད་དབང་གིས་འཕྲལ་ལ་འབྱུང་པ་ ཡོད། །ཁྱད་པར་སློང་རྐྱེན་ཐུན་མོང་ཁྱད་པར་གཉིས། །ནད་ཀུན་སློང་བར་བྱེད་པའི་ཐུན་མོང་ རྐྱེན། །འབྱུང་བའི་དུས་དང་གདོན་དུག་མི་འཕྲོད་ཟས། །གསོ་བ་ལོག་དང་ལས་ངན་སད་ ལས་འབྱུང་། །ཁྱད་པར་ཁ་དང་ཡང་རྩུབ་བསྟེན་དྲགས་དང་། །ཆགས་པས་དུབ་དང་ལྟོ་ཆག་ གཉིད་ཆག་དང་། །ལྟོ་སྟོང་ལུས་ངག་བྱ་བ་དྲག་ཤུལ་དང་། །ཁྲག་མང་ཟགས་དང་འཁྲུ་སྐྱུག་ དྲག་པོས་བཏབ། །བསེར་བུས་བུས་དང་ག་ཆད་ངུས་པ་དང་། །མྱ་ངན་སེམས་ལས་ཁ་ལས་ ཆེས་པ་དང་། །བཅུད་མེད་ཁ་ཟས་ཡན་ལ་གཏད་པ་དང་། །ཤུགས་བཀག་པ་དང་ནན་གྱིས་ བཙིར་བ་ཡི། །རྐྱེན་དེ་རྣམས་ཀྱིས་རླུང་ནད་ལྡང་བར་བྱེད། །ཚ་བའི་རོ་དང་རྣོ་ཚ་སྣུམ་བསྟེན་ དྲགས། །རྒྱུད་ལ་ཞེ་སྡང་དྲག་པོ་སྐྱེས་པ་དང་། །ཚད་དགུང་གཉིད་ལོག་འདུག་རྗེས་དྲག་ཤུལ་ བྱས། །མི་ཐེག་ཁུར་དང་ས་སྲན་བརྐོས་པ་དང་། །གཞུ་སྲན་བཀང་དང་འཛིང་ག་བཀྱེ་བ་ དང་། །བང་དང་འགྲོ་ལས་དག་གིས་ཉེན་པ་དང་། །རྟ་ཡིས་བརྡབས་དང་གཡང་ལ་ལྷུང་བ་ 25-38 དང་། །འཐིབས་འོག་ཚུད་དང་རྡོ་དབྱུག་བརྡུངས་པ་དང་། །ཤ་མར་བུ་རམ་ཆང་སོགས་བཟའ་ བཏུང་དྲགས། །རྐྱེན་དེ་རྣམས་ཀྱིས་མཁྲིས་ཚད་སློང་བར་བྱེད། །ཁ་མངར་ལྕི་བསིལ་སྣུམ་ བསྟེན་དྲགས་པ་དང་། འགྲངས་རྗེས་དལ་བར་འདུག་དང་ཉིན་གཉིད་ལོག །རླན་སྟེང་ཉལ་ དང་ཆུར་ཞུགས་གོས་སྲབ་འཁྱགས། །གྲོ་སྲན་གསར་ཐོག་སེར་ཅན་སུམས་པ་དང་། །ར་སྐོམ་ ཤ་རིད་ཚིལ་བུ་འབྲུ་མར་དང་། །རྩི་མར་རུལ་པ་ལོ་བཤུར་ལ་ཕུག་རས། །རི་སྒོག་ལ་སོགས་ རྗེན་ཟས་མཐའ་དག་དང་། མ་འཚོས་འཚིག་དང་ཁེངས་པོའི་ཟས་རྣམས་དང་། །ར་ཡི་འོ་རློན་ ཞོ་དར་ཆུ་གྲང་ཇ། །བཟའ་བཏུང་ཆེས་ཏེ་ཚད་ལས་འདས་པ་འམ། །སྔ་མ་མ་ཞུ་ཕྱི་མ་ཟོས་པ་ ཡི། །རྐྱེན་དེ་རྣམས་ཀྱིས་བད་ཀན་གྲང་ནད་སློང་། །དེ་དག་འདྲེས་ལས་ལྡན་འདུས་ནད་དུ་ འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ ལས་ནད་ཀྱི་རྐྱེན་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་དགུ་པའོ།། །། ༄། །བཅུ་པ། ནད་འཇུག་ཚུལ་གྱི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

在春季，食用輕和粗糙的食物，以及居住在相似的環境中，採取相似的身體活動和飲食習慣，都會積累風。但由於溫暖，風不會增長。夏季，由於雨水、寒風的侵襲，風會增長。秋季，由於油膩和溫暖，風會消退。 夏季，食用油膩和寒冷的食物，膽汁不會積累和增長。秋季，由於油膩和溫暖，膽汁會增長。初冬，由於寒冷，膽汁會消退。 冬季末，由於寒冷、油膩和沉重的食物，痰液會積累。由於收縮，痰液不會增長。春季，由於陽光的照射，痰液會增長。在春季，由於輕和粗糙的食物，痰液會消退。 然而，即使季節尚未到來，由於飲食和行為的影響，疾病也會立即發生。 特別是，引發疾病的因素分為共同因素和特殊因素兩種。引發所有疾病的共同因素包括季節、鬼神、毒藥、不適宜的食物、錯誤的治療、惡業的成熟等。 特殊因素包括過度食用苦味和輕、粗糙的食物，過度性交導致身體虛弱，飲食不規律，睡眠不足，空腹，過度勞累，大量出血，劇烈嘔吐和腹瀉，寒風侵襲，過度哭泣，悲傷，過度說話，食用無營養的食物，過度依賴某種食物，抑制身體活動，用力擠壓身體等，這些因素會引發風病。 過度食用熱性食物，如辛辣、刺激、油膩的食物，心中產生強烈的憤怒，在中午睡覺，坐著後進行劇烈運動，搬運重物，挖掘土地，拉弓，進行戰鬥，奔跑，從高處墜落，被馬踢傷，跌入懸崖，被煙燻，被石頭或棍棒擊打，過度食用肉類、黃油、紅糖、酒等，這些因素會引發膽熱病。 過度食用甜味、沉重、寒冷、油膩的食物，飯後長時間坐著或白天睡覺，睡在潮濕的地方，進入水中，穿著單薄的衣服，受寒，食用新收割的穀物，食用未煮熟的食物，食用過多的食物，食用未消化的食物，食用生的山羊奶、酸奶、冷水、冷茶等，這些因素會引發痰寒病。 這些因素混合在一起會導致混合性疾病。 以上所述。是《甘露心要八支秘密口訣續》中，關於疾病之緣的第九章。 第十章：疾病的侵入方式 此後，益西寧布尊者再次說道：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །འདྲ་དཔེ་ཕུང་པོའི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་ནི། །དཔྱི་རུས་གཉིས་ནི་རྩིག་ པའི་འགྲམ་གཞི་འདྲ། །སྒལ་ཚིགས་གསེར་གྱི་དོང་ཙེ་བརྩེགས་པ་འདྲ། །སྲོག་པ་རྩ་ནི་མཆོང་ གི་ཀ་བ་འདྲ། །བྲང་རུས་གྲུ་བཞི་གདུང་མ་བཀལ་བ་འདྲ། །རྩིབ་མ་ཉེར་བཞི་ཕྱམ་འགྲེམས་ ལེགས་པ་འདྲ། །ལྷ་རུ་རྩེ་ནི་ཕྱམ་གྱི་རྟེན་མ་འདྲ། །རྩ་དང་ཆུ་རྒྱུས་གྲལ་ཕྱམ་བཀོད་པ་འདྲ། ། ཤ་དང་པགས་པ་འདག་ཞལ་བྱས་པ་འདྲ། །སྒྲོག་རུས་གཉིས་ནི་མཁར་བད་བཏགས་ པ་འདྲ། །སོག་པ་གཉིས་ནི་གྲུ་ཕུབས་བྱས་པ་འདྲ། །མགོ་བོ་དབུ་རྩེ་བ་གམ་བྱས་པ་འདྲ། ། དབང་པོ་སྒོ་ལྔ་སྐར་ཁུང་གཏོད་པ་འདྲ། །ཐོད་པའི་རུས་པ་རྒྱ་ཕུབས་བཀལ་བ་འདྲ། །ཚངས་ པའི་བུ་ག་དུད་ཁུང་ཕྱེ་བ་འདྲ། །རྣ་བ་གཡས་གཡོན་ཁྱུང་མགོ་འགྱིང་བ་འདྲ། །སྣ་བུག་མཛེས་ པའི་རྒྱན་ཏེ་ཏོག་དང་འདྲ། །སྐྲ་ལོ་ཕོ་གྱོ་མོ་གྱོའི་རྫ་དང་འདྲ། །ལག་པ་གཉིས་ནི་དར་དཔྱངས་ བཏགས་པ་འདྲ། །བྱང་ཁོག་སྟོད་སྨད་ཁྱམས་སྟོད་ཁྱམས་སྨད་འདྲ། །མཆིན་དྲི་དར་གྱི་ཡོལ་ བ་བཀྲམ་པ་འདྲ། །སྙིང་ནི་རྒྱལ་པོ་གདན་ལ་བཞུགས་པ་འདྲ། །གློ་བ་མ་ལྔ་ནང་གི་བློན་པོ་ འདྲ། །གློ་བ་བུ་ལྔ་རྒྱལ་པོའི་སྲས་དང་འདྲ། །མཆིན་མཆེར་གཉིས་ནི་བཙུན་མོ་ཆེ་ཆུང་འདྲ། ། མཁལ་མ་ཕྱི་བློན་གྱད་པ་གདུང་འདེགས་འདྲ། །བསམ་སེ་འུ་ནི་ནོར་གྱི་བང་མཛོད་འདྲ། །ཕོ་ བ་གཡོས་བཅུ་བྱེད་པའི་ཁོག་མ་འདྲ། །རྒྱུ་མ་ལོང་ཁ་བཙུན་མོའི་གཡོག་དང་འདྲ། །མཁྲིས་པ་ 25-24 སྡོར་གྱི་རྐྱལ་པ་བཀལ་བ་འདྲ། །ལྒང་ཕུག་ཆུ་ཡིས་རྫ་མ་བཀང་བ་འདྲ། །འོག་སྒོ་གཉིས་ནི་ཆུ་ ཁུང་བཞག་པ་འདྲ། །རྐང་པ་གཉིས་ནི་སྒོ་ཡི་རྟ་བབས་འདྲ། །གཉན་པའི་གནད་ནི་རྒྱལ་པོས་ མངའ་བསྐུར་འདྲ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་འདྲ་དཔེ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་གསུམ་པའོ།། །། ༄། །བཞི་པ། ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་རྣམ་བཞི་སྟེ། །ལྡང་ཚད་ལུས་ཟུངས་ གནས་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། །འབྲེལ་པ་རྩ་ཡི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། །གཉན་པ་ གནད་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་དང་། །རྒྱུ་ལམ་བུ་གའི་གནས་ལུགས་བསྟན་པའོ། །དང་ པོ་རླུང་གི་ལྡང་ཚད་ལྒང་ཕུག་གང་། །མཁྲིས་པའི་ལྡང་ཚད་རང་གི་གསང་སྒྲོ་གང་། །བད་ ཀན་ལྡང་ཚད་རང་གི་སྙིམ་པ་གསུམ། །ཁྲག་དང་ཕྱི་སའི་ལྡང་ཚད་སྙིམ་པ་བདུན། །གཅིན་ དང་ཆུ་སེར་ལྡང་ཚད་སྙིམ་པ་བཞི། །ཞག་དང་ཚིལ་བུའི་ལྡང་ཚད་སྙིམ་པ་དོ།

讓我為您翻譯這段藏文。這是一段描述人體構造的古代醫學文獻，包含了兩個章節的內容。 大仙人請聽：現在講解身體各部位的譬喻： 兩髖骨好似墻基， 脊椎好似層疊的金質木樁， 氣管好似綠松石柱， 胸骨方正似橫樑， 二十四根肋骨似精美鋪展的橫木， 鎖骨尖端似橫木支撐， 經脈和筋腱似排列整齊的格柵， 肌肉和面板似塗抹的泥墻， 兩胸骨似安裝的門閂， 兩肩胛骨似頂棚， 頭顱頂部似重檐， 五感器官似開設的窗戶， 顱骨似覆蓋的殿頂， 梵穴似開啟的煙囪， 左右耳朵似昂首的金翅鳥， 鼻孔似精美的裝飾頂飾， 頭髮似男女屋頂的瓦片， 兩臂好似懸掛的綢帶， 上下軀幹似上下庭院， 肝膽似鋪展的綢緞帷幕， 心臟似國王安坐寶座， 五葉肺好似朝中大臣， 五小葉肺好似王子， 肝脾二者似大小王妃， 腎臟似外臣力士撐舉， 膀胱似財寶庫藏， 胃好似烹飪器皿， 腸道迴環似王妃侍女， 膽囊似懸掛的皮袋， 膀胱似盛滿水的瓦罐， 兩下竅似開設的水孔， 兩足似門前臺階， 要害部位似國王敕令。 這是《醫藥甘露精華八支》密訣續部第三章：身體譬喻品。 第四章：身體本性品 複次，具慧仙人如是言：大仙人請聽！身體本性分四種：一者度量與身要素的本性，二者脈絡關聯的本性，三者要害部位的本性，四者通道孔竅的本性。 首先，氣的容量為一膀胱，膽汁的容量為一生殖器，痰的容量為三握，血液和糞便的容量為七握，小便和黃水的容量為四握，油脂的容量為二握。

我來繼續翻譯這段關於人體度量的描述： 精氣與精液的容量各一勺， 腦髓的容量為一握， 肌肉的容量為五百掌， 女性大腿和乳房多出二十掌， 骨頭的種類有二十三種， 其中脊椎骨盤二十八節， 肋骨數目二十四根， 牙齒數目三十二顆， 骨頭碎塊共三百六十塊， 四肢大關節共十二個， 小關節二百五十個。

我來翻譯這段關於人體經脈和生命之氣的描述： 水道十六條，筋脈九百條， 髮絲二萬一千根，汗毛孔有千萬個， 五臟六腑共九竅。 人身方圓一庹長， 體弱者則四尺半。 關於脈絡的規律如下： 生命繫於四根命脈， 臍部分出三條生脈： 一脈上行成就腦， 愚癡依附於腦中， 產生痰液居上部。 一脈中行成命脈， 嗔怒依附血脈中， 產生膽汁居中部。 一脈下行成密處， 貪慾依附男女根， 產生風氣居下部。 四大命脈詳述如下： 使諸根境相應之脈， 環繞于腦五百支， 使記憶清明之脈， 環繞心臟五百支， 使身軀形成之脈， 環繞臍部五百支， 使子嗣繁衍之脈， 環繞生殖五百支， 上下正中貫通全身。 脈絡分白黑二種： 生命之脈如樹幹， 向上分枝而生出： 養護血肉二十四大脈， 連線內臟八大隱脈， 連線肢體十六顯脈， 分出放血脈七十七， 要害脈穴一百一十二， 混合細脈一百八十九， 內外中分三百二十， 細分支脈三百六十， 再分七百細小支， 更細分支遍佈全身。 腦為脈之大海， 如根向下延伸， 執行水液十九脈。 其中連線內臟者， 如絲絳帶十三隱脈， 連線肢體六顯脈， 分出水脈十六支。 人有三種命脈： 其一遍佈全身， 其二伴隨呼吸， 其三如魂遊蕩。 內外氣血通道， 維繫生命存在。

我來翻譯這段內容： 脈絡連通全身， 孕育並維持生命， 因其為命之根本，故稱為脈。 要害處有七種：肌肉、脂肪、骨骼、 筋腱、內臟、脈道要害。 肌肉要害腫脹，骨要害劇痛， 筋腱要害使人癱瘓， 脈、脂肪、內臟要害致命。 因難治療且致死，故稱要害。 肌肉要害四十五處，脂肪要害八處， 骨要害三十二處， 筋腱要害十四處，內臟要害十三處， 脈要害一百九十處。 頭部五十二處，頸部三十三處， 胸腹上下九十五處， 四肢一百一十二處， 要害共計三百零二處。 其中極要害九十六處， 一旦損傷必致命，即使醫術高明也無法醫治。 中等要害四十九處， 高明醫者可以治癒。 其餘雖稱為要害， 但未列入要害之列，人人可醫。 通道孔竅分內外： 內孔主司精氣、營養、廢物三者， 食物水液執行十三處。 外竅頭部七處，密處二處， 女子多產門與雙乳。 形狀圓、粗細相連， 如葉背之脈般分佈。 精華執行之門即為孔竅， 若飲食起居不當， 損害孔竅通道致病， 或過多、阻塞、錯位、紊亂。 無損之孔竅清凈則安康。 這是《甘露精華八支秘密教授續》中關於身體構造的第四章。 第五章 論述身體特徵 複次，仙人智慧如是言： "大仙且聽！ 身體特徵分兩種： 所損害之元素與能致害之病邪。 病、身體組織、廢物三者， 相互依存關聯， 是生住滅之根本，故稱為身。 首先論述所損害之元素： 火熱變化方式與結果成熟時。"

我來翻譯這段內容： 損害的界限， 包括脈絡與氣息。 身體的脈絡、氣息、血液與精華， 如同根本，彼此相連。 若脈絡受損，必然影響氣息， 氣息不暢則生病。 若血液流動不暢，生命力將衰竭， 精華不足則身體虛弱。 氣息的流動與脈絡的暢通， 是健康的基礎。 若氣息受阻，必然導致疾病， 而疾病又會反過來影響氣息。 因此，保持氣息的暢通， 是避免疾病的關鍵。 若氣息流暢，身體自然健康， 而氣息的流動又與飲食、生活習慣息息相關。 若飲食不當，或過度勞累， 則氣息受損，身體必然生病。 因此，保持良好的飲食與作息， 是維護健康的根本。 氣息的流動與身體的狀態， 相輔相成，互為因果。 若氣息流暢，身體自然強健， 反之，若氣息受阻，身體必然虛弱。 因此，保持氣息的暢通， 是健康長壽的秘訣。 這是《甘露精華八支秘密教授續》中關於身體與氣息的論述。

我來直譯這段內容，保持對仗並使其流暢通順： 安住心間並遍及全身， 維繫生命光彩與光澤。 當其果實圓滿之時， 所食之物精華轉化為精液需時六日； 若服用壯陽等藥物，則可即刻產生精液， 而大多數藥物則在一日內發揮作用。 有害之病素共有八種，可分為： 胎中形成方式、自然之性、 體內火候、腹部位置、作用及特徵。 （這裡我儘量保持了原文的對仗結構和詩歌體的特點，同時確保譯文通順易懂。這段經文描述了精華在體內的轉化過程以及疾病的基本分類。）

我來直譯這段內容，保持對仗並使其流暢通順： 病素分為風、膽和痰三種， 從因、體性、比喻、果報， 以及對治方面確立數量和次第。 未變化時維繫身體，變化則成患。 風氣分為五種： 持命風、上行風、遍行風、平火風、下降風。 膽液分為五種： 消化膽、轉化膽、成就膽、觀視膽、顯色膽。 痰液分為五種： 支撐痰、咀嚼痰、體驗痰、滿足痰、連線痰。 其在胎中形成方式如下： 最初精血相會而住， 譬如毒蛇生毒相似。 精血在胎，因飲食行為， 病素偏盛轉為七種自性： 風小膽中痰大， 諸素具足最佳，三素相等次之。 同樣，胃火有四種： 風致不調，膽致銳利， 痰致微弱，諸素和合則平衡。 腹部因風而堅，因膽而軟， 因痰則成中等狀態。 雖遍及全身，但按上中下依次安住于： 心間、臍下及上部。 諸病素作用：風能出入呼吸， 運動、行為、發力及為害， 明朗諸根並掌控身體。 膽液生飢渴、納食、消化， 產生體溫、光澤，使人勇敢聰慧。 痰液使身心穩定、入眠， 關節相連、忍耐，使身柔潤。 特別是，持命風安住心間， 行於喉部、胸中，吞嚥飲食， 吸氣、吐痰、打噴嚏、打嗝， 明朗心智與諸根，攝持心意。 上行風安住于胸， 行於鼻、舌、喉，發出言語， 產生力量、光澤、膚色，勤勉記憶清晰。 遍行風安住心間， 遍行全身，舉放行走， 伸屈開合諸般活動皆依賴之。 平火風安住胃部， 行於諸內臟，消化飲食， 分離精華糟粕，使害物成熟。 下降風安住于肛門， 行於大腸、膀胱、密處、大腿內， 排出精血、大小便，收攝胎兒。 消化膽安住于已消化未消化之間， 消化食物，分離精華糟粕，產生體溫， 並助益其餘四種，產生力量。 轉化膽安住于肝臟。

我來直譯這段內容，保持對仗並使其流暢通順： 轉化膽安住于肝臟， 轉化精華等一切色澤。 成就膽安住於心臟， 成就意志、傲氣、智慧與慾望。 觀視膽安住眼中而見色， 顯色膽安住面板使膚色明亮。 支撐痰安住于胸， 為其他諸痰之所依，並司水液。 咀嚼痰安住未消化處， 負責咀嚼飲食使之分解。 體驗痰安住舌上感知味道， 滿足痰安住頭部令諸根滿足。 連線痰安住所有關節要處， 使關節相連並能屈伸。 三病素風膽痰的性質如下： 風的性質是粗糙、輕盈、 寒冷、細微、堅實而動搖。 膽的性質帶油而銳利炙熱， 輕盈、有臭、鬆散而潮濕。 痰的性質油膩而清涼， 沉重、遲鈍、柔軟、穩定而具粘性。 如是所說。這是《甘露精華八支》密訣續中，第五章"闡述身體性質"。 第六章：闡述身體作用與分類 爾後，仙人智慧如是說：

好的，這是這段藏文的翻譯：

第六章：身體的活動和分類

「尊貴的智者，請聽我說！身體的活動分為身、語、意三種，它們行於善、不善和無記之中。具體來說，五根（眼、耳、鼻、舌、身）各自執持自己的境界。身體的分類有四種：依據所依、年齡、體性和疾病。

• 依據所依分類： 分為男、女、雙性三種。
• 依據年齡分類： 十六歲之前是孩童。從那時起，直到七十歲，身體的精華、感官、光澤和力量都在增長和變化，是壯年。從那時起，直到衰竭，就是老年。
• 依據體性分類： 分為單一、混合和組合七種。由風引起的體性的人，體型彎曲、瘦弱、膚色發青、話多、不耐寒冷、行走時發出聲音、財富少、壽命短、睡眠淺、體型小、喜歡歌唱、歡笑、爭鬥和弓箭，貪戀甜、酸、澀的味道，具有禿鷲和烏鴉的特徵。膽汁體性的人，口渴、飢餓感強、頭髮和身體呈黃色、聰明、傲慢、多汗、體味重、壽命和財富中等，體型中等，貪戀甜、苦、澀、清涼的食物，具有老虎、猴子和夜叉的特徵。黏液體性的人，身體涼爽、骨節不明顯、肌肉豐滿、膚色白皙、體型挺拔、能忍受飢渴、煩惱和乾旱、身體強壯、長壽、財富多、睡眠深沉、容易憤怒、性格遲緩但善良，貪戀熱、酸、澀、粗糙的食物，具有獅子和優秀馬匹的特徵。混合和組合體性可以通過混合來了解。
• 依據疾病分類： 分為未轉變和已轉變。未轉變是指身體處於正常狀態，沒有疾病，可以長壽。已轉變是指身體被疾病摧毀，需要治療。」

這是《秘密口訣八支精華》中關於身體的活動和分類的章節。

第七章：身體衰敗的徵兆

「此後，智者智慧明覺又說道：尊貴的智者，請聽我說！身體衰敗的徵兆有四種：遠期、近期、不確定和確定。」

這段文字是《秘密口訣八支精華》中關於身體衰敗徵兆的章節的開頭。

總結：

這段文字是藏醫經典《秘密口訣八支精華》中的兩章內容，分別介紹了身體的活動和分類，以及身體衰敗的徵兆。第一章詳細描述了身體的各種分類方式，包括依據所依（性別）、年齡、體性和疾病。第二章則引出了身體衰敗徵兆的討論。

我來幫您將這段藏文翻譯成流暢的現代漢語。這段內容主要講述了與預兆相關的三個方面和各種夢境徵兆： 遠征之兆包括使者、夢境和形態變化三種。如果使者是奇特之人、修行者或者病癒之人，這是吉祥之兆；反之則不會成功。 若使者顯得驚慌恐懼，玩弄石塊磚頭，遠遠呼喊，行為邪惡，穿戴不吉利飾物，說話不當，這樣的使者帶來的事也不會成功。 當醫者心性粗暴，說不吉利話，進行切割破壞、揮灑武器、火祭等行為時，如果使者到來，這是病人將死的徵兆。 在六日、四日、九日、日食月食時，或星象不良、夜晚啟程不利時，若路上聽到不吉利的話語、哭泣聲，或見到貓猴獾蛇擋路等不祥之兆，都是不好的徵兆。 見到祥瑞、穀物、酸奶等盛滿的容器，鈴鐺、燈火、鮮花、炒米飯，神像、白色裝飾，行善之人、豎立經幡，火焰燃燒、馬羊等畜及其幼崽，悅耳的聲音或飲食裝飾等，這些在路上看到或進入家中，都是病人康復的吉祥徵兆。 從家中流出酸奶凝乳，無風火滅、器皿破碎都是不祥之兆。夢見騎在貓、猴、虎、狐貍、屍體上，是被死神抓住的徵兆。赤身騎在水牛、馬、豬、驢、騾子上向南行，將會死亡。 夢見頭頂長出竹子並有鳥巢，或心中生出棕櫚刺樹，拔出蓮花、墜入深淵、睡在墓地，頭破碎、被烏鴉餓鬼圍繞，腳皮剝落、進入母胎，被水沖走、陷入泥沼、被魚吞食，得到鐵金、經商失敗、打鬥失敗，跳舞趕工、娶親，赤身而坐、剃頭剃鬚，與亡者同飲被其拖拽，身披紅衣飾品與亡者共舞，這些都是落入死神掌控的徵兆。 諸如此類不祥的夢，是因病阻塞意識通道而見。經常做夢的病人將死，無病者則不一定，通過儀軌可得救。 夢有所見、所聞、所感、所祈、所成就、由病而生等六種。夜半夢因健忘無果，凌晨所見清晰則會實現。夢見神靈、聖者、有名望者，火焰燃燒、湖泊，或身上塗抹血液穢物等...

這段藏文的翻譯如下： 火焰與水面相交， 血跡不沾清白。 白衣飄揚， 與繁花相映。 山中居所， 美果相伴， 如獅子般威猛， 與駿馬共舞。 湖水清澈， 朝陽升起， 與夜晚的夢境相交。 神靈與父母， 共同供奉， 所有的行為。 誰能長久， 無病無痛， 如同光明的日子。 無常的變化， 如同死亡的來臨。 藥師與上師， 共同傳授， 無根的信念， 如同美麗的心靈。 從此， 無所畏懼， 如同永恒的安寧。 心靈不再安寧， 若不行動， 則無所作為。 水流不息， 誰能在此生中， 不受困擾？ 食物雖少， 卻能滋養身體， 如同微弱的力量。 若不努力， 則一切皆空。 若不珍惜， 則一切皆失。 日月交替， 水與天空， 如同影像， 無所依託。 從此， 在接近的時刻， 兩者相依， 親近而又神秘。 這段翻譯儘量保持了對仗的形式，並流暢地表達了原文的意境。

我來為您直譯這段藏文，保持流暢的現代漢語表達： 以下是死亡臨近的徵兆：沒有受到毒物和武器的傷害，卻從九竅流血，說話后立即忘記。陰莖和睪丸下垂或反常，咳嗽和打噴嚏發出從未有過的聲音。聞不到燈滅時的氣味，梳頭時沒有知覺且頭頂顯得油膩。頭髮和眉毛新生處分岔變硬捲曲，額頭出現如水紋、月牙般的紋路。 五種感官無緣無故地發生異常變化，存在與否顛倒錯亂。前臂和眉間相對時看不見，眼睛擠壓后沒有光感，如同被兔子腳印覆蓋。躲入洞中或如王妃容光衰敗而死。耳朵緊貼，上耳垂斷裂，頭頂沒有熱氣的影子就會死亡。 鼻孔張開並結白霜，舌頭中部發黑干短說不出話。下唇下垂上唇腫脹，臉上沾灰塵，呼吸變冷牙齒髮黃。呼吸向上堆積，體溫消失就是死亡。 身體發冷卻產生熱感，被寒冷折磨卻要避開熱，同樣被熱折磨卻要避開冷。按照常規治療病情卻無效果，反常治療反而覺得舒適。這些都是死亡的徵兆。 極其臨近時，五大元素會出現，五種感官依次消融：地大融入水大時看不見形體，水大融入火大時九竅乾涸，火大融入風大時體溫收斂，風大融入空大時外呼吸斷絕。 眼根衰敗時，形體不清融入聲音。耳根衰敗時，聲音不清融入氣味。鼻根衰敗時，氣味不清融入味道。舌根衰敗時，味道不清融入觸覺。身根衰敗時感覺不到觸覺。 在眾多不確定的死亡徵兆和病癥中，即使出現死亡徵兆，病情痊癒后徵兆也會消失。但如果徵兆穩固存在就一定會死亡。外內生命精華、血肉和脈象這三者，任何病人失去它們就必定死亡。即使對病情采取各種治療方法，如果沒有治療效果就一定會死亡。 這樣，身體瓦解的死亡徵兆，是由於病氣和體液紊亂，相互損害而捨棄生命，就像未來世界須彌山崩塌一樣。不懂死亡徵兆就會阻礙醫療取捨，不懂這些就得不到好名聲。

།དེ་ཕྱིར་མཁས་འདོད་འཆི་ལྟས་ 25-35 རྟོགས་པར་བྱ། །རྨི་ལམ་རྣམ་འགྱུར་རིང་དང་མ་ངེས་ལྟས། །ཚོགས་གསོག་ཀློག་སྒྲུབ་ཡི་དམ་ སུམ་འགྱུར་བཟློག །ཉེ་དང་ངེས་པའི་ལྟས་ལ་འཆི་བསླུ་བྱ། །ཤིན་ཏུ་ཉེ་བའི་ལྟས་ལ་ཟློག་ ཐབས་མེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་ རྒྱུད་ལས་ལུས་ཀྱི་འཇིག་ལྟས་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བདུན་པའོ།། །། ༄། །བརྒྱད་པ། ནད་ཀྱི་རྒྱུ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ། །ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །འཕེལ་འགྲིབ་ནད་ཀྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་ མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །གང་གསོ་ཕུང་པོ་དེ་ལས་བྱུང་བ་ཡི། །འཕེལ་འགྲིབ་ནད་ཀྱི་ གནས་ལ་བསླབ་བྱ་ན། །རྒྱུ་རྐྱེན་ཞུགས་ཚུལ་གནས་དང་མཚན་ཉིད་དང་། །དབྱེ་བ་སོ་སོའི་ དོན་དང་བདུན་དུ་བཤད། །དང་པོ་རྒྱུ་ལ་རིང་རྒྱུ་ཉེ་རྒྱུ་གཉིས། །རིང་བའི་རྒྱུ་ལ་སྤྱི་དང་ཁྱད་ པར་གཉིས། །དང་པོ་ནད་འཁྲུགས་སྣ་ཚོགས་ཚུལ་ཅན་གྱིས། །གྲངས་མེད་གྱུར་པས་ལུས་ ཉིད་གཟིར་གྱུར་པ། །དེ་རྒྱུ་རེ་རེར་བསྟན་པར་མི་ནུས་པས། །དེ་བས་ནད་ཀུན་སྤྱི་རྒྱུ་བརྗོད་ པ་ནི། །ནད་རྣམས་ཀུན་གྱི་རྒྱུ་ནི་གཅིག་པུ་སྟེ། །བདག་མེད་དོན་མ་རྟོགས་པས་མ་རིག་ཅེས། ། དཔེར་ན་བྱ་ནི་མཁའ་ལ་ལྡིང་གྱུར་ཀྱང་། །རང་གི་གྲིབ་མ་དེ་དང་མི་འབྲལ་ཞིང་། །འགྲོ་ཀུན་ བདེ་བར་གནས་ཤིང་སྤྱོད་ན་ཡང་། །མ་རིག་ལྡན་པས་ནད་དང་འབྲལ་མི་སྲིད། །ཁྱད་པར་རྒྱུ་ ནི་མ་རིག་ལས་བྱུང་བའི། །འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་གཏི་མུག་དུག་གསུམ་ལས། །འབྲས་བུ་རླུང་ མཁྲིས་བད་ཀན་ཉེས་པ་སྐྱེད། །ཉེ་རྒྱུ་རླུང་དང་མཁྲིས་པ་བད་ཀན་གསུམ། །རྣམ་པར་མ་གྱུར་ ནད་ཀྱི་རྒྱུར་འགྱུར་ལ། །རྣམ་འགྱུར་མ་སྙོམས་ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཡིན། །ལུས་དང་སྲོག་ལ་གནོད་ ཅིང་གདུང་བས་སོ། །མཁྲིས་པ་འཁྲུགས་པས་ལུས་ཟུངས་སྲེག་པར་བྱེད། །འདི་ནི་མེ་ཡི་རང་ བཞིན་ཚ་བས་ན། །སྨད་ན་གནས་ཀྱང་སྟོད་དུ་འབར་བར་བྱེད། །ཚ་བའི་ནད་ཀུན་འདི་ལས་ 25-36 མ་སྐྱེས་མེད། །བད་ཀན་འཁྲུགས་པས་ལུས་ཀྱི་མེ་དྲོད་འཇོམས། །འདི་ནི་ས་ཆུའི་རང་བཞིན་ ལྕི་ལ་བསིལ། །སྟོད་ན་གནས་ཀྱང་སྨད་དུ་ལྷུང་བར་བྱེད། །གྲང་བའི་ནད་ཀུན་འདི་ལས་མ་ སྐྱེས་མེད། །རླུང་ནི་ཚ་གྲང་གཉིས་ཀའི་ཁྱབ་བྱེད་དེ། །ཉི་མར་ལྡན་ན་བསྲེག་པའི་གྲོགས་བྱེད་ ཅིང་། །ཟླ་བར་ལྡན་ན་བསིལ་བའི་གྲོགས་བྱེད་ལ། །སྟོད་སྨད་ཕྱི་ནང་མ་ལུས་ཁྱབ་པར་རྒྱུ། ། ཚ་གྲང་གཉིས་ཀ་འཁྲུག་ཅིང་སློང་བར་བྱེད། །དེ་བས་རླུང་ནི་ནད་ཀུན་མ་ལུས་རྒྱུ། །ཞེས་ གསུངས་སོ།

因此，想要成為智者，就應當認識死亡的預兆。夢境的變異，時間長短不定，都是預兆。積累功德，誦經修行，唸誦本尊心咒三倍數量。（藏文：ཨོཾ་，梵文天城體：ओम्，梵文羅馬擬音：oṃ，漢語字面意思：唵）對於臨近和確定的預兆，要進行贖死儀式。對於非常臨近的預兆，則沒有辦法可以挽回。以上是所說的內容。《秘密心髓八支醫經》中，關於身體死亡預兆的章節，即第七章結束。 第八章，講述疾病的起因。 之後，益西生聖者再次問道：「尊敬的導師，智慧的明燈，請您教導我如何學習增減疾病的成因。請慈悲的醫王為我講解。」聖者回答說：「偉大的聖者，請聽我說。凡是需要治療的身體，其增減疾病的成因，需要學習原因、條件、進入方式、位置、特徵，以及各種分類的意義，總共七個方面。首先，原因分為遠因和近因兩種。遠因又分為總的遠因和特殊的遠因兩種。首先，各種各樣的疾病，以無數種方式折磨著身體，無法一一列舉其原因。因此，總的來說，所有疾病的共同原因只有一個，那就是因為不瞭解無我的真諦，所以稱為無明。例如，鳥兒在空中飛翔，也無法擺脫自己的影子。眾生都希望安樂地生活，但因為有無明，所以無法擺脫疾病。特殊的遠因，是無明所產生的貪慾、嗔恨、愚癡這三種毒素，它們會產生風、膽、涎這三種錯亂。近因則是風、膽、涎這三種。當它們沒有發生變化時，是疾病的潛在原因；當它們發生變化，失去平衡時，就是疾病的本質。它們會損害身體和生命，帶來痛苦。膽發生錯亂，會焚燒身體的營養精華。膽的本質是火，具有熱性，雖然位於下部，卻能向上燃燒。所有的熱性疾病都源於膽。涎發生錯亂，會破壞身體的火熱。涎的本質是土和水，具有沉重和寒冷的特性，雖然位於上部，卻會向下沉降。所有的寒性疾病都源於涎。風則具有寒熱兩種屬性，它既能助長陽光的灼熱，也能助長月亮的清涼，它遍佈身體的上下內外。風能引發和加劇寒熱兩種疾病。因此，風是所有疾病的根本原因。」以上是所說的內容。

།བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ནད་ཀྱི་ རྒྱུ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བརྒྱད་པའོ།། །། ༄། །དགུ་པ། ནད་ཀྱི་རྐྱེན་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །རྒྱུ་ལ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་གསུམ་སྟེ། །སྐྱེ་མཆེད་གསོག་ལྡང་སློང་རྐྱེན་ རྣམ་པ་གསུམ། །སྐྱེ་ཞིང་མཆེད་པར་བྱེད་པ་སྐྱེ་མཆེད་དང་། །གསོག་ཅིང་ལྡང་བར་བྱེད་པས་ གསོག་ལྡང་ཞེས། །བསགས་པ་སློང་བར་བྱེད་པ་སློང་རྐྱེན་ནོ། །སྐྱེ་མཆེད་དུས་དང་དབང་པོ་ སྤྱོད་ལམ་རྣམས། །དམན་ལྷག་ལོག་པས་ནད་རྣམས་སྐྱེད་པར་བྱེད། །དུས་ནི་ཚ་དུས་གྲང་ དུས་ཆར་དུས་གསུམ། །དམན་པ་ཚ་གྲང་ཆར་པ་ཆུང་བ་སྟེ། །ལྷག་པ་ཆེ་དྲགས་ལོག་པ་མེད་ པའོ། །དབང་པོ་ལྔ་དང་དེ་ཡི་ཡུལ་ལྔ་པོ། །ཆུང་ངམ་དེ་ལ་མི་སྦྱོར་དམན་པ་སྟེ། །ཤས་ཆེར་ གཏད་པ་ལྷག་པའི་སྦྱོར་བ་ཡིན། །ཤིན་ཏུ་ཉེ་དང་རིང་བ་ཆེའམ་ཆུང་། །འཇིགས་དང་མི་སྡུག་ ལོག་པའི་སྦྱོར་བར་བཤད། །སྤྱོད་ལམ་ལུས་ངག་ཡིད་དང་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །ཆུང་ངམ་མི་ སྦྱོར་འཇུག་པ་དམན་པས་དམན། །རྟུན་ངས་འཇུག་པ་ལྷག་པའི་སྦྱོར་བ་སྟེ། །ཤུགས་བཀག་ བཙིར་གཅུས་མི་དགེ་ལོག་སྦྱོར་རོ། །གསོག་ལྡང་ཞི་གསུམ་རྒྱུ་དང་ངོ་བོ་དུས། །རྒྱུ་ནི་རྩུབ་ སོགས་དྲོ་ལྡན་རླུང་གསོག་ལ། །གྲང་བས་ལྡང་ཞིང་སྣུམ་དྲོས་ཞི་བར་འགྱུར། །དེ་བཞིན་རྣོ་ སོགས་བསིལ་ལྡན་མཁྲིས་པ་གསོག །ཚ་བས་ལྡང་ཞིང་རྟུལ་སོགས་བསིལ་ལྡན་ཞི། །ལྕི་ 25-37 སྣུམ་བསིལ་ལྡན་བད་ཀན་གསོག་འགྱུར་གྱི། །དྲོ་བས་ལྡང་ཞིང་རྩུབ་སོགས་ཀྱིས་ཞི་འགྱུར། ། ངོ་བོ་རང་གནས་འཕེལ་བ་གསོག་པ་ཡིན། །རྒྱུ་ལས་འཁྲུག་བྱེད་མི་མཐུན་ཡོན་ཏན་འདོད། ། ལྡང་བ་ལོག་པའི་ལམ་ཞུགས་རང་རྟགས་སྟོན། །རང་གནས་མཉམ་གནས་ནད་མེད་ཞི་བ་ ཡིན། །དུས་ནི་སོ་ག་སོགས་གསུམ་རླུང་གི་སྟེ། །མཁྲིས་པ་དབྱར་དང་བད་ཀན་དགུན་སྨད་དོ།

《秘密心髓八支醫經》中，關於疾病的條件的章節，即第八章結束。 第九章，講述疾病的助緣。 之後，益西益西生聖者說道：「偉大的聖者，請聽我說。有三種助緣可以促進疾病的產生，即生殖助緣、積聚助緣和激發助緣。生髮和滋長的稱為生殖助緣，積聚和增長的稱為積聚助緣，將積聚的激發出來的稱為激發助緣。生殖助緣包括時間、感官和行為。這些因素的不足、過度或錯誤都會導致疾病的產生。時間分為熱季、冷季和雨季三種。不足是指熱季不夠熱，冷季不夠冷，雨季雨水不足；過度是指過熱、過冷、雨水過多；錯誤是指季節顛倒。感官包括五根和五境。不足是指感官功能減弱或缺乏接觸；過度是指過度使用感官；錯誤是指接觸不適宜的事物，如距離過近或過遠，事物過於醜陋或恐怖。行為包括身、語、意三種。不足是指行為過少或缺乏行動；過度是指行為過於劇烈；錯誤是指強行忍耐、壓迫身體、扭曲身體或做不道德的行為。積聚助緣分為三種，即原因、本質和時間。原因是粗糙等具有溫暖性質的事物會積聚風，寒冷會使風增長，油膩溫暖會使風平息。同樣，辛辣等具有寒冷性質的事物會積聚膽，炎熱會使膽增長，遲緩等具有寒冷性質的事物會使膽平息。沉重油膩寒冷的事物會積聚涎，溫暖會使涎增長，粗糙等事物會使涎平息。本質是指在自身位置增長是積聚，想要與原因相悖的性質是引發錯亂，進入錯誤途徑並顯現自身癥狀是增長，在自身位置保持平衡是疾病平息。時間方面，初秋等三個季節是風的季節，夏季是膽的季節，冬季末是涎的季節。

在秋季，食用性質輕盈粗糙的食物，所處的環境、身體狀態以及飲食習慣都與之相似，因此風不會因積聚而增長。夏季，由於雨水和寒冷，風會增長。秋季，由於油膩和溫暖，風會平息。夏季，油膩寒冷的事物會積聚膽，但不會增長。秋季因油膩溫暖而增長，初冬因寒冷而平息。冬季末，寒冷、油膩和沉重的事物會積聚涎。不會因腫脹而增長，春季的陽光也不會使其增長。因溫暖而增長，初秋因輕盈粗糙而平息。然而，即使不是相應的季節，也可能因為飲食習慣而立即發病。 特別地，引發疾病的助緣分為共同助緣和特殊助緣兩種。引發所有疾病的共同助緣包括季節變化、鬼神作祟、毒藥、不適宜的食物、錯誤的治療、惡業的成熟等。特殊助緣包括過度食用辛辣、輕盈、粗糙的食物，因性慾過度而疲勞，飲食不規律，睡眠不足，空腹，劇烈的身語活動，大量失血，劇烈的嘔吐和腹瀉，寒風侵襲，過度哭泣，悲傷，過度說話，食用沒有營養的食物，過度依賴某種食物，強行忍耐，用力擠壓等。這些因素會引發風病。過度食用味道辛辣、性質尖銳、炎熱、油膩的食物，心中產生強烈的憤怒，中午睡覺，坐著之後進行劇烈運動，搬運重物，挖掘土地，拉弓，爭鬥，奔跑，騎馬顛簸，墜落懸崖，被煙燻，被石頭或棍棒擊打，過度食用肉、黃油、紅糖、酒等，這些因素會引發膽病。過度食用味道甜美、性質沉重、寒冷、油膩的食物，飯後懶散地坐著或午睡，睡在潮濕的地方，泡在水裡，穿薄衣服受寒，食用新收割的青稞、豆類、芥菜籽，食用羊肉湯、瘦肉、脂肪、油餅、酥油、腐爛的蘿蔔等，以及所有生冷的食物，未煮熟、燒焦或脹氣的食物，生的羊奶、酸奶、酪漿、冷水、茶等，過度飲食或超過限度，前一次的食物尚未消化就食用下一次的食物，這些因素會引發涎病。這些因素混合在一起會導致混合性疾病。 益西益西生聖者如是說。《秘密心髓八支醫經》中，關於疾病的助緣的章節，即第九章結束。 第十章，講述疾病的侵入方式。 之後，益西益西生聖者說道。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །དེ་ལྟར་རྒྱུ་ལ་རྐྱེན་གྱིས་བསྐྱེད་བྱས་ནས། །འཇུག་པའི་ཚུལ་ནི་འཕང་ བྱའི་ཡུལ་དེ་ལ། །འཕེན་པར་བྱེད་པའི་རྐྱེན་ནི་རྣམ་བཞི་ཡིས། །འཕེན་བྱ་གཅིག་ལ་ཕོག་ དང་འབྲེལ་བས་དཔག །དེ་ཡང་རླུང་ནི་རུས་པ་ལ་གནས་ཏེ། །མཁྲིས་པ་ཁྲག་དང་རྔུལ་ལ་ གནས་པ་ཡིན། བད་ཀན་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་གནས་པའོ། །དེ་ལྟར་ཕན་ཚུན་རྟེན་དང་བརྟེན་ པའི་ཚུལ། །ཉེས་པ་འཁྲུགས་པས་ལུས་ཟུངས་ཉེན་བྱས་ཏེ། །གཉིས་ཀས་དྲི་མ་ལ་ནི་གནོད་ པར་བྱེད། །དེ་ཡང་ནད་དང་རྒྱུ་མཐུན་ཟས་ཀྱི་བཅུད། །ཁྱབ་བྱེད་རླུང་གིས་བུ་ག་རྣམས་སུ་ གཏོར། །དེ་ཚེ་དྭངས་མ་གང་དུ་ཆགས་གྱུར་པ། །བུ་གའི་སྐྱོན་དང་དེ་དུས་སྤྱོད་ལམ་གྱིས། ། མཁའ་ལ་སྤྲིན་འདུས་ཆར་པ་འབབ་པ་བཞིན། །རང་རང་གནས་སུ་འཕེལ་ཞིང་གསོག་པར་ བྱེད། །བསགས་པ་རྐྱེན་ཕྲད་ངེས་པ་ཁོ་ནར་ལྡང་། །ལམ་དྲུག་ཞུགས་ནས་བདེ་མེད་ནད་ 25-39 འབྱུང་འགྱུར། །དེ་ལྟར་ཞུགས་ནས་གང་དུ་བརྟེན་པའི་གནས། །ཞུ་བའི་གནས་དང་དཔྱི་མིག་ རུས་ཚིགས་དང་། །རེག་བྱ་རྣ་བ་རླུང་གི་གནས་ཡིན་ཏེ། །ཁྱད་པར་ཞུ་གནས་ལོང་ན་གནས་ པ་ཡིན། །མཁྲིས་གནས་ལྟེ་བ་ཕོ་བ་ཁྲག་དང་རྔུལ། །དྭངས་མ་ཆུ་སེར་མིག་དང་པགས་པ་སྟེ། ། ཁྱད་པར་ཞུ་དང་མ་ཞུའི་བར་ན་གནས། །བད་ཀན་བྲང་དང་མགུལ་པ་བློ་བ་མགོ ། །དྭངས་མ་ ཤ་ཚིལ་རྐང་ཁུ་བཤང་གཅི་དང་། །སྣ་ལྕེ་ཁྱད་པར་མ་ཞུའི་གནས་ལ་གནས། །ཞེས་གསུངས་ སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ནད་འཇུག་ཚུལ་ གྱི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་པའོ།། །། ༄། །བཅུ་གཅིག་པ། ནད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ཉེས་པའི་མཚན་ཉིད་འཕེལ་ཟད་འཁྲུགས་པ་གསུམ། །འཕེལ་ཟད་ནད་ ཟུངས་དྲི་མ་རྣམ་གསུམ་སྟེ། །དེ་ལ་རྒྱུ་དང་མཚན་མ་རྟགས་བསྟན་པའོ།

「嘿，偉大的聖者，請聽我說！如此這般，由因生緣，疾病得以產生。侵入的方式在於，所要侵入的處所，憑藉四種助緣進行侵入，對於一個侵入對象，通過擊中和關聯來進行衡量。 其中，風駐留在骨骼之中，膽駐留在血液和汗液之中，涎駐留在各種殘餘物之中。如此這般，相互依存的關係，由於各種錯亂，身體的精華受到損害，兩者都會損害排泄物。 其中，疾病和與疾病相符的食物精華，由遍佈全身的風散佈到各個孔隙之中。那時，精華聚集在哪裡，取決於孔隙的缺陷和當時的行事方式，就像天空中的云聚集降下雨水一樣，在各自的處所增長和積聚。積聚之後，遇到助緣就必然會發作，進入六條途徑，從而產生不適和疾病。 如此這般進入之後，所依賴的處所在哪裡呢？消化之處、髖眼、骨節，以及觸覺、耳朵，都是風的處所，特別是消化之處位於盲腸。膽的處所是肚臍、胃、血液和汗液，精華、漿液、眼睛和面板，特別是位於消化和未消化之間。涎的處所是胸部、頸部、腦部，精華、肌肉、脂肪、骨髓、糞便、尿液，以及鼻子、舌頭，特別是位於未消化之處。 益西益西生聖者如是說。《秘密心髓八支醫經》中，關於疾病侵入方式的章節，即第十章結束。 第十一章，講述疾病的特徵。 之後，益西益西生聖者說道。「嘿，偉大的聖者，請聽我說！各種錯亂的特徵分為增長、減少、錯亂三種。增長、減少、疾病、精華、排泄物分為三種，下面將講述它們的起因、特徵和徵兆。

།དང་པོ་ཉེས་པ་ འཕེལ་དང་ཟད་པའི་རྒྱུ། །ཟས་སྤྱོད་མི་འདོད་སློང་དང་མི་འཕྲོད་འཕྲོད། །གང་སྦྱིན་དེ་དང་ དེས་འཕེལ་ཟད་པར་འགྱུར། །གཉིས་པ་ལུས་ཀྱི་མེ་དྲོད་རང་གནས་འདུག །ཆ་ཤས་ལུས་ ཟུངས་ཀུན་ལ་གནས་པ་དེ། །འབར་དང་བྲི་བས་འཕེལ་དང་ཟད་པར་འགྱུར། །དང་པོས་ ཕྱི་མ་རྒྱས་དང་འགྲིབ་བྱེད་ཡིན། །དྲི་མ་ཐོགས་དང་ཤིན་ཏུ་འབྱུང་ལས་ཤེས། །དེ་རྟགས་ རླུང་འཕེལ་སྐེམ་ནག་དྲོད་ལ་དགའ། །ལུས་འདར་ལྟོ་བ་སྦོ་ཞིང་བཤང་བ་སྲི། །སྨྲ་མང་མགོ་ འཁོར་སྟོབས་གཉིད་དབང་པོ་ཉམས། །མཁྲིས་པ་འཕེལ་བས་བཤང་གཅི་ལྤགས་མིག་ སེར། །བཀྲེས་སྐོམ་ལུས་ཚ་གཉིད་ཆུང་འཁྲུ་བར་བྱེད། །བད་ཀན་འཕེལ་བས་དྲོད་ཉམས་ ཟས་མི་འཇུ། །ལུས་ལྕི་མདོག་དཀར་ཁོང་སྙོམ་ཡན་ལག་ལྷོད། །མཆིལ་མང་ལུད་པ་གཉིད་ ཆེ་དབུགས་མི་བདེ། །དྭངས་མ་འཕེལ་བས་བད་ཀན་དང་འདྲ་ལ། །ཁྲག་འཕེལ་མེ་དབལ་ ཁོང་འབྲས་མཆེར་པའི་ནད། །མཛེ་སྐྲན་ཁྲག་མཁྲིས་ནད་དང་མིག་སེར་དང་། །རྙིལ་ནད་ 25-40 སྐྱོད་དཀའ་མིག་དང་གཅིན་པགས་དམར། །ཤ་འཕེལ་ལྦ་བ་རྨེན་བུ་ཤ་རྒྱས་འགྱུར། །ཚིལ་ འཕེལ་ངལ་དང་ནུ་མ་གསུས་ཚིལ་སྐྱེ། །རུས་པ་འཕེལ་བས་རུས་ལྷག་སོ་ལྷག་འབྱུང་། ། རྐང་འཕེལ་ལུས་ལྕི་མིག་གཡུང་ཚིགས་ཁ་སྦོམ། །ཁུ་འཕེལ་ཁུ་བའི་རྡེ་འགྱུར་བུད་མེད་ དད། །བཤང་འཕེལ་ལུས་ལྕི་ལྟོ་སྦོ་རྒྱུ་མ་འཁྲུག །གཅིན་འཕེལ་ཆུ་སོར་ཟུག་ཅིང་མ་གཅིས་ སེམས། །རྔུལ་འཕེལ་རྔུལ་ཆེ་དྲི་ལོག་པགས་ནད་འབྱུང་། །ཕྲ་མོ་འཕེལ་བས་ལྕི་ཞིང་གཡའ་ འདྲུལ་བྱེད། །རླུང་ཟད་རྩོལ་ཆུང་སྨྲ་ཉམས་ལུས་མི་བདེ། །དྲན་པ་མི་གསལ་བད་ཀན་འཕེལ་ རྟགས་འབྱུང་། །མཁྲིས་ཟད་དྲོད་མདོག་ཉམས་པས་གྲང་དང་ནག །བད་ཀན་ཟད་པས་རང་ གི་གནས་སྟོངས་ཤིང་། །མགོ་འཁོར་སྙིང་འདར་ཚིགས་མཚམས་ལྷོད་པར་འགྱུར། །དྭངས་ མ་ཟད་པས་ཤ་སྐམ་ཟས་མིད་དཀའ། །པགས་རྩུབ་སྒྲ་ཆེར་མི་བཟོད་ན་བར་འགྱུར། །ཁྲག་ ཟད་རྩ་ལྷོད་པགས་རྩུབ་བསིལ་སྐྱུར་དད། །ཤ་ཟད་ལྷུ་ཚིགས་ན་ཞིང་རུས་པགས་འབྱར། ། ཚིལ་ཟད་གཉིད་ཆུང་ཤ་སྐམ་སྔོ་སྐྱར་འགྱུར། །རུས་པ་ཟད་པས་སྐྲ་འབྱི་སོ་སེན་ཕྱུང་། །རྐང་ ཟད་སྦུབས་སྟོང་མགོ་འཁོར་མིག་འགྲིབ་འགྱུར། །ཁུ་བ་ཟད་པས་ཁྲག་འབྱུང་འཚིག་གམ་ སེམས། །བཤང་ཟད་རྒྱུ་མའི་ནང་དུ་སྒྲ་བཅས་འཁྱིལ། །གྱེན་དུ་འགྲོ་ཞིང་རྩིབ་ལོགས་སྙིང་ ག་ན། །གཅིན་ཟད་མདོག་འགྱུར་སྲི་དང་ཉུང་ངུར་འགྱུར། །རྔུལ་ཟད་པགས་འགས་བ་སྤུ་ འགྲེང་དང་འབྱི། །ཕྲན་བུ་རང་གནས་སྟོངས་དང་ཡང་ལས་ཤེས། །ལུས་ཟུངས་དྲི་མ་ལ་ནི་ བརྟེན་པའི་ཕྱིར། །འཕེལ་དང་ཟད་པས་སྟོབས་ལ་གནོད་པ་ཡིན། །མདངས་ནི་སེམས་ལ་ སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཟད་དེ། །སྔོ་རིད་ཉམ་ཆུང་མི་དགའ་གཟི་མདངས་ཉམས། འཚོ་བྱེད་འོ་མ་ ཤ་ཁུ་དེ་སྨན་ཡིན། །

首先，是各種錯亂增長和減少的起因。不想要的飲食行為會引發，不相符的會引發，給予什麼，就會增長或減少什麼。 其次，身體的火熱保持在自身的位置，各個部分都存在於身體的精華之中，燃燒和減少會導致增長和減少。前者會使後者繁榮或衰退。排泄物可以通過阻塞或過度產生來了解。 這些是徵兆：風增長時，身體會變得乾燥、發黑，喜歡溫暖，身體顫抖，腹部腫脹，大便乾燥，話多，頭暈，力量、睡眠和感官減弱。膽增長時，糞便、尿液、面板和眼睛會變黃，感到飢餓、口渴，身體發熱，睡眠減少，容易腹瀉。涎增長時，體溫下降，食物難以消化，身體沉重，臉色蒼白，腹部不適，四肢鬆弛，唾液增多，痰多，嗜睡，呼吸不暢。 精華增長時，與涎相似。血液增長時，會感到灼熱，患有腹部腫瘤、脾臟疾病、麻風病、腫瘤、血膽病、眼睛發黃、齒齦疾病，難以活動，眼睛和尿液面板發紅。肌肉增長時，會形成癭、淋巴結和肌肉增生。脂肪增長時，會感到疲勞，乳房和腹部會長出脂肪。骨骼增長時，會出現多餘的骨頭和牙齒。骨髓增長時，身體沉重，眼睛渾濁，關節腫大。精液增長時，精液會發生變化，容易被女性吸引。糞便增長時，身體沉重，腹部腫脹，腸道紊亂。尿液增長時，尿道會感到刺痛，總想小便。汗液增長時，汗液增多，氣味難聞，容易患面板病。微細物質增長時，身體會感到沉重，瘙癢和潰爛。 風減少時，行動遲緩，說話困難，身體不適，記憶力模糊，出現涎增長的跡象。膽減少時，體溫和膚色下降，變得寒冷和發黑。涎減少時，自身的位置空虛，頭暈，心悸，關節鬆弛。精華減少時，肌肉萎縮，難以吞嚥食物，面板粗糙，難以忍受嘈雜的聲音，容易生病。血液減少時，脈搏鬆弛，面板粗糙，喜歡寒冷和酸味。肌肉減少時，關節疼痛，骨骼和面板粘連。脂肪減少時，睡眠減少，肌肉萎縮，臉色發青。骨骼減少時，頭髮脫落，牙齒和指甲脫落。骨髓減少時，髓腔空虛，頭暈，視力下降。精液減少時，容易出血，感到灼熱或焦慮。糞便減少時，腸道內會發出聲音，向上移動，肋骨、側腹和心臟會感到疼痛。尿液減少時，顏色會發生變化，變得乾燥和稀少。汗液減少時，面板會開裂，汗毛會豎起或脫落。微細物質可以通過自身位置空虛或過度來了解。 由於身體的精華和排泄物相互依存，增長和減少會損害力量。容光煥發會被內心的痛苦所消耗，臉色蒼白憔悴，精神萎靡不振，不快樂，容光煥發消失。滋養身體的牛奶和肉湯是良藥。

འཚོ་བྱེད་འོ་མ་ ཤ་ཁུ་དེ་སྨན་ཡིན། །འཁྲུགས་རྟགས་རླུང་གི་རྩ་ནི་སྟོང་ལ་རྐྱལ། །ཆུ་ནི་ཆུ་འདྲ་དྭངས་ལ་ལོག་ རྗེས་སླ། །འགྲོ་འདོད་ཤུས་འདེབས་ཤེས་པ་ཡང་ལ་འཕྱོ། །མགོ་བོ་ཟི་འཁོར་རྣ་བ་འུར་ལ་ འཁྲོག །ལྕེ་སྐམ་དམར་རྩུབ་ཁ་རོ་བསྐ་བ་བྲོ། །གཟེར་འཕོ་གྲང་འདར་འགུལ་རྒྱབ་ཟུག་དང་ 25-41 སྙོང་། །རེངས་འཁུམས་བྱེ་ཆག་འབྱིན་དང་དཀྲིས་སྙམ་བྱེད། །འགུལ་ན་ཟུག་ཆེ་སྤུ་བརྩེ་ཕྲུམ་ སེར་ཁྱེར། །གཉིད་མེད་གཡལ་འདར་རྐྱོང་འདོད་ཚིག་པ་ཟ། །དཔྱི་རྐེད་རུས་ཚིགས་མ་ལུས་ བརྡུངས་སྙམ་བྱེད། །ལྟག་པ་བྲང་དང་མུར་འགྲམ་ཟུག་ཅིང་གཟེར། །རླུང་གསང་རྣམས་ནི་ཁ་ བྱེ་མནན་ན་ན། །སྟོང་སྐྱུགས་བྱེད་ཅིང་ཐོ་རངས་སྦུ་སོག་ལུ། །སྦོ་འཁྲོག་རྒོངས་དང་ཐོ་རངས་ ཞུ་རྗེས་ན། །མཁྲིས་པ་འཁྲུགས་རྟགས་རྩ་རྒྱས་ཕྲ་གྲིམས་མགྱོགས། །ཆུ་མདོག་དམར་སེར་ དྲི་དུགས་རླངས་པ་ཆེ། །མགོ་ན་ཤ་ཚ་ཁ་རོ་སྐྱུར་ལ་ཁ། །ལྕེ་སྟེང་བད་ཀན་ཆེ་ལ་སྣ་སྒོ་སྐམ། ། མིག་སྤྲིན་དམར་སེར་གཟེར་བ་གཅིག་ཏུ་འདྲིལ། །ནུབ་གཉིད་ཆུང་ལ་ཉིན་པར་གཉིད་མི་ ཐུབ། །ལུད་པ་དམར་སེར་ཚ་བྲོ་སྐོམ་དད་ཆེ། །ཁྲག་མཁྲིས་འཁྲུ་སྐྱུག་རྔུལ་ཆེ་དྲི་མ་མནམ། ། ཁ་དོག་དམར་སེར་སྨིན་ཅིང་འདྲུལ་བར་བྱེད། །ཉིན་དགུང་མཚན་དགུང་ཞུ་བའི་དུས་ན་ན། ། བད་ཀན་འཁྲུགས་རྟགས་རྩ་ནི་བྱིང་རྒུད་དལ། །ཆུ་ནི་མདོག་དཀར་དྲི་དང་རླངས་པ་ཆུང་། ། ཁ་མངལ་ལྕེ་རྙིལ་སྐྱ་ལ་མིག་དཀར་སྐྲང་། །སྣབས་ལུད་མང་ཞིང་མགོ་འཐོམ་ལུས་སེམས་ ལྕི། །དང་ག་མི་བདེ་དྲོད་མེད་འཇུ་སྟོབས་ཆུང་། །མཁལ་རྐེད་ན་ཞིང་ལུས་སྦོ་ལྦ་བ་སྐྱེ། །ཁ་ ཟས་བད་ཀན་སྐྱུག་ཅིང་འཁྲུ་བ་དང་། །དྲན་པ་མི་གསལ་གཉིད་ཆེ་སྒྱིད་པ་སྐྱུར། །གཡའ་ མཁྲང་ཚིགས་དམ་ཤ་རྒྱས་ལས་མཐའ་རིང་། །ནམ་ཞོད་སྲོད་དང་སྔ་དྲོ་ཟོས་ཐོག་ལྡང་། །དེ་ ལྟར་མཚན་ཉིད་འཕེལ་ཟད་འཁྲུགས་གསུམ་གྱི། །ཇི་ལྟར་བཤད་པའི་རྟགས་ཀྱིས་ནད་ཀུན་ ཁྱབ། །ལྡན་འདུས་འདྲེས་པའི་རྟགས་ལས་ཤེས་པར་བྱ། །འདིར་མ་འདུས་པའི་ནད་རྟགས་ ཡོད་མི་སྲིད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་ གི་རྒྱུད་ལས་ནད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་གཅིག་པའོ།། །། ༄། །བཅུ་གཉིས་པ། ནད་ཀྱི་དབྱེ་བ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

滋養身體的牛奶和肉湯是良藥。 紊亂的徵象：風的脈搏空虛而漂浮，尿液像水一樣清澈，清澈但排泄后又迅速產生，想走動，喜歡伸展，意識輕浮而飄忽，頭暈目眩，耳鳴嘈雜，舌頭乾燥、發紅粗糙，口中味道苦澀，疼痛轉移，感到寒冷顫抖，活動時背部刺痛和彎曲，僵硬收縮，感覺像被沙子刺傷或骨折，活動時疼痛加劇，毛髮豎立，面板發黃，失眠，瘙癢顫抖，想伸展，容易生氣，髖部、腰部和所有關節都感覺像被擊打，後頸、胸部和臉頰刺痛，風的空隙張開，按壓時疼痛，容易嘔吐，黎明時感到噁心，腹脹嘈雜，黎明時或飯後感到疼痛。 膽紊亂的徵象：脈搏粗大、細長、緊張而快速，尿液顏色發紅發黃，氣味濃烈，蒸汽大，頭痛，身體發熱，口中味道酸澀，舌苔厚膩，鼻孔乾燥，眼白髮紅髮黃，疼痛集中在一處，晚上難以入睡，白天無法入睡，痰液發紅發黃，味道辛辣，非常口渴，容易腹瀉嘔吐，汗多，氣味難聞，顏色發紅發黃，容易成熟和腐爛，中午、午夜或消化時感到疼痛。 涎紊亂的徵象：脈搏沉沒、虛弱而緩慢，尿液顏色發白，氣味和蒸汽小，口腔、子宮和舌苔發灰，眼白腫脹，鼻涕和痰液多，頭暈，身體和精神沉重，食慾不振，體溫低，消化能力弱，腎臟和腰部疼痛，身體腫脹，容易長癭，容易嘔吐或腹瀉涎，記憶力模糊，嗜睡，臀部痠痛，瘙癢僵硬，關節緊繃，肌肉增生，病程長，在潮濕的夜晚、傍晚、清晨、飯後或起床時發作。 正如以上所描述的，所有疾病都涵蓋在增長、減少和紊亂這三種狀態的徵象中。可以通過結合、混合的徵象來了解。不可能存在沒有包含在這裡的疾病徵象。 以上出自《秘密醫典·八支精要》第十一章，講述了疾病的徵象。 第十二章，講述了疾病的分類。 此後，賢者睿智明覺如此說道。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ཀྱི་དབྱེ་བ་རྒྱུ་ཡི་དབྱེ་བ་དང་། །རྟེན་དང་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་བ་ 25-42 གསུམ། །དང་པོ་རྒྱུ་ཡི་སྒོ་ནས་དབྱེ་བ་ནི། །ཚེ་འདིའི་ཉེས་དང་སྔོན་གྱི་ལས་ལས་བྱུང་། །དེ་ གཉིས་འདྲེས་ལས་བྱུང་དང་རྣམ་པ་གསུམ། །དང་པོ་རྒྱུ་རྐྱེན་འཛོམ་ལས་འབྱུང་བ་སྟེ། །ལས་ སྐྱེས་རྒྱུ་མེད་པ་ལ་དཀྱེལ་ཆེ་བ། །རྒྱུ་ཆུང་དཀྱེལ་ཆེ་ཉེས་ལས་འདྲེས་པ་ཡིན། །དང་པོ་ཚེ་ འདིའི་ཉེས་པ་རྣམ་གཉིས་ཏེ། །རང་བཞིན་གནས་པ་ཁོང་གི་ཉེས་པ་དང་། །ཕྱི་རྐྱེན་ལས་བྱུང་ གློ་བུར་ཉེས་པ་གཉིས། །དང་པོ་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །གཉིས་པ་དུག་མཚོན་ གདོན་དང་རྣམ་པ་གསུམ། །རྟེན་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་སྐྱེས་པ་དང་། །བུད་མེད་བྱིས་པ་རྒས་པའི་ ནད་རིགས་བཞི། །ཀུན་ཁྱབ་ཐུན་མོང་བ་དང་རྣམ་པ་ལྔ། །སྐྱེས་པའི་ནད་ལ་ཁུ་བ་ཟད་བླུགས་ གཉིས། །རླིག་བླུགས་ཕོ་མཚན་བདུན་དགུ་བཅོ་བརྒྱད་བཤད། །བུད་མེད་ནད་ལ་ཚབས་བཅུ་ མངལ་སྐྲན་དགུ། །མངལ་གྱི་སྲིན་བུ་ལངས་ཁྲོས་རྣམ་པ་གཉིས། །རྩ་ནད་བཅོ་ལྔ་སུམ་ཅུ་རྩ་ དྲུག་གོ །བྱིས་པའི་ནད་ལ་ཕྲ་རགས་ཞིབ་ཚེགས་བརྒྱད། །རྒས་ནད་འབྱུང་བའི་ལུས་སྟོབས་ འགྲིབས་པ་ཡིན། ཀུན་ཁྱབ་ཐུན་མོང་ནད་ལ་ཉེས་པ་དང་། །གཙོ་བོ་གནས་དང་རིགས་ཀྱིས་ དབྱེ་བའོ།

尊貴的賢者，請聽我說！疾病的分類有三種：根據病因分類，根據病位分類，以及根據病性分類。 首先，根據病因分類：疾病可能源於今生的過失，或源於前世的業力，或源於兩者混合。這三種情況。第一種情況，是因緣和合而生，業力所生的疾病，即使沒有明顯的病因，也可能發展迅速。病因小但病情嚴重，通常是今生過失與業力混合所致。 今生的過失有兩種：一種是內在的、與生俱來的體質失衡，另一種是外在因素導致的突發性疾病。第一種是風、膽、涎三種體液失衡。第二種是毒藥、武器傷害和邪靈作祟，這三種情況。 根據病位分類，疾病可分為男性疾病、女性疾病、兒童疾病和老年疾病四種。還有普遍存在的疾病和共同疾病，共五種。 男性疾病包括精液耗盡和精液倒流兩種。睪丸倒流分為七種、九種和十八種。女性疾病包括十種重癥和九種子宮腫瘤。子宮內的寄生蟲分為兩種：豎立的和憤怒的。脈絡疾病分為十五種和三十六種。兒童疾病分為粗略、細微、詳細和複雜八種。老年疾病是身體機能衰退所致。普遍存在的疾病和共同疾病，是根據體液失衡、主要病位和疾病型別來區分的。

།ཉེས་པས་དབྱེ་བ་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གསུམ། །རླུང་གི་ནད་ལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ གཉིས། །སྤྱི་ལ་རིགས་དང་གནས་ཀྱིས་དབྱེ་བ་གཉིས། །རིགས་ཀྱིས་དབྱེ་ན་རླུང་ནད་ཉི་ཤུ་ སྟེ། །གནས་ཀྱིས་དབྱེ་ན་འཇུག་སྒོ་རྣམ་པ་དྲུག །དབང་པོ་ལྔ་ལ་མེ་ཏོག་ཤར་དང་བདུན། །བྱེ་ བྲག་སྲོག་འཛིན་ལ་སོགས་རྣམ་གྱུར་ལྔ། །བད་ཀན་མཁྲིས་པར་འདྲེས་པས་བཅུ་རུ་འདོད། ། དབྱེ་བ་བཞི་བཅུ་རྩ་གཉིས་རླུང་གི་ནད། །མཁྲིས་པའི་ནད་ལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས། །སྤྱི་ ལ་རིགས་དང་གནས་ཀྱི་དབྱེ་བ་གཉིས། །རིགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཐང་ལ་ལྷགས་པ་དང་། །གནས་ གྱུར་ཁ་ལུད་རྩ་རྒྱུག་རྣམ་པ་གསུམ། །གནས་ཀྱིས་དབྱེ་ན་སྒོ་དྲུག་དབང་པོ་བདུན། །བྱེ་བྲག་ འཇུ་བྱེད་ལ་སོགས་རྣམ་གྱུར་ལྔ། །རླུང་དང་བད་ཀན་འདྲེས་པས་བཅུ་རུ་འདོད། །དབྱེ་བ་ ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་མཁྲིས་པའི་ནད། །བད་ཀན་ནད་ལ་རང་རྒྱུད་གཞན་རྒྱུད་གཉིས། །རང་རྒྱུད་ 25-43 ཅན་ལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས། །སྤྱི་ལ་རིགས་དང་གནས་ཀྱིས་དབྱེ་བ་གཉིས། །རིགས་ཀྱི་ སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་ལྷེན་སོགས་དྲུག །གནས་ཀྱིས་དབྱེ་ན་སྒོ་དྲུག་དབང་པོ་བདུན། །བྱེ་བྲག་ རྟེན་བྱེད་ལ་སོགས་རྣམ་གྱུར་ལྔ། རླུང་དང་མཁྲིས་པར་འདྲེས་པས་བཅུ་རུ་འདོད། །གཞན་ རྒྱུད་ཅན་ལ་སེར་པོ་སྨུག་པོ་གཉིས། སྨུག་པོ་བྱེར་རྒྱས་རྡོལ་དང་འགྱིངས་པ་བཞི། །དབྱེ་ བ་སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་བད་ཀན་ནད། །བརྒྱ་དང་རྩ་གཅིག་ཉེས་པའི་དབྱེ་བར་འདོད། །གཙོ་ བོས་དབྱེ་ན་རང་རྒྱུད་གཞན་རྒྱུད་ཅན། །རང་རྒྱུད་ཅན་ནི་རྐྱང་པ་རང་རྟགས་སྟོན། །འཕེལ་ དང་རབ་འཕེལ་མཆོག་འཕེལ་ཟད་པར་སྦྱར། །གཞན་རྒྱུད་ཅན་ལ་ལྡན་འདུས་བླ་གཉན་ གསུམ། །ལྡན་པ་མཉམ་གསུམ་ཅིག་རབ་ལྷག་པ་དྲུག །འདུས་ལ་མཚུངས་ཅིག་རབ་འབྲིང་ གསུམ་སྦྱར་དྲུག །གཉིས་གཅིག་ལྷག་པ་ལ་དྲུག་གོ་ཟློག་ཟད། །འཕེལ་ཟད་འདྲེས་ལ་མཉམ་ འཕེལ་ཟད་སྦྱར་དྲུག །གཅིག་ཟད་གཉིས་འཕེལ་གོ་ཟློག་བཅས་པ་དྲུག །འཕེལ་ཟད་དབྱེ་བ་ བདུན་ཅུ་རྩ་བཞིའོ།

體液失衡的分類有風、膽、涎三種。風病分為總的和個別的兩種。總的又根據型別和病位分為兩種。根據型別分，風病有二十種。根據病位分，有六個入口。五個感官加上花和七種。個別的是維生風等五種變化。與涎和膽混合，認為是十種。風病共有四十二種分類。 膽病分為總的和個別的兩種。總的又根據型別和病位分為兩種。根據型別分，有湯液滯留等。根據病位變化，有口吐、脈動三種。根據病位分，有六個入口和七個感官。個別的是消化膽等五種變化。與風和涎混合，認為是十種。膽病共有二十六種分類。 涎病分為自身的和外來的兩種。自身又分為總的和個別的兩種。總的又根據型別和病位分為兩種。根據型別分，有腫塊等六種。根據病位分，有六個入口和七個感官。個別的是支援涎等五種變化。與風和膽混合，認為是十種。外來的分為黃水和黑水兩種。黑水分為蔓延、增生、破裂和僵硬四種。涎病共有三十三種分類。 體液失衡共有101種分類。 根據主要因素分，有自身和外來兩種。自身表現爲單一的自身癥狀，包括增長、過度增長、極度增長和耗竭。外來的有混合、聚集和衝突三種。混合包括三種平衡、一種過度和六種剩餘。聚集包括三種相似、一種過度和三種中等，共六種。兩種一種剩餘的有六種逆轉耗竭。增長耗竭混合的有六種平衡增長耗竭。一種耗竭兩種增長的有六種逆轉。增長耗竭的分類共有七十四種。

།བླ་གཉན་ནད་ཀྱི་སྟེང་དུ་ནད་གང་ཞིག །བྱུང་བ་དེ་ཡང་དབྱེ་བ་གསུམ་ འགྱུར་ཏེ། །ཞུགས་དང་ལོག་དང་འདོམ་པ་ཞེས་སུ་བཤད། །གཅིག་གི་གནས་སུ་ནད་གཞན་ ཞུགས་པ་དང་། །རང་མ་ཞི་བར་གཞན་དུ་ལོག་པ་དང་། །ནད་སྣ་གཉིས་སུ་འཐབ་པས་དགུ་ ཚན་གསུམ། །བརྒྱ་དང་རྩ་གཅིག་གཙོ་བོའི་དབྱེ་བར་འདོད། །གནས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་ལུས་ དང་སེམས། །སེམས་ལ་གནས་པ་སྨྱོ་བྱེད་བརྗེད་བྱེད་གཉིས། །ལུས་ལ་གནས་པ་སྟོད་སྨད་ ཕྱི་ནང་བཞི། །ཕྱི་ནང་ཀུན་ཁྱབ་ནད་དང་རྣམ་པ་ལྔ། །ལུས་སྟོད་དབང་པོ་མགོ་ལ་གནས་པ་ ནི། །མགོ་མིག་རྣ་བ་སྣ་དང་མཆུ་སོ་ལྕེ། །རྐན་ནད་གྲེ་བ་ལྦ་བ་ནམ་ཚོང་ནད། །གྲེ་བར་གནས་ པ་ནད་དང་གག་པ་དང་། །མགུལ་འགགས་ནད་དང་སྐད་འགགས་རྣམ་པ་བཞི། །ནམ་ཚོང་ སྤྱིར་གནས་སྐོམ་དད་སྐྱིགས་བུ་དང་། །དབུགས་མི་བདེ་དང་ཡིད་འཆུས་ཆམ་པ་ལྔ། །སྤྱི་རུ་ སྡོམས་པས་དབྱེ་བ་བཅོ་བརྒྱད་བཤད། །དོན་སྣོད་ནང་ལ་གནས་པའི་ནད་བསྟན་པ། །སྙིང་ 25-44 དང་གློ་བ་མཆིན་མཆེར་མཁལ་མ་དང་། །ཕོ་བ་མཁྲིས་པ་རྒྱུ་ལོང་ལྒང་པ་དང་། །བསམ་སེའི་ ནད་དང་རྣམ་པ་བཅུ་གཅིག་གོ །དོན་སྣོད་སྤྱིར་གནས་མ་ཞུ་གླང་ཐབས་སྐྲན། །སུར་ཡ་ཚད་ འཁྲུ་རྒྱུ་གཟེར་རྣམ་པ་དྲུག །སྣོད་སྤྱིར་གནས་པ་འཁྲུ་སྐྱུག་རྣམ་པ་གཉིས། །སྤྱི་རུ་སྡོམས་པས་ ནད་རིགས་བཅུ་དགུའོ། །སྨད་ནད་གཞང་འབྲུམ་མཚན་བར་རྡོལ་བ་དང་། །རྟུག་འགགས་ གཅིན་འགགས་གཅིན་སྙི་རྣམ་པ་ལྔ། །ཕྱིར་གནས་པགས་པ་ཤ་དང་རྩ་རུས་ཏེ། །པགས་པའི་ ནད་ལ་ཤ་བཀྲ་བས་ལྡགས་དང་། །གཡན་པ་གླང་ཤུ་ཟ་རྐོང་ཤུ་བ་དང་། །རེག་པའི་དུག་དང་ མཛེར་པ་ངོ་ཁབ་དང་། །ནད་གཞན་པགས་ལ་གྲམ་དང་བཅུ་རུ་བཤད། །ཤ་ཡི་ནད་ལ་ལྦ་བ་ རྨེན་བུ་གཉིས། །ནད་གཞན་ཤ་ལ་རྒྱས་དང་རྣམ་པ་གསུམ། །རྩ་ཡི་ནད་ལ་རྩ་དཀར་རྩ་ནག་ གཉིས། །ནད་གཞན་རྩ་རུ་རྒྱུག་དང་རྣམ་པ་གསུམ། །རུས་པའི་ནད་ལ་དྲེག་དང་རྐང་བམ་ གཉིས། །ནད་གཞན་རུས་ལ་ཞེན་དང་རྣམ་པ་གསུམ། །ཤ་རུས་ཀུན་ལ་གནས་པ་གྲུམ་བུའི་ ནད། །སྤྱི་རུ་སྡོམས་པས་ཉི་ཤུ་ཐམ་པའོ།

在衝突疾病之上，任何疾病的發生，也會有三種變化，即進入、返回和對抗。一種疾病進入另一種疾病的位置，或者自身的疾病沒有平息而返回其他位置，或者兩種疾病相互鬥爭，形成九種組合的三種情況。一百零一種疾病被認為是主要分類。 從位置的角度分類，有身體和精神。精神上的疾病有導致瘋狂和導致遺忘兩種。身體上的疾病有上部、下部、外部和內部四種。外部、內部和全身性的疾病共有五種型別。 位於身體上部的感官和頭部疾病有：頭、眼、耳、鼻、唇、齒、舌、腭疾病，喉嚨、甲狀腺腫、扁桃體疾病。位於喉嚨的疾病有喉嚨疾病、白喉、頸部阻塞和聲音嘶啞四種。扁桃體通常位於口渴、信仰、呃逆、呼吸不暢、精神錯亂和感冒五種。總的來說，共有十八種分類。 顯示位於臟腑內部的疾病：心、肺、肝、脾、腎、胃、膽、大腸、小腸、膀胱和胰腺疾病共有十一種。臟腑通常位於消化不良、腹脹、腫瘤、尿道炎癥、腹瀉和腸絞痛六種。器官通常位於腹瀉和嘔吐兩種。總的來說，共有十九種疾病。 下部疾病有痔瘡、皮疹、陰部破裂、大便阻塞、小便阻塞和糖尿病五種。 位於外部的疾病有面板、肌肉、血管和骨骼。面板疾病有白癜風、疥瘡、濕疹、瘙癢、癬、接觸性毒物、麻風病和麵部針刺感，以及其他擴散到面板的疾病，共有十種。肌肉疾病有甲狀腺腫和淋巴結腫大兩種，以及其他擴散到肌肉的疾病，共有三種。血管疾病有白脈和黑脈兩種，以及其他擴散到血管的疾病，共有三種。骨骼疾病有痛風和骨髓炎兩種，以及其他擴散到骨骼的疾病，共有三種。肌肉和骨骼通常位於風濕病。總的來說，共有二十種。

།ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པའི་ནད་རིགས་ལ། །མཁྲིས་པ་ སྨུག་པོ་དམུ་འོར་སྐྱ་རྦབ་གཅོང་། །ཚ་བ་སྡེ་དྲུག་འགྲམས་འཁྲུགས་རིམས་ནད་དང་། །འབྲུམ་ བུ་ལྷོག་པ་སྦྱར་དུག་རྫི་ཟེར་དུག །རླངས་དུག་ཤ་དུག་མི་འཕྲོད་པ་ཡི་དུག །བཙན་དུག་ཁྱི་ དུག་སྲིན་བུ་སྦྲུལ་གྱི་དུག །འབྱུང་པོ་གཟའ་དང་མཛེ་འབྲས་མེ་དབལ་སྲིན། །མགོ་དང་བྱང་ ཁོག་ཡན་ལག་སྐེ་ཡི་རྨ། །སྤྱི་རུ་སྡོམས་པས་སུམ་ཅུ་རྩ་བདུན་ཏེ། །བརྒྱ་དང་རྩ་གཅིག་གནས་ ཀྱི་དབྱེ་བར་འདོད། །རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་ཁོང་ནད་དང་། །རྨ་དང་ཚད་པ་ཐོར་བུའི་ནད་ རིགས་བཞི། །དང་པོ་ཁོང་ནད་སྒོ་ནས་དབྱེ་བ་ལ། །མ་ཞུ་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཅོང་ནད་གཉིས། ། མ་ཞུ་ངོ་བོ་རིགས་གྲོགས་དུས་ཀྱིས་བཞི། །འབྲས་བུ་གཅོང་ནད་དབྱེ་བ་གསར་རྙིང་གཉིས། ། གསར་པ་བད་ཀན་སྐྱ་བོ་སྨུག་པོ་དང་། །མཁྲིས་པའི་ནད་དང་དུག་གཅོང་རྣམ་པ་བཞི། །སྐྱ་ བོ་ལྷེན་དང་ལྕགས་དྲེག་མེ་ཉམས་དང་། །མགུལ་འགགས་གྲུམ་བུ་དཀར་པོ་འཇུ་སྐེམས་དྲུག ། 25-45 སྨུག་པོ་བྱེར་རྒྱས་རྡོལ་རལ་འགྱིངས་དང་འདྲིལ། །གབ་འཐབ་འོར་ལྷུང་གྲང་བ་ལྷིང་ཆད་ བཅུ། །མཁྲིས་པ་ཁ་ལུད་རྩ་རྒྱུག་གནས་གྱུར་གསུམ། །དུག་གི་གཅོང་ལ་ཚ་སྦྱོར་གྲང་སྦྱོར་ གཉིས། །རྙིང་པ་སྐྲན་དང་དམུ་འོར་སྐྱ་རྦབ་བཞི། །གཅོང་ཆེན་ཟད་བྱེད་ནད་དང་རྣམ་པ་ལྔ། ། སྐྲན་ལ་ཁྲག་མཁྲིས་ལྷེན་དང་རྡོ་ཡི་སྐྲན། །རླུང་སྲིན་རྩ་ཆུའི་སྐྲན་དང་བརྒྱད་དུ་བཤད། །དམུ་ ཆུ་བྱེར་ཟགས་འཁྱིམས་ཆུ་རྡོལ་ཆུ་བཞི། །འོར་ལ་ཚ་འོར་གྲང་འོར་རྣམ་པ་གཉིས། །སྐྱ་རྦབ་ གློ་སྙིང་མཆིན་མཆེར་ཆུ་སེར་ལྔ། །ཟད་བྱེད་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་བླ་གཉན་བཞི། །ཁོང་ནད་ སྤྱིར་སྡོམས་བཞི་བཅུ་རྩ་བརྒྱད་དོ། །རྨ་ལ་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་དང་གློ་བུར་བ། །ལྷན་སྐྱེས་འབྲས་ དང་རྨེན་བུ་སུར་ཡ་དང་། །མེ་དབལ་གཞང་འབྲུམ་རྐང་བམ་མཚན་བར་རྡོལ། །གློ་བུར་རྨ་ལ་ གནས་དང་རིགས་ཀྱིས་དབྱེ། །གནས་ནི་མགོ་སྐེ་བྱང་ཁོག་ཡན་ལག་ལ། །རྨ་རིགས་བཤུས་ བཅད་རྣམ་པར་བཅད་པ་དང་། །འཕྱང་ལྷུང་ཕུག་གཤགས་གྲུགས་པ་རྣམ་པ་བརྒྱད།།སྤྱི་རུ་ སྡོམས་པས་དབྱེ་བ་བཅུ་དྲུག་གོ །

內外遍佈之疾病，有膽汁黑化、水腫、灰疸、癆病，以及熱病六類、瘀傷、錯亂、瘟疫，還有痘疹、丘疹、混合毒、孔雀尾毒，以及蒸汽毒、肉毒、不適之毒，更有烈性毒、犬毒、蟲蛇之毒，以及鬼神、星宿、麻風、腫瘤、火瘍、寄生蟲，頭、軀幹、四肢、頸之傷。總計三十七種，一百零一種位置之分類。 從型別角度分類，有內科疾病、創傷、熱癥、散發性疾病四種。首先，內科疾病從角度分類，有消化不良、腸道疾病、腫瘤和癆病兩種。消化不良的本質、型別、伴隨因素和時間有四種。腫瘤和癆病分為新發和舊疾兩種。新發的有白痰、灰痰、黑痰和膽汁疾病、毒性癆病四種。灰痰有疝氣、鐵屑、消化不良、頸部阻塞、白色風濕和消瘦六種。黑痰有遊走、增生、破裂、潰爛、僵硬和滾動，以及潛伏、鬥爭、水腫、下墜、寒冷和靜止十種。膽汁有口苦、嘔吐、脈搏遊走和位置改變三種。毒性癆病有熱毒結合和寒毒結合兩種。舊疾有腫瘤、水腫、灰疸四種。重癥癆病和消耗性疾病有五種。腫瘤有血腫瘤、膽汁腫瘤、疝氣和石腫瘤，以及風腫瘤、寄生蟲腫瘤、脈腫瘤和水腫瘤八種。水腫有遊走性水腫、滲漏性水腫、積聚性水腫和破裂性水腫四種。水腫分為熱性水腫和寒性水腫兩種。灰疸有肺灰疸、心灰疸、肝灰疸、脾灰疸和漿液性灰疸五種。消耗性疾病有風消耗、膽汁消耗、痰消耗和惡靈消耗四種。內科疾病總計四十八種。 創傷分為先天性和突發性。先天性的有腫瘤、淋巴結腫大、尿道炎癥、火瘍、痔瘡、骨髓炎和**破裂。突發性創傷根據位置和型別分類。位置在頭、頸、軀幹、四肢。創傷型別有擦傷、切割、完全切割、懸垂、下垂、穿孔、切開和壓碎八種。總計十六種分類。

ཚ་བ་མ་སྨིན་རྒྱས་སྟོངས་གབ་རྙིངས་རྙོགས། །འགྲམས་ འཁྲུགས་རིམས་ནད་དུག་ཚད་རྣམ་པ་བཞི། །འགྲམས་ལ་ཕྱི་འགྲམས་ནང་འགྲམས་རྣམ་ པ་གཉིས། །འཁྲུགས་ལ་རྒྱས་འཁྲུགས་སྟོང་འཁྲུགས་འཇམ་འཁྲུགས་གསུམ། །རིམས་ ལ་བལ་ནད་རྒྱུ་གཟེར་འབྲུམ་པ་དང་། །གག་ལྷོག་ཆམ་པའི་ནད་དང་རྣམ་པ་ལྔ། །དུག་ལ་ སྦྱར་དུག་གྱུར་པ་དངོས་དང་གསུམ། །ཐོར་བུ་སྐད་འགགས་སྐྱིགས་བུ་ཡི་ག་འཆུས། །སྐོམ་ དད་དབུགས་མི་བདེ་དང་གླང་ཐབས་སྲིན། །འཁྲུ་སྐྱུག་དྲི་མ་གཅིན་འགགས་གཅིན་སྙི་ དང་། །ཚད་འཁྲུ་དྲེག་གྲུམ་ཆུ་སེར་རྩ་དཀར་དང་། །པགས་པའི་ནད་དང་ཐོར་བུ་བཅོ་བརྒྱད་ དོ། །བརྒྱ་དང་རྩ་གཅིག་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་བར་འདོད། །དེ་ལྟར་ཉེས་པ་གཙོ་བོ་རིགས་གནས་ བཞིའི། །དབྱེ་བ་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞིའི་ནད་ཡོད་དེ། །དེ་ལ་གཞན་དབང་བཅོས་ཀྱང་འཆི་བ་ དང་། །ཀུན་བརྟགས་གདོན་ནད་རིམ་གྲོས་གྲོལ་བ་དང་། །ཡོངས་གྲུབ་མ་བཅོས་འཆི་ལ་ 25-46 བཅོས་ན་འཚོ། །ལྟར་སྣང་མ་བཅོས་རང་བཞིན་འཚོ་བ་བཞི། །གཅིག་ལའང་བཞི་སྦྱར་བཞི་ བརྒྱ་རྩ་བཞི་སྟེ། །སྡོམས་པས་སྟོང་དང་དྲུག་བརྒྱ་བཅུ་དྲུག་འགྱུར། །རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་དཔག་ ཏུ་མེད་པར་དབྱེ། །ཉེས་པ་གནོད་བྱ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ལ། །རྐྱང་པ་ལྡན་འདུས་དུ་མའི་རིགས་འབྱུང་ བས། །གྲངས་དང་མིང་གི་ངེས་བསྟན་ཡོད་མ་ཡིན། །འོན་ཀྱང་ཉེས་པ་གསུམ་ལས་ནད་མི་ འདའ། །གནོད་བྱ་བཅུ་ལས་ནད་ཀྱི་གནས་མི་འདའ། །དཔེར་ན་འདབ་ཆགས་བྱ་ཡིས་གར་ འཕུར་ཡང་། །ནམ་མཁའི་མཐོངས་ལས་འཕུར་ས་མེད་པ་བཞིན། །བད་རླུང་གྲང་ལ་ཁྲག་ མཁྲིས་ཚ་བས་ན། །དུ་མར་ཕྱེ་ཡང་ཚ་གྲང་གཉིས་སུ་འདུས། །སོ་སོའི་དོན་ལ་རྒྱུ་དང་སྔར་ ཚུལ་དང་། །ཚུལ་ཕྱེད་པ་དང་དཀྱེལ་དུ་གྱུར་པ་བཞི། །རྒྱུ་ནི་རང་རང་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་ཡིན་ཏེ། ། སྔར་ཚུལ་ཞེས་བྱ་བྱེ་བྲག་གསལ་མིན་པ། །ནད་རྟགས་གསལ་བར་གྱུར་པ་ཚུལ་ཕྱེད་ཡིན། ། རང་གནས་མཐར་ཕྱིན་ཤུགས་རྫོགས་དཀྱེལ་གྱུར་ཏོ། །དེ་ལ་རྣམ་གྲངས་བརྟག་པ་གཙོ་བོ་ སྟོབས། །རྣམ་གྲངས་ནད་རིགས་ནང་ཚེགས་དབྱེ་བ་སྟེ། །བརྟག་པ་དེ་རྣམས་མ་འདྲེས་ཕྱེད་ པ་ཡིན། །གཙོ་བོ་རང་རྒྱུད་ཅན་དང་གཞན་རྒྱུད་ཅན། །དེ་ལ་སྔར་སྐྱེས་བླ་གཉན་བཅས་པའོ། ། ནད་སྟོབས་ཡུལ་དུས་རང་བཞིན་ན་ཚོད་དང་། །ནད་ཁམས་ཟས་སྤྱོད་དབང་གིས་གཉིས་སུ་ འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ ལས་ནད་ཀྱི་དབྱེ་བ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་གཉིས་པའོ།། །། ༄། །བཅུ་གསུམ་པ། ཉིན་རེ་བཞིན་རྒྱུན་དུ་སྤྱོད་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

未成熟熱、增盛熱、耗竭熱、潛伏熱、陳舊熱、混濁熱，以及瘀傷、錯亂、瘟疫、毒熱四種。瘀傷分為外瘀傷和內瘀傷兩種。錯亂分為增盛錯亂、耗竭錯亂和緩和錯亂三種。瘟疫有棉瘟、腸絞痛、痘疹，以及白喉、丘疹、感冒五種。毒分為混合毒、轉化毒和本源毒三種。 散發性疾病有聲音嘶啞、呃逆、食慾不振、口渴、呼吸不暢、癲癇、寄生蟲，以及腹瀉、嘔吐、大便不通、小便不通、糖尿病，還有熱性腹瀉、舌苔、風濕、水腫、白脈，以及面板病十八種。一百零一種型別之分類。 如此，主要由體液失衡引起的型別和位置有四百零四種疾病。對於這些疾病，若受他力控制，治療亦會死亡；若為虛妄分別，則鬼神疾病通過儀式可解脫；若為圓滿成就，不治療則死，治療則生。若為表象，不治療亦會自然痊癒四種。每一種又可與四種結合，則有四百零四種，總計有一千六百一十六種變化。從形態角度，則有無數種分類。 體液失衡所損害的二十五種因素，因其單一、結合、混合等型別，數量和名稱無法確定。然而，疾病不會超出三種體液失衡，疾病的位置不會超出十種損害因素。例如，鳥兒無論如何飛翔，也無法飛出天空的範圍。痰、風為寒性，血、膽為熱性，即使分為多種，最終歸為寒熱兩種。 每一種情況都有原因、初始狀態、半狀態和完全狀態四種。原因是指各自產生的條件。初始狀態是指不明顯的細微差別。疾病癥狀明顯時為半狀態。自身位置達到極限，力量完備時為完全狀態。對此，癥狀的檢查主要在於力量。癥狀包括疾病型別和內部細節的區分。檢查是指將這些不混合地分開。主要分為自身因素和外部因素。其中，先前存在的有惡靈附體。疾病的力量會因地域、時間、性質、年齡，以及疾病體質、飲食習慣的影響而變化。 如是說。《八支精華·秘密口訣經》中，疾病分類之章節，第十二章。 第十三章，每日慣用之章節。 之後，益西降格如是說：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །བྱ་བ་སྤྱོད་ལམ་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་མཛད་ སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་ སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ལ་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ཡི། །བྱ་བ་སྤྱོད་ལམ་གནས་ ལ་བསླབ་བྱ་ན། །རྒྱུན་སྤྱོད་དུས་སྤྱོད་གནས་སྐབས་སྤྱོད་པ་གསུམ། །དེ་ལ་ཉིན་རེ་རྒྱུན་དུ་ 25-47 སྤྱོད་པའི་ལས། །ཚེ་བརྐྱང་འཇིག་རྟེན་པ་དང་དམ་པའོ།

「啊呀，偉大的仙人，智慧的覺者啊！行為、實踐、處所應該如何學習呢？請救命的藥王來解說吧！」 如此請問后，導師回答說：「啊呀，偉大的仙人，請聽好！對於治療疾病的對治方法，行為、實踐、處所應該如何學習呢？有日常慣用、應時而用、臨時而用三種。其中，每日慣用的行為，是爲了延長壽命，既有世俗的，也有神聖的。」

།དང་པོ་ཚེ་བརྐྱང་པ་ཡི་སྤྱོད་ལམ་ ནི། །རྟག་ཏུ་བདེ་གནས་འདོད་ཅིང་ཚེ་བསྲིང་ཕྱིར། །སྨན་མཆོག་རིན་ཆེན་གྲུབ་པའི་གསང་ སྔགས་བཅང་། །ནད་སློང་རྐྱེན་གཉིས་དྲན་པས་རྟག་ཏུ་སྤང་། །ལུས་ངག་ཡིད་ལས་ཉེས་ སྤང་ཡང་དག་བསྟེན། །ལྕེ་སོགས་དབང་པོ་མནར་དང་ཉམས་བདེར་མིན། །ཐེ་ཚོམ་གྲུ་འམ་ མི་སྲུན་བཞོན་པ་དང་། །གསོད་ས་ཆུ་ཆེན་མེ་ཡི་ཕུང་པོ་དང་། །གད་སྟེང་ཤིང་རྩེར་དབྱར་ དགུན་འཛེག་འགྲོ་སྤང་། །སྡོད་ན་ས་བརྟག་འགྲོ་ན་ལམ་བརྟག་ཅིང་། །མཚན་མོ་དོན་ཆེན་ དབྱུག་ཐོགས་གྲོགས་ལྡན་བྱ། །མཚན་གཉིད་མ་ལོག་རྩུབ་པས་ཅི་བདེར་ལོག །མ་ལོག་ནང་ པར་སྨྱུང་བྱ་ཕྱེད་གཉིད་ལོག །ར་རོ་སྟོབས་ཟད་མྱ་ངན་རྩོལ་བས་དུབ། །སྨྲ་མང་རྒས་དང་ འཇིགས་པའི་མི་རྣམས་ལ། །སོ་ག་རྩུབ་ཅིང་མཚན་མོ་ཐུང་བས་ན། །ལུས་ཀྱི་སྟོབས་འཕྲོག་ རླུང་འཕེལ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར། །ཉིན་པར་གཉིད་ལོག་སྣུམ་ལྕིར་འགྱུར་བས་ཕན། །གཞན་ དུ་ཉིན་གཉིད་བད་ཀན་སྐྱེད་ཅིང་སྐྲངས། །རྨོངས་བག་མགོ་ན་སྒྱིད་སྐྱུར་རིམས་འདེབས་ འགྱུར། །གཉིད་འཕེལ་སྐྱུགས་དང་སྨྱུང་བྱ་བུད་མེད་བསྟེན། །གཉིད་ཡེར་འོ་མ་ཞོ་ཆང་ཤ་ ཁུ་བཏུང་། །མགོ་བོ་བསྐུ་ཞིང་རྣ་བ་སྣུམ་གྱིས་དགང་། །ཉལ་པོ་སྐྱེ་གནས་མི་མཐུན་བདག་པོ་ ཅན། །མི་སྡུག་སྦྲུམ་མ་ཤུགས་ཞན་ཉེན་པ་དང་། །ཟླ་མཚན་ལྡན་དུས་བཀན་བྱེད་འཁྲིག་པ་ སྤང་། །དགུན་དུས་རོ་ཙས་དྲེགས་ཚེ་བཀག་པ་མེད། །སྟོན་དཔྱིད་ཞག་གཉིས་དབྱར་སོས་ཟླ་ ཕྱེད་སྤྱད། །གཞན་དུ་བུད་མེད་ལ་ཞུགས་དབང་པོ་ཉམས། །མགོ་འཁོར་དུས་མིན་འཆི་བར་ བྱེད་པ་ཡིན། །རྟག་ཏུ་བསྐུ་བྱུག་སྤྱོད་བྱེད་རྒས་ངལ་རླུང་། །འཇོམས་བྱེད་མགོ་རྐང་རྣ་བ་ལ་ བསྟེན་བྱ། །ལུས་ཡང་ཚིལ་འབྲི་སྐབས་ཕྱེད་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །མཁྲེགས་དང་ལས་ནུས་ཡང་དག་ རྩོལ་སྤྱད་འབྱུང་། །ཐལ་དྲགས་ལོག་པས་དེ་ལས་མ་རུངས་འགྱུར། །རྒན་བྱིས་རླུང་མཁྲིས་ ནད་ཅན་དེ་སྤང་བྱ། །སྟོབས་ལྡན་སྣུམ་ཟ་དགུན་དང་དཔྱིད་དུས་དང་། །བད་ཀན་ཅན་གྱིས་ 25-48 རྩོལ་བཅག་བསྟེན་པར་བྱ། །དྲིལ་ཕྱིས་བད་ཀན་སེལ་ཞིང་ཚིལ་འཇུ་བྱེད། །པགས་གསལ་ ཡན་ལག་བརྟན་པར་བྱེད་པའི་མཆོག །ཁྲུས་ནི་རོ་ཙ་དྲོད་སྟོབས་ཚེ་མདངས་སྐྱེད། །གཡའ་ རྔུལ་དྲི་ང་སྙོམ་སྐོམ་ལུས་ཚ་སེལ། །ཆུ་དྲོན་མགོ་བཀྲུས་སྐྲ་མིག་སྟོབས་འཕྲོག་ཡིན། །ཚད་ འཁྲུ་ལྟོ་སྦོས་ཆམ་པ་མ་ཞུ་དང་། །སྣ་མིག་ནད་ཅན་ཟོས་མ་ཐོག་ལ་སྤང་། །མིག་ནི་མེ་ཡི་རང་ བཞིན་བད་ཀན་འཇིག །མཆི་མ་འཛག་ཕྱིར་མིག་སྨན་སྐྱེར་ཁཎྜ། །རྟག་ཏུ་ཞག་བདུན་ལོན་ ཚེ་ཉིན་རེ་བླུག །གློ་བུར་ནད་ལྔའི་དགྲ་ལ་སྐྱེལ་མ་བསྟེན། །རྟག་ཏུ་གཅིག་ལ་མ་ཡིན་ཀུན་ སྙོམས་སྤྱད། །དེ་ལྟར་བདག་ནི་ཉིན་མཚན་གནས་འགྲོ་ཞེས། །

首先，延長壽命的行為是：爲了永遠安樂地生活並延長壽命，要持有殊勝的珍寶成就的秘密真言（藏文，梵文天城體，梵文羅馬擬音，漢語字面意思）。要時常用正念避免引起疾病的內外因素。要正確地避免身語意所造的惡業。不要讓舌頭等感官過於勞累或享受。要避免猶豫的船隻或不馴服的坐騎，以及屠宰場、大水、火堆，還有懸崖上、樹頂上，夏天和冬天都要避免攀爬行走。居住時要觀察土地，行走時要觀察道路。夜晚有重要的事情時，要拿著棍杖，與同伴一起。夜晚不要睡過頭，要粗糙地隨意睡。不要睡過頭，早上要禁食，半睡半醒。要避免過度飲酒、耗盡體力、悲傷和過度勞累。對於話多、年老和恐懼的人，由於唾液粗糙且夜晚短暫，會奪走身體的力量，導致風增多。白天睡覺則有益，因為它會變得油膩沉重。否則，白天睡覺會滋生痰濕，導致腫脹、愚昧、頭痛、腰痠、發燒。睡眠過多時，要嘔吐、禁食、親近女人。睡眠不足時，要喝牛奶、酸奶、酒、肉湯。要按摩頭部，用油灌滿耳朵。要避免睡在不吉利的地方、與主人不合的地方。要避免醜陋的、懷孕的、虛弱的、危險的人，以及月經期間的婦女。冬天可以盡情享受性愛，沒有限制。春秋兩季可以享受半個月，夏季可以享受半個月。否則，沉迷於女色會損害感官，導致頭暈和非時而死。要經常進行塗油按摩，可以消除衰老、疲勞和風。要特別注意頭部、腳和耳朵。可以使身體輕盈，減少脂肪，促進消化，增強體力和工作能力。過度或錯誤使用會導致不良後果。老年人、兒童和風熱病患者應避免使用。體格強壯、喜歡油膩食物的人，以及冬天和春天，還有痰濕體質的人，應該進行鍛鍊。摩擦身體可以消除痰濕，消化脂肪，使面板光潔，四肢穩固。沐浴可以增加食慾、體溫、力量、壽命和光澤，消除瘙癢、汗臭、污垢、疲勞、口渴和身體發熱。用熱水洗頭會奪走頭髮和眼睛的力量。患有熱病、腹瀉、腹脹、感冒、消化不良以及鼻眼疾病的人，在進食后不應立即洗頭。眼睛是火的本性，可以消除痰濕。爲了防止流淚，可以使用眼藥，如石蜜。通常每七天滴一次，每天滴一次。對於突發疾病的五種敵人，不要使用瀉藥。通常不要只使用一種方法，要全面調理。因此，我無論白天黑夜，無論居住還是行走，都要這樣做。

དེ་ལྟར་བདག་ནི་ཉིན་མཚན་གནས་འགྲོ་ཞེས། །རྟག་ཏུ་དྲན་པ་ཉེར་འཇོག་ སྡུག་བསྔལ་བསྲིང་། །འཇིག་རྟེན་མི་ཆོས་སྤྱོད་པ་ཡོན་ཏན་ཀུན་གྱི་གཞི། །འཆད་དོན་བཙན་ པར་བྱ་ཞིང་ཚིག་རྗེས་དོན་གྱིས་བསབ། །ངན་ལས་ཆད་ཀྱང་བཟློག་ཅིང་བཟང་ལས་བཤོལ་ ཡང་བརྩམ། །གཞིག་པ་སྔོན་ལ་བཏང་ཞིང་ཕྱིས་ཀྱི་ལེགས་འཕེན་བཅའ། །ཟེར་དགུ་བདེན་ པར་མི་བཟུང་ལེགས་པར་དཔྱད་ནས་བཟུང་། །སྨྲ་དགུ་བསམ་ལ་སྨྲ་ཞིང་རང་གི་མདོ་དོན་ བསྡམ། །བུད་མེད་ངག་ལ་མི་ཉན་སྦད་ཁ་ལྕི་བར་བྱ། །བྱམས་ལྟོས་མི་ལ་ཚིག་དྲོན་མི་གཞུག་ ལྷུག་པར་སྨྲ། །ཅམ་ལ་བརླིང་ཞིང་འཕྲལ་ལ་འགྲོགས་པ་བདེ་བར་བྱ། །དགྲ་བོ་ཡན་པར་མི་ བཏང་འདམ་རིང་ཐབས་ཀྱིས་འདུལ། །ཉེ་འཁོར་ཤ་ཚས་བསྐྱང་ཞིང་སྔར་དྲིན་མིག་རིང་བལྟ། ། སློབ་དཔོན་ཕ་ཁུ་ལ་སོགས་རྒན་རིགས་ཕུད་དུ་ཁུར། །ཡུལ་མི་མཛའ་བཤེས་འགྲོགས་ དགོས་རྣམས་དང་བློ་སེམས་བསྟུན། །སོ་ནམ་ཞིབ་མོར་བྱ་ཞིང་དགོས་དུས་རྩིང་པོར་སྤྱད། ། མི་བདེན་འཕམ་ངོས་བླང་ཞིང་རྒྱལ་ན་ཚོད་ཟིན་བྱ། །མཁས་ན་དྲེགས་པ་སྐྱུང་ཞིང་ཕྱུག་ན་ ཆོག་ཤེས་བྱ། །མི་བྲན་ཁྱད་དུ་མི་བསད་མཐོ་ལ་ཕྲག་དོག་སྤང་། །མི་ངན་བསྟེན་རྫི་མི་བྱ་ བན་བོན་དགྲར་མི་བསླང་། །གཞན་གྱི་ནོར་ལ་མི་འབགས་ལ་ཡོགས་མནའ་ལ་འཛེམ། །མི་ འགྱོད་རྡོག་གཏད་བྱ་ཞིང་ངན་ལ་དབང་མི་བསྐུར། །སེམས་ཀྱི་སྟོབས་དྲང་ངང་རིང་ཡངས་ 25-49 ཤིང་གཞི་བསྐྱེད་ལ། །ལས་རྣམས་ཕལ་ཆེར་ཟླ་ཚོད་དུས་སུ་བླང་བ་གཅེས། །དེ་འདྲ་གཅིག་ པུར་སྐྱེས་ཀྱང་གཞན་ལ་དབང་མི་འཆོར། །བྲན་གྱི་ལུས་ཀྱང་སྐྱེ་བོ་མང་པོའི་དཔོན་དུ་འགྱུར། ། དེ་ནས་དམ་པ་ལྷ་ཆོས་སྤྱད་པ་ནི། །སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བདེ་བ་འདོད་པའི་ཕྱིར། །རྩོམ་ པ་ཀུན་ལ་འཇུག་ཀྱང་ཆོས་མེད་ན། །བདེ་ཉིད་སྡུག་བསྔལ་རྒྱུ་ཕྱིར་ཆོས་ལ་འབད། །མོས་ པས་བཤེས་བསྟེན་ཅིག་ཤོས་རིང་དུ་སྤང་། །སྲོག་གཅོད་རྐུ་དང་ལོག་པར་གཡེམ་པ་དང་། ། རྫུན་དང་ངག་འཁྱལ་ཚིག་རྩུབ་དབྱེན་སྦྱོར་དང་། །བརྣབས་སེམས་གནོད་སེམས་ལྟ་བ་ཕྱིན་ ཅི་ལོག །སྡིག་པའི་ལས་བཅུ་ལུས་ངག་ཡིད་ཀྱིས་སྤང་། །མྱ་ངན་ནད་ཕོངས་སྡུག་ལ་ནུས་ ཕན་གདགས། །འབུ་སྲིན་སོགས་ཀུན་རྟག་ཏུ་རང་འདྲར་བལྟ། །བསླུ་མེད་དེས་པས་འཛུམ་ ཞིང་དྲང་པོར་སྨྲ། །གནོད་བརྩོན་དགྲ་ལའང་ཕན་གདགས་གཙོར་བྱས་ཏེ། །བྱམས་པས་བྱང་ ཆུབ་མཆོག་གི་སེམས་གཉིས་བསྐྱེད། །ལུས་ངག་ཡིད་དུལ་ཕངས་མེད་གཏོང་སེམས་ལྡན། ། གཞན་གྱི་དོན་ལའང་རང་གི་འདྲར་སེམས་པ། །དེ་དག་དམ་པའི་སྤྱོད་པ་མཐར་ཐུག་གོ ། ། ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ ཉིན་རེ་བཞིན་རྒྱུན་དུ་སྤྱོད་པའི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་གསུམ་པའོ།

因此，我無論白天黑夜，無論居住還是行走，都要時常保持正念，減少痛苦。世間人事的行為是所有功德的基礎。要強調所講的道理，用意義來補充文字。即使犯了錯誤也要改正，即使耽誤了好事也要去做。先消除壞的影響，再製定未來的美好計劃。不要把所有傳言都當真，要仔細思考後再相信。說話前要思考，要約束自己的主題。不要聽信女人的話，要保守秘密。對於值得同情的人，不要說溫暖的話，要坦率地說。要迅速果斷，與人交往要和睦。不要放縱敵人，要用長遠的策略來征服他們。要用親情來照顧親近的人，要記住過去的恩情。要尊敬老師、叔叔等長輩。要與鄉親、朋友等需要交往的人保持一致。要認真務農，必要時可以粗暴地使用。要承認自己的失敗，勝利時要適可而止。聰明時要謙虛，富有時要知足。不要虐待奴隸，不要嫉妒地位高的人。不要親近壞人，不要做別人的僕人，不要與苯教徒為敵。不要貪圖別人的財產，不要發誓，要避免詛咒。要做不會後悔的事，不要把權力交給壞人。要保持內心的正直、耐心、寬容，培養基礎。大多數事情最好在適當的時間完成。即使獨自一人，也不要失去對自己的控制。即使是奴隸的身體，也能成為許多人的領袖。 接下來是神聖的佛法修行：爲了所有眾生的幸福，無論做什麼都要有佛法，否則快樂會成為痛苦的根源，所以要努力修行佛法。要以虔誠之心親近善知識，遠離邪見。要避免殺生、偷盜、邪淫、妄語、綺語、惡語、離間語、貪婪、嗔恨、邪見這十種惡業，要用身語意來避免。要盡力幫助悲傷、疾病和痛苦的人。要始終把昆蟲等所有眾生都看作自己一樣。要用真誠的微笑和正直的語言來對待他人。即使是對待有害的敵人，也要以幫助他們為首要目標。要用慈悲心生起菩提心。要調伏身語意，要有無私的奉獻精神。要把別人的利益看得和自己一樣重要。這些就是神聖的終極行為。 如是說。出自《秘密心髓八支甘露續》中，關於每日修持的第十三章。

། །། ༄། །བཅུ་བཞི་པ། དུས་སུ་སྤྱོད་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

第十四章，時宜之章。 此後，賢者智識耶舍（Rigpai Yeshe）如是說。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །གཉིས་པ་དུས་སུ་སྤྱོད་པའི་སྤྱོད་ལམ་ནི། །དགུན་སྟོད་དགུན་སྨད་དཔྱིད་ དང་སོ་ག་དང་། །དབྱར་སྟོན་དགུན་ཟླ་ར་སོགས་གཉིས་རིམ་བཞིན། །སྐད་ཅིག་ལ་སོགས་ ཐངས་ཅིག་ཡུད་ཙམ་ལ། །ཉིན་ཞག་ཟླ་བ་དུས་དང་ལོར་འགྱུར་ཏེ། །ཉི་མ་བརྒྱད་གསུམ་ དབྱར་དགུན་དབུས་སུའང་བཟློག །གསུམ་ནི་ལྷོ་དང་བྱང་དུ་འགྲོ་ཞེས་བྱ། །ནམ་དང་ཉི་མ་ ཕྱེད་ན་མཉམ་པ་ཡིན། །བརྒྱད་དང་བཅུ་ན་སྒྲ་སྒྲོགས་ཆད་པར་འགྱུར། །དེ་ལ་དགུན་ཟླ་ཐ་ ཆུང་ལ་སོགས་པ། །ཉི་མ་བྱང་དུ་འགྲོ་བའི་དུས་ཀྱི་ཚེ། །ཤིན་ཏུ་རྣོ་ཚ་རྩུབ་པའི་ངོ་བོར་འགྱུར། ། 25-50 རླུང་དང་ཉི་མ་དག་གི་ནུས་སྟོབས་ཀྱིས། །ཟླ་བ་ས་ཡི་ཡོན་ཏན་ཟད་པར་བྱེད། །འདིར་ནི་ཚ་ བསྐ་ཁ་བའི་རོ་སྟོབས་ཆེ། །མི་རྣམས་ཀྱི་ནི་མཐུ་སྟོབས་ཉིན་རེ་འཕྲོག །ཆར་དུས་ལྷོ་ཕྱོགས་ འགྲོ་ཚེ་སླར་སྟོབས་སྐྱེད། །བསིལ་བ་ཟླ་བའི་སྟོབས་ལྡན་ཉི་མ་འབྲི། །ཆར་བབས་རླུང་གིས་ ས་སྟེང་ཚ་བ་ཞི། །སྐྱུར་དང་ལན་ཚྭ་མངར་བའི་རོ་སྟོབས་སྐྱེད། །དགུན་ཆེ་སོས་དང་དབྱར་ ཆུང་སྟོན་དཔྱིད་འབྲིང་། །དེ་ལྟར་བགྲོད་དུས་རྣམ་པ་གཉིས་བསྟན་ནས། །ད་ནི་ནམ་ཟླ་དུས་ དྲུག་སྤྱོད་ལམ་ནི། །དགུན་སྟོད་གྲང་བས་བ་སྤུའི་སྒོ་བཀག་སྟེ། །མེ་ཡི་སྟོབས་ལྡན་རླུང་གིས་ སྦར་བ་ཡིས། །ཟས་ཉུང་གྱུར་ན་ལུས་ཟུངས་འགྲིབ་བར་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་དང་པོའི་རོ་གསུམ་ བསྟེན་པར་བྱ། །དེ་ཚེ་མཚན་མོ་རིང་བས་བཀྲེས་གྱུར་ཏེ། །དེ་ཡིས་ལུས་ཟུངས་འབྲི་བར་ འགྱུར་བའི་ཕྱིར། །ཏིལ་མར་གྱིས་བྱུག་ཤ་ཁུ་སྣུམ་པ་བཟའ། །པགས་པའི་གོས་དང་ལྷམ་ ནི་རྟག་ཏུ་བགོ །དུགས་དང་མེ་ཉིའི་འོད་ལ་རན་པར་བསྲོ། །ས་ཡི་ཁང་པ་ཉིས་རིམ་ནང་དུ་ བསྡད། །དགུན་སྨད་དུས་ན་ལྷག་པར་གྲང་བས་ན། །དེར་ཡང་སྤྱོད་ལམ་དེ་ཉིད་སྤྱད་པར་ བསྔགས། །དགུན་དུས་བད་ཀན་ཁོག་ཏུ་གསོག་པ་སྟེ། །དཔྱིད་དུས་ཉི་འོད་དྲོས་པས་མེ་དྲོད་ ཉམས། །བད་ཀན་ལྡང་ཞིང་ཐ་མའི་རོ་གསུམ་བསྟེན། །ནས་རྙིང་སྐམ་སའི་ཤ་དང་སྦྲང་རྩི་ དང་། །ཆུ་བསྐོལ་སྒ་ཐང་བཏང་ཞིང་རྩུབ་པ་བསྟེན། །རྩོལ་བས་བཅག་དང་དྲིལ་ཕྱིས་བད་ ཀན་བསལ། །དྲི་ཞིམ་སྐྱེད་མོས་ཚལ་གྱི་ཉི་གྲིབ་འདུག །སོ་ག་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་རབ་ཚ་བས། ། སྟོབས་འཕྲོག་ཕྱིར་ན་མངར་ཡང་སྣུམ་བསིལ་བཟའ། །ལན་ཚྭ་ཚ་སྐྱུར་རྩོལ་བ་ཉི་འོད་སྤང་། ། བསིལ་ཆུས་ལུས་བཀྲུ་ཆང་ཆུ་བསྲེས་པ་བཏུང་། །རབ་ཕྲའི་གོས་བགོ་བསིལ་ཁང་དྲི་བཟང་ བསྟེན། །ཤིང་གྲིབ་རྫི་ཆར་བསེར་བུ་ངད་ལྡན་བྱ། །དབྱར་དུས་མཁའ་ལ་སྤྲིན་འདུས་ཆུ་ཡིས་ བརླན། །རླུང་དང་གྲང་བ་ས་རླང་ཆུ་རྙོག་ཅན། །མེ་དྲོད་གནོད་པས་མེ་དྲོད་སྐྱེད་པ་བསྟེན། ། དང་པོའི་རོ་གསུམ་ཡང་དྲོ་སྣུམ་བཅས་བཟའ། །

། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །（藏文，梵文天城體，梵文羅馬擬音，漢語字面意思）哦，大賢者，請聽我說！ 第二，時宜之行止在於：冬初冬末及春季，還有夏初與秋季間，夏季秋季冬月等，次第為二復為四。 須臾剎那至頃刻，復有瞬息與須臾，晝夜日月至時年，日行八三夏冬中，三則南行復北往，晝夜平分是春秋，八十聲斷雷始鳴。 冬月小者始，日北行之時，極銳利，熱且粗糙。風日之能，耗損月之功德。此時辛辣澀苦味力大，奪人精氣日日減。 雨季南行時，復又增力氣，涼風月力盛，日漸衰微弱。降雨風息時，地表熱亦散，酸咸甜味增。 大冬小夏至，春秋則適中，如是示二行，今說六時行。 冬初寒冷時，毛孔皆閉塞，火能熾盛時，風亦助其燃，食少則身損。 故應先食三味（指甜、酸、咸），此時夜長易飢餓，因此損耗身精氣。 故應塗抹芝麻油，食肉湯等油膩物，常穿皮衣與鞋履，適度取暖避寒涼。 居於雙層土屋內。冬末更寒冷，亦應如是行。 冬時寒氣聚于內，春日暖陽熱力衰，寒氣復盛宜食末三味（指辛、苦、澀），陳舊青稞旱地肉，蜂蜜煮水飲薑湯，粗糙之物宜多食，勞作按摩除寒氣，香氣怡人林間憩。 夏初日光甚酷熱，奪人精氣宜食甘，涼爽油膩之物，避開咸辣酸之味，勞作日光皆應避，涼水沐浴飲淡酒，身著輕薄之衣裳，居於涼室香氣繞，林蔭之下清風拂。 夏季云聚于空中，水汽濕潤于大地，風寒地濕水亦濁，損耗火能宜補火，先食三味（指甜、酸、咸）溫熱油膩之物。

དང་པོའི་རོ་གསུམ་ཡང་དྲོ་སྣུམ་བཅས་བཟའ། །སྐམ་སའི་ཆང་བཏུང་ཁང་སྟེང་བསིལ་ཁང་ 25-51 གནས། །དབྱར་བསིལ་འཕྲལ་དུ་ལུས་ལ་ཉི་ཟེར་གདུངས། །ཆར་དུས་བསགས་པའི་མཁྲིས་ པ་སྟོན་ན་ལྡང་། །དེ་བསལ་ཕྱིར་ན་མངར་ཁ་བསྐ་བ་བསྟེན། །ག་བུར་ཙན་དན་ཨུ་ཤིར་དྲི་ ལྡན་པའི། །གོས་བགོ་ཁང་པ་ཆག་ཆག་བཏབ་བར་འདུག །མདོར་ན་ཟས་སྐོམ་དབྱར་དགུན་ དྲོ་བ་བསྟེན། །དཔྱིད་རྩུབ་སོས་དང་སྟོན་ག་བསིལ་བར་བྱ། །དབྱར་དང་དགུན་ནི་དང་པོའི་ རོ་གསུམ་བསྟེན། །དཔྱིད་ཀ་ཐ་མའི་རོ་གསུམ་སོ་ག་མངར། །སྟོན་ཀ་མངར་ཁ་བསྐ་བ་བསྟེན་ པར་བྱ། །སྟོན་དཔྱིད་བཤལ་སྐྱུགས་དབྱར་ག་འཇམ་རྩི་བསྔགས། །དམན་ལྷག་ལོག་ན་དེ་ དང་འཚམ་པར་དཔྱད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་ མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་དུས་སུ་སྤྱོད་པའི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་བཞི་པའོ།། །། ༄། །བཅོ་ལྔ་པ། གནས་སྐབས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

先食三味（指甜、酸、咸）溫熱油膩之物，飲用旱地酒，居於樓上涼室內。 夏日暑熱易侵身，雨季積聚之膽液，秋季易於發作。 為除此患宜食甘，苦澀之物宜多食，樟腦檀香與須芒，香氣襲人之衣裳，居於高聳之樓閣。 總之飲食冬夏宜溫熱，春宜粗糙夏宜涼。 冬夏宜食先三味（指甜、酸、咸），春季末三味（指辛、苦、澀）宜食，夏初宜食甘味物，秋季宜食甘苦澀。 春秋宜瀉宜催吐，夏季宜用柔潤劑，虛實倒錯宜權衡。 如是說。 《竅訣本續·八支甘露心髓》中，時宜之行止篇，第十四章終。 第十五章，權宜之行止篇。 其後，智睿仙人復如是說。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །གསུམ་པ་གནས་སྐབས་སྤྱོད་ལམ་བསྟན་པ་ནི། །བཀྲེས་སྐོམ་སྐྱུག་པ་ གཡལ་དང་སྦྲིད་པ་དང་། །དབུགས་གཉིད་ལུད་པ་མཆི་མ་བཤང་བ་འཕྱེན། །གཅིན་དང་ཁུ་ བའི་ཤུགས་ནི་དགག་མི་བྱ། །བཀྲེས་བཀག་ལུས་ཞིག་ཉམ་ཆུང་ཡི་ག་འཆུས། །མགོ་འཁོར་ དེ་ཟས་ཡང་སྣུམ་དྲོ་ཆུང་སྦྱར། །སྐོམ་བཀག་ཁ་སྐམ་མགོ་འཁོར་སྙིང་ནད་འབྱུང་། །མྱོས་ འགྱུར་དེ་བསིལ་ཆང་ཆུ་ཐམས་ཅད་ཕན། །སྐྱུགས་བཀག་དང་ག་འགག་དང་དབུགས་མི་ བདེ། །སྐྱ་རྦབ་མེ་དབལ་གཡན་པ་འབྲས་དང་མཛེ། །མགོ་ནད་ལུད་པ་རིམས་ནད་འབྱུང་ བར་འགྱུར། སྨྱུང་གནས་དུད་རྣོན་ཁ་བཀང་དབོ་བར་བྱ། །སྦྲིད་བཀག་དབང་པོ་མི་རྣོ་མགོ་ བོ་ན། །གཉའ་བ་རེངས་དང་ཁ་ཡོ་འགྲམ་ཆག་འགྱུར། །དུད་རྣོན་སྣ་སྨན་ཉི་མ་བལྟ་བས་ བསལ། །གཡལ་བཀག་དེ་འདྲ་ཆོ་ག་རླུང་འཇོམས་ཕན། །ངལ་དུབ་དབུགས་བཀག་སྐྲན་ དང་སྙིང་ནད་འབྱུང་། །མྱོས་འགྱུར་དེ་སིལ་ངལ་གསོ་རླུང་སེལ་ཕན། །གཉིད་བཀག་གཡལ་ མང་ལུས་རྙོང་མགོ་བོ་ལྕི། །མིག་འགྲིབ་ཁ་ཟས་མི་འཇུ་ཤ་ཁུ་དང་། །ཆང་བཏུང་བསྐུ་མཉེ་བྱ་ 25-52 ཞིང་གཉིད་ལོག་ཕན། །ལུད་པ་བཀག་པས་ལུད་འཕེལ་དབུགས་མི་བདེ། །ཤ་སྐེམ་སྐྱིགས་ བུ་སྙིང་ནད་ཡི་ག་འཆུ། །དེར་ནི་ལུད་པ་བསལ་བའི་ཆོ་ག་བྱ། །མཆི་མ་བཀག་པས་སྙིང་དང་ མགོ་བོ་ན། །སྣ་ཆུ་འཛག་ཅིང་མགོ་འཁོར་ཡི་ག་འཆུས། །དེ་ལ་ཆང་བཏུང་གཉིད་ལོག་གཏམ་ སྙན་ཕན། །འཕྱེན་བཀག་རྟུག་སྐམས་འཕྱེན་དང་བཤང་བ་འགག །སྐྲན་གཟེར་མིག་རྟུལ་ དྲོད་ཆུང་སྙིང་ནད་འགྱུར། །བཤང་བ་བཀག་པས་ཁ་རུ་མི་གཙང་འབྱུང་། །ཀླད་པ་ན་ཞིང་ཉ་ འགྱུར་ཆམ་པས་འདེབས། །སྔར་བཤད་ནད་འགྱུར་གཅིན་བཀག་རྡེའུ་ནད་དང་། །ཆུ་སོ་ཕོ་ མཚན་དཀུ་ནད་སྔར་ནད་འབྱུང་། །འདི་སྨན་རེང་བུ་མས་བཏང་ལུས་བཅིང་དང་། །བསྐུ་བྱུག་ དུགས་དང་སྨན་མར་བསྟེན་པར་བྱ། ཁུ་བ་བཀག་པས་དེ་འཛག་ཕོ་མཚན་ན། །ཆུ་འགག་རྡེ་ འུ་འཕེལ་དང་མ་ནིང་འགྱུར། །མས་བཏང་ལུས་བཅིང་བུད་མེད་སྤྱད་པར་བྱ། །ཏིལ་མར་འོ་ མ་ཁྱིམ་བྱ་ཤ་ཆང་བཏང་། །དེ་ལྟར་ཤུགས་ནི་བཀག་དང་བཙིར་བ་ཡིས། །ནད་ཀུན་འབྱུང་ འགྱུར་ཕལ་ཆེར་རླུང་འཁྲུག་པས། །དེ་ཕྱིར་དེ་ཡི་ཟས་དང་སྨན་སྐོམ་སྦྱར། །ནད་གང་སྨྱུང་ དང་ཞི་བས་བཞུ་བྱས་ཀྱང་། །རོ་མ་ལྡང་འགྱུར་ལེགས་སྦྱངས་སླར་མི་འབྱུང་། །དེ་ཕྱིར་དགུན་ བསགས་གྲང་ནད་དཔྱིད་དུས་སྦྱང་། །སོས་བསགས་དབྱར་སྦྱང་དབྱར་བསགས་སྟོན་དུས་ སྦྱང་། །ལེགས་པར་སྦྱངས་པས་རོ་ཐོན་ནད་མེད་འགྱུར། །རྟག་ཏུ་ཕན་པའི་ཟས་དང་སྤྱོད་ ལམ་རྣམས། །ཉམས་ལྡན་བསྟེན་པར་བྱེད་ན་ནད་མི་འབྱུང་། །ནད་ཀུན་མི་སྐྱེ་སྐྱེས་པའང་ ཞི་བྱའི་ཕྱིར། །གནས་སྐབས་སྤྱོད་པའི་ཆོ་ག་འདི་ཉིད་བསྔགས། །ཞེས་གསུངས་སོ།

嗟乎大仙諦聽之，第三權宜行止者： 飢渴嘔吐與噴嚏，噯氣睡眠痰涕糞，尿液精液之勢頭，切莫強行去壓抑。 強忍飢餓身消損，體弱厭食頭眩暈，宜食溫熱油膩物，少食多餐最為宜。 強忍口渴口舌燥，頭暈心疾隨之到，神志不清迷糊時，涼茶冷水皆有效。 強忍嘔吐食慾差，呼吸不暢實難捱，白內障與丹毒癥，瘙癢癰疽亦會發，頭痛痰多染時疫，齋戒薰香漱口效。 強忍噴嚏神志損，頭痛頸僵口眼斜，薰香嗅藥曬太陽，此法可將病癥除。 強忍噯氣亦如此，調理氣息方有效，疲憊氣短生腫瘤，心疾亦會因此生，神志不清宜休息，疏通氣息病自除。 強忍睡眠呵欠多，身倦頭重眼昏花，消化不良宜食粥，肉湯飲酒勤按摩，安然入睡最為佳。 強忍痰液痰增多，呼吸不暢實難過，肌肉消瘦生呃逆，心疾厭食亦會發，祛痰之法最為要。 強忍淚水心頭痛，鼻涕不止頭眩暈，厭食之癥亦會生，飲酒安眠聽樂聲，此法可將病癥除。 強忍放屁便秘結，屁眼肛門俱閉塞，腫瘤疼痛目昏花，體虛心疾亦會生。 強忍大便穢氣生，頭痛腦脹魚眼現，風寒侵襲易感冒，舊病復發亦難免。 強忍小便生結石，尿道陰莖腰腹痛，舊病復發亦難免，灌腸導瀉縛其身，塗油沐浴藥油敷。 強忍精液精自溢，陰莖疼痛尿道澀，尿閉石增陽痿生，灌腸導瀉女色近，芝麻油乳家禽肉，飲酒可將病癥除。 如是強忍與剋制，諸病叢生多因氣，對癥下藥食療輔。 無論何病行齋戒，或以緩和之法治，若不調理難痊癒，縱然痊癒亦復發。 是故冬藏寒病春發泄，春積之病夏發泄，夏積之病秋髮泄，徹底發泄病自愈。 若能恒常行益事，調養身心無病侵，諸病不生生亦滅，權宜之法當讚頌。 如是說。

།བདུད་ རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གནས་སྐབས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་ བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་བཅོ་ལྔ་པའོ།། །། ༄། །བཅུ་དྲུག་པ། ཟས་ཀྱི་ཚུལ་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

《竅訣甘露心髓八支續》中，講述權宜行止之章節，第十五章完。 第十六章 知曉食物之理章節 其後，益西寧布尊者如是稟告道。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །འཚོ་བ་ཟས་ཀྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་མཛད་ 25-53 སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་ སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ལས་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ཡི། །འཚོ་བ་ཟས་ཀྱི་གནས་ལ་ བསླབ་པ་ནི། །ཟས་སྐོམ་ལེགས་སྤྱད་ལུས་དང་སྲོག་འཚོ་ཞིང་། །དམན་ལྷག་ལོག་གྱུར་ནད་ བསྐྱེད་འཕྲལ་སྲོག་འཇོམས། །དེ་ཕྱིར་ཟས་སྐོམ་སྦྱོར་བ་མཁས་པ་གཅེས། །འདི་ལ་སྤྱི་ སྡོམས་ཟས་ཚུལ་ཤེས་པ་དང་། །ཟས་བསྡམ་ཟས་ཚོད་རན་པར་བཟའ་བ་གསུམ། །ཟས་ཀྱི་ ཚུལ་ཤེས་བྱ་ལ་ཟས་སྐོམ་གཉིས། །ཟས་ལ་འབྲུ་ཤ་སྣུམ་ངད་གཡོས་སྦྱར་ལྔ། །འབྲུ་ལ་ གཉིས་ཏེ་གྲ་མ་གང་བུ་ཅན། །དེ་ལ་གྲ་མ་ཅན་གྱི་འབྲུ་ཡི་སྡེ། །འབྲས་ཁྲེ་ཁྲ་མ་གྲོ་ནས་སོ་བ་ དང་། །སྲེད་དེ་ལ་སོགས་རོ་དང་ཞུ་རྗེས་མངར། །རོ་ཙ་རླུང་འཇོམས་ལུས་སྟོབས་བད་ཀན་ སྐྱེད། །དེ་ལ་འབྲས་ནི་སྣུམ་འཇམ་བསིལ་ལ་ཡང་། །ཉེས་པ་གསུམ་སེལ་རོ་ཙ་འཁྲུ་སྐྱུག་ གཅོད། །ཁྲེ་ནི་ལྕི་བསིལ་བརྟས་བྱེད་ཆག་གྲུགས་སྦྱོར། །ཁྲ་མ་བསིལ་ཡང་རྩུབ་ཅིང་ཡི་གར་ འཕྲོད། །གྲོ་ནི་ལྕི་བསིལ་འཚོ་བྱེད་རླུང་མཁྲིས་སེལ། །ནས་ནི་ལྕི་བསིལ་བཤང་འཕེལ་ སྟོབས་སྐྱེད་མཆོག །སོ་བ་སྲེད་དེ་བསིལ་ཡང་བད་མཁྲིས་སེལ། །གང་བུ་ཅན་འབྲུ་སྲན་མ་ མོན་སྲན་གཉིས། །བསྐ་མངར་བསིལ་ཡང་སྐྱ་ལ་རྩ་སྒོ་འགག །བད་ཀན་ཚ་བ་སེལ་ཞིང་འཁྲུ་ བ་གཅོད། །སྣུམ་སེལ་ཁྲག་མཁྲིས་ཚིལ་ལ་བྱུགས་ན་ཕན། །རྒྱ་སྲན་བད་རླུང་ལུད་པ་དབུགས་ མི་བདེ། །གཞང་འབྲུམ་ཁུ་བའི་རྡེ་འཇོམས་ཁྲག་མཁྲིས་སྐྱེད། །མ་ཤ་རླུང་འཇོམས་བད་ མཁྲིས་ཁུ་སྟོབས་འཕེལ། །སྲན་ཆུང་བསྐ་མངར་ཉེས་པ་གསུམ་ག་སྐྱེད། །སྐྱོ་མས་མེ་དབལ་ དྲེག་ནད་ཁྲག་ནད་སེལ། །ཏིལ་འབྲུ་ལྕི་དྲོ་རོ་ཙ་རླུང་ནད་འཇོམས། །ཟར་མ་མངར་ཁ་སྣུམ་ འཇམ་རླུང་ལ་ཕན། །བྲ་བོ་བསིལ་ཡང་རྨ་འཇིག་ཉེས་གསུམ་སྐྱེད། །འབྲུ་ཀུན་གསར་ཐོག་ རློན་པ་ལྕི་བ་སྟེ། །སྨིན་གྱུར་སྐམས་དང་རྙིང་པ་ཡང་བ་ཡིན། །རྗེན་པ་བཙོས་དང་གཡོས་སུ་ བྱས་པ་ཀུན། །རིམ་བཞིན་ཡང་ཞིང་འཇུ་སླ་འཕྲོད་པར་འགྱུར། །ཤ་ནི་སྡེ་བརྒྱད་སྐམ་གཤེར་ 25-54 ཐུན་མོང་གནས། །རྨ་བྱ་གོང་སྲེག་སྐྱུང་ག་བྱ་ནག་དང་། །རི་བྱ་རྣམས་ནི་ཁྲོན་གྱིས་རྐོ་བའི་སྡེ། ། ནེ་ཙོ་ཁུ་བྱུག་ཐི་བ་སྐྱ་ག་དང་། །འཇོལ་མོ་བྱེ་འུ་མཆུ་ཡིས་རྐོ་བའི་སྡེ། །ཤ་བ་གླ་དགོ་གཉན་ དང་རི་བོང་དང་། །གཙོས་ཀྱི་ཤ་རྣམས་རི་དྭགས་སྡེ་ཚན་ཡིན། །རྒྱ་དང་ཁ་ཤ་ར་རྒོད་ཕག་ རྒོད་དང་། །མ་ཧེ་བསེ་སྨྱུག་རྐྱང་དང་གཡག་རྒོད་དང་། །མཛོ་རྒོད་ལ་སོགས་རི་དྭགས་ཆེ་ བའི་སྡེ། །སྟག་གཟིག་དོམ་དྲེད་གསའ་དང་སྤྱང་ཀི་དབྱི། །

「尊者大醫王，具智識慧者！關於食物的攝取，應如何學習？請醫王慈悲開示！」 尊者如是請教。 導師答道：「尊者大醫王，諦聽！爲了從疾病中解脫，關於食物的攝取，應如是學習：合理地攝取飲食，能滋養身體和生命；攝取不足、過量或變質的食物，則會引發疾病，甚至立即危及生命。因此，精於食物的調配至關重要。 總而言之，應掌握食物的性質，適量地食用。關於食物的性質，可分為食物和飲品兩大類。食物又可分為穀物、肉類、油脂、氣味調料和烹飪調料五種。 穀物分為帶殼和無殼兩種。帶殼穀物包括稻米、青稞、蕎麥、小麥、大麥、豌豆等，其味甘甜，消化后的味道也甜美，能增進食慾，調和風，增強體魄，但易生痰。其中，稻米油潤、柔和、清涼且易消化，能消除各種不適，增進食慾，止瀉止嘔。青稞厚重、清涼，能使人飽腹，可用於治療骨折等。蕎麥清涼、易消化、粗糙，適宜食用。小麥厚重、清涼，能滋養身體，調和風和膽汁。大麥厚重、清涼，能促進排便，增強體魄。豌豆清涼、易消化，能調和痰和膽汁。 無殼穀物包括豆類和綠豆兩種。其味澀、甘甜、清涼、易消化，性質乾燥，易阻塞脈絡。能調和痰熱，止瀉。用油脂煎炸，有益於血液和膽汁。大豆易引發痰、風、粘液、呼吸不暢，易導致痔瘡、精液減少，增加血液和膽汁。麻豆能調和風，增加痰、膽汁和精液。小扁豆味澀、甘甜，易引發各種不適。苦蕎能治療火毒、瘡癤、血病。 芝麻厚重、溫熱，能增進食慾，調和風病。燕麥味甘、苦澀、油潤、柔和，有益於調和風。稗子清涼、易消化，但會損傷傷口，引發各種不適。 所有穀物，新鮮、剛收割、潮濕的都比較厚重；成熟、乾燥、陳舊的則比較易消化。未經烹飪、煮熟和烹飪過的食物，依次變得更易消化，更有益於健康。 肉類分為八大類，包括乾燥、濕潤和兩者兼具的。孔雀、野雞、鷓鴣、烏鴉和山雞等屬於用爪挖掘食物的鳥類。鸚鵡、杜鵑、戴勝、喜鵲和鹡鸰等屬於用喙啄食的鳥類。鹿、麝香、羚羊、香獐、野兔和綿羊等屬於野生動物。黃牛、水牛、野豬、牦牛、野水牛和旱獺等屬於大型野生動物。老虎、豹子、熊、棕熊、禿鷲和狼等。

སྟག་གཟིག་དོམ་དྲེད་གསའ་དང་སྤྱང་ཀི་དབྱི། །ཝ་དང་འཕར་བ་སྤྲེ་སོགས་གཅན་ གཟན་སྡེ། །བྱ་རྒོད་ཁྲ་རླག་ནེ་ལེ་བྱ་རོག་དང་། །འུག་པ་བྱེའུ་ཁྲ་རྩལ་མཐུས་ཟ་བའི་སྡེ། །མཛོ་ གཡག་རྔ་མོ་རྟ་བོང་བ་ལང་དང་། །སྐོམ་པོ་ར་ལུག་ཁྱི་དང་ཕག་པ་བྱ། །བྱི་ལ་ལ་སོགས་མི་ ཡིས་བདག་བྱེད་སྡེ། །འཕྱི་བ་བྱི་ཐུར་སྦལ་སྦྲུལ་གྲུམ་པ་དང་། །རྨིགས་པ་རྩངས་པ་སྡིག་པ་ ཁུང་གནས་སྡེ། །ཁྲུང་ཁྲུང་ངང་ངུར་སོ་བྱ་སྐྱར་མོ་དང་། །སྲམ་དང་ཉ་སོགས་རླན་ལ་གནས་ པའི་སྡེ། །སྡེ་བརྒྱད་ཤ་རྣམས་རོ་དང་ཞུ་རྗེས་མངར། །ཐོག་མཐའ་བར་མ་སྐམ་གཤེར་ཐུན་ མོང་གནས། །སྐམ་སའི་ཤ་རྣམས་བསིལ་ཞིང་ཡང་ལ་རྩུབ། །རླུང་དང་བད་ཀན་ལྡན་པའི་ཚ་ བ་སེལ། །རླན་གནས་ཤ་རྣམས་སྣུམ་ཞིང་ལྕི་ལ་དྲོ། །ཕོ་བ་མཁལ་རྐེད་གྲང་རླུང་ནད་ལ་ཕན། ། ཐུན་མོང་གནས་པ་ནུས་པ་གཉིས་དང་ལྡན། །བྱ་གཅན་རྩལ་མཐུས་ཤ་རློན་ཟ་བ་རྣམས། ། རྩུབ་ཡང་རྣོ་བས་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །སྐྲན་བཤིག་ཤ་འཕེལ་གྲང་བའི་ནད་ཀུན་སེལ། ། ལུག་ཤ་སྣུམ་དྲོ་སྟོབས་འཕེལ་ལུས་ཟུངས་སྐྱེད། །རླུང་དང་བད་ཀན་སེལ་ཞིང་དང་ག་འབྱེད། ། ར་ཤ་ལྕི་བསིལ་ཉེས་པ་གསུམ་སློང་ཞིང་། །བསེ་དུག་འབྲུམ་ནག་མེས་འཚིག་རྨ་ལ་ཕན། ། བ་ལང་བསིལ་སྣུམ་རླུང་ལྡན་ཚ་བ་སེལ། །རྟ་རྐྱང་བོང་བུ་ལ་སོགས་བཤུལ་ཤ་རྣམས། །རྣག་ གཅོད་མཁལ་རྐེད་གྲང་བ་ཆུ་སེར་སེལ། །ཕག་ཤ་བསིལ་ཡང་རྨ་འཇིག་སྨུག་པོ་སེལ། །མ་ ཧེའི་ཤ་ཡིས་གཉིད་དང་ཤ་འཕེལ་བྱེད། །གཡག་ཤ་སྣུམ་དྲོ་གྲང་སེལ་ཁྲག་མཁྲིས་སྐྱེད། ། ཁྱིམ་བྱ་བྱེའུ་ཁུ་འཕེལ་རྨ་ལ་ཕན། །རྨ་བྱ་མིག་ནད་སྐད་འགགས་རྒས་སྲ་ཕན། །གཡག་རྒོད་ 25-55 ཕོ་མཆིན་གྲང་སེལ་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །རི་དྭགས་བསིལ་ཡང་ལྡན་ཚད་སེལ་བར་བྱེད། །རི་བོང་ ཤ་རྩུབ་དྲོད་སྐྱེད་འཁྲུ་བ་གཅོད། །འཕྱི་བ་སྣུམ་ལྕི་དྲོ་ཞིང་འབྲས་ལ་ཕན། །གྲང་རླུང་ཕོ་བ་ མཁལ་རྐེད་མགོ་ནད་སེལ། །སྲམ་ཤ་རོ་ཙ་མཁལ་རྐེད་གྲང་བ་སེལ། །ཉ་ཤ་ཕོ་བའི་ནད་ སེལ་དང་ག་འབྱེད། །མིག་གསལ་རྨ་འབྲས་བད་ཀན་བཤིག་པར་བྱེད། །ཤ་ཀུན་ཕོ་མོའི་ སྟོད་སྨད་ཕྱེད་ལྕི་སྟེ། །སྦྲུམ་མ་ཀུན་ལྕི་རྐང་བཞི་མོ་ཡི་ཡང་། །བྱ་རྣམས་ཀུན་ནི་ཕོ་ཡི་ཡང་བ་ ཡིན། །མགོ་དང་རོ་སྟོད་བྲང་རྒྱབ་དཔྱི་རྐེད་ལྕི། །ལུས་ཟུངས་བདུན་པོ་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་ལྕི། །ཤ་ གསར་བསིལ་ཞིང་ཤ་རྙིང་དྲོ་ལ་བཅུད། །ལོ་ཤ་ཁྱད་པར་རླུང་གནོན་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །རློན་པ་ འཁྱགས་པོ་བསྲེགས་པ་འཇུ་དཀའ་བསིལ། །སྐམ་དང་བཙོས་པ་ཡང་ཞིང་འཇུ་བ་སླ། །སྣུམ་ ནི་མར་དང་ཏིལ་མར་རྐང་མར་ཚིལ། །རོ་མངར་ཕྱི་མ་ལྕི་བསིལ་ཁོང་འཁྲུ་སྣུམ། །རྟུལ་དང་ ཕྲ་ལ་མཉེན་ཞིང་རླན་པ་ཡིན། །རྒས་བྱིས་སྟོབས་ཆུང་སྦེག་རྩུབ་ཁུ་ཁྲག་ཟད། །

老虎、豹子、熊、棕熊、禿鷲和狼，以及狐貍、旱獺、猴子等屬於猛獸類。兀鷲、蒼鷹、鷂鷹、禿鷹、烏鴉、貓頭鷹、麻雀等屬於以利爪捕食的鳥類。 牦牛、黃牛、母牦牛、馬、驢、水牛、山羊、綿羊、狗、豬和家禽、貓等屬於人類馴養的動物。旱獺、鼴鼠、青蛙、蛇、螞蟻、蚯蚓、蚊子、蝎子等屬於穴居動物。 鶴、天鵝、鴨子、海鷗、水獺和魚等屬於水生動物。 以上八類肉食，其味甘甜，消化后的味道也甜美，具有乾燥、濕潤和兩者兼具的特性。陸生動物的肉清涼、易消化、粗糙，能調和風和痰，消除熱病。水生動物的肉油潤、厚重、溫熱，有益於胃、腎、腰部，能調和寒癥和風病。兼具兩者特性的動物，則兼具兩種功效。以利爪捕食的鳥獸，其肉粗糙、易消化、鋒利，能增強胃火，消除腫瘤，促進肉的生長，治療各種寒癥。 羊肉油潤、溫熱，能增強體魄，滋養身體，調和風和痰，增進食慾。 山羊肉厚重、清涼，易引發各種不適，但可用於治療炭疽病、黑痘病、燒傷。 牛肉清涼、油潤，能調和風，消除熱病。馬、騾、驢等瘦肉，能止膿，調和腎臟寒癥，消除水腫。豬肉清涼、易消化，能癒合傷口，消除瘀傷。 水牛肉能促進睡眠，促進肉的生長。 牦牛肉油潤、溫熱，能消除寒癥，增加血液和膽汁。 家禽能促進的產生，有益於傷口癒合。孔雀肉能治療眼疾、失音，延緩衰老。野牦牛的和肝臟能消除寒癥，增強胃火。 野生動物肉清涼、易消化，能消除各種不適。兔肉粗糙、能產生熱量，能止瀉。旱獺肉油潤、厚重、溫熱，有益於治療，能調和寒癥和風，有益於胃、腎、腰部，能治療頭痛。 水獺肉能增進食慾，調和腎臟寒癥。魚肉能治療胃病，增進食慾，明目，消除傷口、和痰。 所有肉類，上半身比下半身厚重，孕婦的肉厚重，四足動物的母肉易消化，鳥類的公肉易消化。頭部、軀幹上部、胸部、背部、臀部和腰部的肉厚重。七種營養物質中，越靠後的越厚重。 新鮮的肉清涼，陳年的肉溫熱且滋補，特別是老肉，能抑制風，增強胃火。潮濕、冰凍、燒焦的肉難以消化且寒涼，乾燥和煮熟的肉易消化。 油脂包括酥油、芝麻油、骨髓油和脂肪。其味甘甜，食用后厚重、清涼，能潤腸通便，性質遲緩、細膩、柔軟、濕潤。老年人、兒童、體弱者、身體乾澀粗糙者以及**和血液不足者應適量食用。

རྒས་བྱིས་སྟོབས་ཆུང་སྦེག་རྩུབ་ཁུ་ཁྲག་ཟད། །སྦྱང་བྱས་ སེམས་ལས་རླུང་གིས་ཉེན་ལ་བསྔགས། །དེ་ལ་མར་གསར་བསིལ་ཞིང་རོ་ཙ་ལ། །མདོག་ སྟོབས་སྐྱེད་ཅིང་མཁྲིས་ཚད་སེལ་བར་བྱེད། །མར་རྙིང་སྨྱོ་དང་བརྗེད་བྱེད་བརྒྱལ་རྨ་འཚོ། ། ཞུན་མར་བློ་རྣོ་དྲན་གསལ་དྲོད་སྟོབས་སྐྱེད། །ཚེ་འཕེལ་སྣུམ་པའི་མཆོག་སྟེ་ལས་སྟོང་བྱེད། ། ཕྲུམ་གསར་སྤྲི་དང་ཕྱུར་བ་ལ་སོགས་པ། །དང་ག་ལེན་ཞིང་རྟུག་སྐམས་བད་ཀན་སེལ། །ཟོ་ མར་བད་རླུང་སེལ་ཞིང་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །འབྲི་དང་ལུག་མར་དེ་བཞིན་གྲང་རླུང་སེལ། །མཛོ་ སྙོམས་བ་ར་བསིལ་བས་རླུང་ཚད་སེལ། །ཏིལ་མར་ཚ་རྣོ་སྐེམ་པོ་ཤ་སྐྱེད་ཅིང་། །སྦོམ་པོ་འབྲི་ ལ་མཁྲེགས་ཏེ་བད་རླུང་སེལ། །ཡུངས་མར་རླུང་གནོན་བད་མཁྲིས་སྐྱེད་པ་ཡིན། །རྐང་མར་ རླུང་འཇོམས་ཁུ་སྟོབས་བད་ཀན་སྐྱེད། །ཚིལ་གྱིས་རུས་ཚིགས་ན་དང་མེས་འཚིག་དང་། ། རླུང་དང་རྣ་ཀླད་མངལ་ནད་སེལ་བར་བྱེད། །སྐྱེས་བུ་སྣུམ་ལ་བརྟེན་པར་བྱེད་པ་རྣམས། ། ནང་གི་དྲོད་འབར་ཁོང་པ་དག་པ་དང་། །ལུས་ཟུངས་འཕྲལ་བརྟས་སྟོབས་དང་མདོག་ 25-56 བཟང་ལྡན། །དབང་བརྟན་རྒས་སྲ་ལོ་བརྒྱ་ཐུབ་པར་བཤད། །སྔོ་ངད་སྒོག་བཙོང་ལ་སོགས་ ཚ་བ་དང་། །ཁུར་མངས་རྒྱ་ཁུར་ལ་སོགས་ཁ་བ་དང་། །སྐམ་དང་གཤེར་བའི་གནས་སུ་སྐྱེས་ པ་དང་། །སྐམ་དང་རློན་པ་གཡོས་བྱས་རྗེན་པ་རྣམས། །དྲོ་ཡང་བསིལ་ལྕི་གྲང་བ་ཚད་ནད་ སེལ། །བཙོང་སྒོག་གཉིད་འཕེལ་ཟས་ལེན་བད་རླུང་སེལ། །སྒོག་སྐྱ་ལྕི་བསིལ་སྲིན་ནད་ཚད་ རླུང་སེལ། །ལ་ཕུག་གཞོན་ནུ་ཡང་དྲོ་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །ནར་སོན་ལྕི་བསིལ་བད་ཀན་སྐྱེད་པར་ བྱེད། །ཉུང་མ་དེ་བཞིན་དུག་ནད་མ་ལུས་བསྲུང་། །རི་སྒོག་ཐམས་ཅད་འཇུ་དཀའ་ཟས་ལེན་ ལྕི། །ལྕུམ་དང་ཆུ་ལོས་བད་ཀན་དང་ག་འབྱེད། །སྔོ་ཀུན་རྩ་སྒོ་འགག་ཅིང་སྨན་ནུས་འཇོམས། ། དེ་ལ་གཡོས་སུ་བྱས་པའི་ཟས་སྡེ་ལ། །འབྲས་ཐུག་སླ་དང་སྐ་དང་གར་བ་དང་། འབྲས་ཆན་ རྣམས་ནི་སྔ་མ་སྔ་མ་ཡང་། །སླ་བ་སྐོམ་སྙ་ཉེས་པ་ལྷག་མ་འཇོམས། །འཇུ་ཞིང་ཟུངས་སྙོམས་ དྲོད་སྐྱེད་རྩ་སྦུབས་མཉེན། །སྐ་བ་དྲོད་སྐྱེད་བཀྲེས་སྐོམ་ཉམ་ཆུང་སྙ། །ནད་འཇུ་བྱེད་ཅིང་དྲི་ མ་འགགས་པ་སེལ། །ཐུག་གར་འཁྲུ་གཅོད་ཡིད་འོང་སྐོམ་པ་སེལ། །དེ་ཕྱིར་རིམ་པས་ཉམ་ ཆུང་ཁྲུས་རྗེས་བསྔགས། །འབྲས་ཆན་ལེགས་བཙོས་ཚ་བའི་སྨན་དང་བསྐོལ། །ཡང་ཞིང་ འཇུ་སླ་ཤ་ཁུ་འོ་བསྐོལ་ལྕི། །འབྲས་ཡོས་འཁྲུ་བ་གཅོད་དང་རུས་ཆག་སྦྱོར། །སྲུས་ཐུག་ནས་ ཐུག་རྒྱུན་འགག་མེ་དྲོད་འཇོམས། །ཡོས་དྲལ་ཡང་ཞིང་འཇམ་དྲོ་ཕོ་བར་འཕྲོད། །ཙམ་པ་ གྲང་མོ་སྟོབས་སྐྱེད་ལྕི་བ་ཡིན། །བཙོས་ཟན་ཡང་ལ་འཇམ་པས་འཇུ་བ་བླ། །ཁེངས་པོ་ ཐམས་ཅད་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་འཇོམས། །

老年人、兒童、體弱者、身體乾澀粗糙者以及和血液不足者應適量食用。經過調理，心思才能從風的危害中解脫出來。因此，新鮮的酥油清涼且味道鮮美，能增進氣色和體力，消除膽熱。陳年的酥油能治療癲狂、健忘、昏厥和外傷。煉製過的酥油能使頭腦清晰、記憶力增強，增加體溫和體力，延長壽命，是油類中的上品，能成就無數事業。 新鮮的奶皮、奶渣等能增進食慾，消除便秘和痰。 酸奶能調和風和痰，增強胃火。 母牦牛奶油和綿羊奶油同樣能調和寒癥和風。 普通牦牛奶油和山羊奶油清涼，能調和風熱。 芝麻油辛辣、鋒利、乾燥，能促進肌肉生長，使身體豐滿，能調和痰和風。 芥子油能抑制風，增加膽汁和痰。 骨髓油能抑制風，增加和體力，增加痰。 脂肪能治療骨關節疼痛、燒傷，調和風，治療耳鳴、腦部疾病和婦科疾病。 依賴油性食物的人，體內溫暖，腸道清潔，身體迅速強壯，氣色好，意志堅定，延緩衰老，據說能活到一百歲。 蔥、蒜等性熱，胡蘿蔔、大黃等味苦，無論生長在乾燥還是濕潤的地方，無論是生吃還是烹飪，都具有溫熱、易消化、清涼、厚重等特性，能調和寒癥和熱病。 蔥和蒜能促進睡眠，增進食慾，調和風和痰。 大蒜厚重、清涼，能調和寄生蟲病、熱病和風病。 嫩蘿蔔易消化、溫熱，能增強胃火。老蘿蔔厚重、清涼，會增加痰。 大蒜能預防所有毒性疾病。所有山蒜都難以消化，會增進食慾，但厚重。萵苣和水芹能調和痰，增進食慾。所有蔬菜都會阻塞脈絡，降低藥效。 接下來是烹飪后的食物分類：粥有稀、稠、濃三種，米飯有炒飯等，越靠前的越易消化。稀粥能消除口渴、疲勞和各種不適。能消化食物，調和營養，增加體溫，使血管柔軟。稠粥能增加體溫，緩解飢渴和虛弱。能消化疾病，消除排泄不暢。濃粥能止瀉，令人愉悅，消除口渴。因此，身體虛弱或沐浴后，應依次食用。用優質大米烹製的炒飯，可以與熱性藥物一起熬製。易消化，用肉湯或牛奶熬製則厚重。米粥能止瀉，能促進骨折癒合。麵條和青稞麵條會阻礙氣血執行，降低胃火。炒麵易消化、柔軟溫和，有益於胃。糌粑寒涼，能增強體力，但厚重。煮熟的糌粑易消化且柔軟。所有膨脹的食物都會降低胃火。

ཁེངས་པོ་ ཐམས་ཅད་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་འཇོམས། །ཨ་སྦྱར་འཇུ་བླ་སྟོབས་འཕྲོག་ཉེས་ཀུན་སེལ། །ཟན་ ཆང་རླུང་སེལ་ཁོང་པའི་དྲོད་ལ་ཕན། །སྐྱུར་པོ་ཟས་ལེན་ཉེས་སེལ་རྙིངས་ཞབས་དམད། །ཤ་ ཁུ་ཉམས་བརྟས་ཚིམ་བྱེད་རླུང་ལ་ཕན། །ཟན་སྐམ་ཚོད་མ་རླུང་ལ་མཆོག་ཏུ་བསྔགས། །ཟྭ་ ཚོད་རླུང་འཇོམས་དྲོད་སྐྱེད་བད་མཁྲིས་སློང་། །ལྕམ་པ་བེ་ཁུར་དྲོད་སྐྱེད་འཁྲུ་བ་གཅོད། །དོ་ ཚོད་རླུང་འཇོམས་རྨ་སྐེམ་བད་མཁྲིས་སྐྱེད། །སྣེ་ཚོད་མིག་ལ་གནོད་ཅིང་རྟུག་སྐམ་སེལ། ། 25-57 མོན་སྣེ་དམར་པོས་ཉེས་པ་གསུམ་ག་སེལ། །སྐྱས་དང་ཁུར་ཚོད་བསིལ་ཏེ་ཚ་བ་སེལ། །སྔོ་ སྒའི་ཚ་བ་མཁྲིས་ཚད་མགོ་ནད་སེལ། །སྲན་ཚོད་ཁ་ཟས་ལེན་ཞིང་བད་རླུང་སྐྱེད། །ལུས་ཀྱི་ སྣུམ་འདོན་འབྲུ་མར་མ་ཞུ་སེལ། །ལོ་གསར་སྙོམས་ཤིང་བཤུར་བས་བད་རླུང་སྐྱེད། །ཡུངས་ ཀར་ལོ་མ་བད་མཁྲིས་འཁྲུག་པར་བྱེད། །ལྕ་བ་ར་མཉེའི་ཚོད་མས་བད་རླུང་སེལ། །ལ་ཕུག་ ཚ་བ་དྲོད་སྐྱེད་འཁྲུ་བ་གཅོད། །སྒོག་སྐྱ་སྒོག་སྔོན་ཚ་བ་རླུང་ལ་ཕན། །ལན་ཚྭས་ཁ་ཟས་ཀུན་ གྱི་བྲོ་བ་སྐྱེད། །དྲོད་སྐྱེད་འཇུ་བ་བླ་ཞིང་བཤང་བ་འབྱིན། །གཡེར་མས་རྩ་སྒོ་འབྱེད་ཅིང་བད་ རླུང་སྐྱེད། །སྒ་ཡིས་དྲོད་སྐྱེད་ཤིང་ཀུན་རླུང་ནད་འཇོམས། །སྤོད་ཀུན་ཟས་ཀྱི་བྲོ་སྐྱེད་ཡི་གར་ འོང་། །བཏུང་བ་འོ་མ་ཆུ་དང་ཆང་ལ་སོགས། །རིམ་བཞིན་ནད་སེལ་བཟློག་པས་དེ་རབ་ སྐྱེད། །འོ་མ་ཕལ་ཆེར་རོ་དང་ཞུ་རྗེས་མངར། །སྣུམ་ལྕི་ཟུངས་འཕེལ་མདངས་སྐྱེད་རླུང་ མཁྲིས་སེལ། །རོ་ཙ་བད་ཀན་སྐྱེད་བསིལ་ལྕི་བ་ཡིན། །བ་ཡི་འོ་མ་གློ་རྡོལ་གཅོང་ལ་ཕན། ། རིམས་རྙིང་གཅིན་སྙི་ཡིད་གཞུངས་འཚོ་བྱེད་ཡིན། །ར་ཡི་འོ་མས་དབུགས་མི་བདེ་བ་སེལ། ། ལུག་གི་འོ་མས་རླུང་འཇོམས་སྙིང་ལ་གནོད། །འབྲི་ཡི་འོ་མ་བད་མཁྲིས་ནད་ལ་གནོད། །རྟ་ བོང་འོ་མ་གློ་གསོ་རྨོངས་པར་བྱེད། །འོ་རློན་ལྕི་བསིལ་སྲིན་དང་བད་ཀན་སྐྱེད། །བསྐོལ་ན་ ཡང་དྲོ་བསྡུས་ན་འཇུ་དཀའ་ལྕི། །བཞོས་ཐོག་འོ་མ་དྲོན་མོ་བདུད་རྩིར་མཚུངས། །འོ་མ་སྙིང་ པོ་བཏོན་པའི་ཞོ་ས་ཡིས། །མ་སྙོམས་རིམས་ཆམ་འགྲམས་འཁྲུགས་འཁྲུ་བ་སེལ། །ཞོ་རྨུན་ རོ་དང་ཞུ་རྗེས་སྐྱུར་བསིལ་སྣུམ། །རྟུག་སྐེམ་རླུང་ཚད་སེལ་ཞིང་ཡི་ག་འབྱེད། །དར་གསར་ བསྐ་སྐྱུར་ཡང་ཞིང་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །སྐྲན་མཆེར་གཞང་འབྲུམ་མར་མ་ཞུ་བ་སེལ། །ཞོ་ཁ་ཆུ་འཁྲུ་ བཤང་སླ་རྩ་སྦུབས་སྦྱོང་། །ཆུར་ཁུས་རླུང་མཁྲིས་མི་སྐྱེད་བད་ཀན་སེལ། །ཞོ་བཙོས་རྟུག་ སྐེམ་ཚད་པས་འཁྲུ་བ་སེལ། །དཀར་རྣམས་ལུག་དང་འབྲི་ཡི་དྲོ་ལ་བཅུད། །བ་ར་བསིལ་ ཡང་མཛོ་ཡི་སྙོམས་པ་ཡིན། །ཆུ་ནི་ཆར་ཆུ་གངས་ཆུ་ཆུ་ཀླུང་ཆུ། །ཆུ་མིག་ཁྲོན་པ་བ་ཚ་ཤིང་གི་ 25-58 ཆུ། །

所有膨脹的食物都會降低胃火。阿膠易消化，能增強體力，消除各種不適。 酒能調和風，有益於腸道內的溫度。 酸效能增進食慾，消除不適，能治療陳舊性疾病。 肉湯能增強體力，使人感到飽足，有益於風。 干糌粑和蔬菜最適合風性體質。 蘿蔔能調和風，增加體溫，促進膽汁和痰的產生。 蔓菁和甜菜能增加體溫，止瀉。 蔓菁能調和風，使傷口乾燥，促進膽汁和痰的產生。 芥菜對眼睛有害，但能消除便秘。 紅色的門巴芥菜能調和三種疾病。 白菜和胡蘿蔔清涼，能調和熱癥。 青稞的辛辣能調和膽熱和頭痛。 豆類能增進食慾，促進痰和風的產生。 能去除體內的油脂，能消化未消化的油。 新年的食物適中，但過度食用會促進痰和風的產生。 油菜葉會擾亂膽汁和痰。 蕪菁能調和風和痰。 蘿蔔辛辣，能增加體溫，止瀉。 大蒜和青蒜辛辣，有益於風。 鹽能增加所有食物的風味，增加體溫，促進消化，促進排便。 茴香能疏通脈絡，促進痰和風的產生。 姜能增加體溫，能調和所有風性疾病。 香料能增加食物的風味，令人愉悅。 飲料包括牛奶、水和酒等，依次能調和疾病，反之則會加劇疾病。 大多數牛奶味道和消化后的味道都是甜的，油膩厚重，能增加營養，改善膚色，調和風和膽汁。味道鮮美，能促進痰的產生，清涼厚重。 牛奶有益於肺結核和消耗性疾病，能滋養慢性疾病、糖尿病和精神疾病。 羊奶能緩解呼吸不暢。 綿羊奶能調和風，但對心臟有害。 母牦牛奶對痰和膽汁疾病有害。 馬奶和驢奶能滋養肺部，使人愚鈍。 生牛奶厚重、清涼，能促進寄生蟲和痰的產生。 煮沸後會變得溫熱，濃縮后難以消化且厚重。 剛擠出的溫熱牛奶堪比甘露。 從牛奶中提取精華製成的酸奶，能調和失衡、感冒、炎癥、腹瀉。 酸奶味道和消化后的味道酸澀清涼油膩，能消除便秘和風熱，增進食慾。 新鮮的乳清酸澀，易消化，能增加胃火，能調和腫瘤、脾腫大、痔瘡和未消化的脂肪。 酸奶能治療水瀉和稀便，清潔血管。 乳清不會增加風和膽汁，能調和痰。 煮過的酸奶能消除便秘和熱性腹瀉。 白色的乳製品，如綿羊奶和母牦牛奶，溫熱且滋補。 山羊奶清涼易消化，普通牦牛奶適中。 水包括雨水、雪水、河水、泉水、井水、鹽水和樹木中的水。

ཆུ་མིག་ཁྲོན་པ་བ་ཚ་ཤིང་གི་ 25-58 ཆུ། །རིམ་པས་དང་པོ་མཆོག་ཡིན་ཕྱི་མ་དམན། །མཁའ་ལས་འབབ་པ་རོ་མི་གསལ་ལ་ཞིམ། ། འཚོ་ངོམས་བསིལ་ལ་ཡང་བས་བདུད་རྩིར་མཚུངས། །གངས་ཅན་ལས་བྱུང་ཤུགས་དྲག་ བརྡབས་པའི་ཆུ། །ཤིན་ཏུ་བཟང་བསིལ་མེ་ཡིས་ཐུབ་པར་དཀའ། །བརྟན་གཡུང་སྲིན་བུ་ རྐང་བམ་སྙིང་ནད་སྐྱེད། །ས་གཙང་ཉི་འོད་རླུང་གིས་ཕོག་པ་བཟང་། །འདམ་རྫབ་ཉ་ལྕིབས་ རྩ་ལོ་ཤིང་གྲིབ་ཕོག །བ་ཚ་སྲོག་ཆགས་ཁུ་བས་ཉེས་ཀུན་སྐྱེད། །ཆུ་བསིལ་བརྒྱལ་ངལ་ཆང་ ནད་མགོ་འཁོར་སྐྱུག །སྐོམ་དད་ལུས་ཚ་ཁྲག་མཁྲིས་སེལ་བ་བྱེད། །ཆུ་བསྐོལ་དྲོད་སྐྱེད་ཟས་ འཇུ་སྐྱིགས་བུ་སེལ། །བད་ཀན་ལྟོ་སྦོས་དབུགས་མི་བདེ་བ་དང་། །ཆམ་པ་རིམས་གསར་ འཕྲལ་དུ་ཟློག་པར་བྱེད། །བསྐོལ་གྲང་བད་ཀན་མི་སྐྱེད་མཁྲིས་པ་སེལ། །ཞག་གཅིག་ལོན་ ནས་དུག་འདྲ་ཉེས་ཀུན་སྐྱེད། །ཆང་ནི་མངར་སྐྱུར་ཁ་ལ་ཞུ་རྗེས་སྐྱུར། །རྣོ་དྲོ་རྩུབ་ཕྲ་ཅུང་ཟད་ ཐུར་དུ་འཁྲུ། དྲོད་འབར་སྤོབས་སྐྱེད་གཉིད་འཕེལ་བད་རླུང་སེལ། །ཐལ་དྲགས་སེམས་ བསྒྱུར་བག་མེད་ངོ་ཚ་འཇིག །ར་རོ་དང་པོ་བག་མེད་གནས་ལ་གནས། །རྣམ་རྟོག་ངན་བཅོམ་ བདེ་བ་ཡིན་སྙམ་སེམས། །ར་རོ་གཉིས་པ་གླང་ཆེན་སྨྱོན་པ་ལྟར། །ཁ་ན་མ་ཐོ་ཚུལ་ཁྲིམས་ འཆལ་བའི་གནས། །ར་རོ་ཐ་མ་སེམས་མེད་རོ་ལྟར་ཉལ། །གང་ཡང་མི་ཤེས་མུན་པའི་ གནས་སུ་འགྱུར། །གསར་པ་ལྕི་ཞིང་རྙིང་པ་ཡང་བ་ཡིན། །གསར་འཇམ་ཕོ་བའི་དྲོད་སྐྱེད་ འཇུ་བ་བླ། །གྲོ་ཆང་འབྲས་ཆང་ནས་ཆང་གོང་མ་ལྕི། །སོ་བ་སྲེད་དེ་ཡོས་ཆང་ཡང་བ་ཡིན། ། ཚ་ནི་ཁྲག་མཁྲིས་བད་ཀན་སེལ་བར་བྱེད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་ བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ཟས་ཀྱི་ཚུལ་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་དྲུག་ པའོ།། །། ༄། །བཅུ་བདུན་པ། ཁ་ཟས་བསྡམ་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

泉水、井水、鹽水和樹木中的水，依次前者最好，後者較差。 從天空降落的水，味道不明顯但很甜美，滋養、令人滿足、清涼且輕盈，堪比甘露。 來自雪山的水，衝擊力強勁，非常純凈清涼，難以用火加熱。 靜止不動的水會滋生寄生蟲、水蛭、骨髓疾病和心臟病。 被幹凈的土地、陽光和風照射的水最好。 被泥濘、魚糞、藻類、樹根和樹蔭覆蓋的水，以及被鹽分和動物分泌物污染的水，會引發各種疾病。 涼水能緩解昏厥、疲勞、酒後不適、頭暈和嘔吐，能止渴、降低體溫、調和血液和膽汁。 開水能增加體溫，促進食物消化，消除打嗝，能立即調和痰、腹脹、呼吸不暢、感冒和新發疾病。 放涼的開水不會增加痰，能調和膽汁。 放置一夜后，如同毒藥，會引發各種疾病。 酒的味道是甜酸苦，消化后的味道是酸的，鋒利溫熱粗糙，略微向下排泄，能增加體溫，振奮精神，促進睡眠，調和痰和風。 過度飲酒會使人神志不清，行為不檢點，喪失羞恥感和恐懼感。 初次醉酒，會使人行為不檢點，安於現狀，消除不良念頭，自以為快樂。 再次醉酒，如同發瘋的大象，會做出不道德、違背戒律的事情。 最後醉酒，如同行屍走肉般昏睡，一無所知，陷入黑暗之中。 新釀的酒厚重，陳釀的酒輕盈。 新釀的酒柔和，能增加胃火，促進消化。 青稞酒、米酒和麥酒比其他酒更厚重。 用穀物發酵的酒和用酵母發酵的酒比較清淡。 熱酒能調和血液、膽汁和痰。 以上出自《醫典·精華·八支·秘密口訣篇》第十六品：食物之法。 第十七品：飲食禁忌。 接下來，仙人睿智明覺如此說道：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ཟས་སྐོམ་བསྡམ་བྱ་དུག་ལྡན་མི་འཕྲོད་ཟས། །འཕྲལ་དུ་སྲོག་འདོར་ 25-59 ཉེས་པ་འཁྲུག་ཕྱིར་བསྲུང་། །རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་སྲོག་འཚོའི་སློབ་དཔོན་བཞག །དེས་ནི་ཟས་ སྐོམ་དུག་ལས་ཐར་བར་འགྱུར། །དུག་ལྡན་ཟས་དེ་ཁ་དོག་དྲི་རོ་ལྡོག །མེས་ཚིག་དུ་བ་རྨ་ བྱའི་མགྲིན་འདྲ་འབྱུང་། །མེ་ལྕེ་གཅིག་ཏུ་འཁྱིལ་ཞིང་མེ་སྟག་རྒལ། །མཐོང་ན་བྱ་རོག་སྐད་ འདོན་རྨ་བྱ་དགའ། །ཁྱི་ལ་བྱིན་ན་ལྟོ་བ་དྲོས་ནས་སྐྱུག །ཤ་ལ་དུག་ཡོད་དམར་ལ་ལྕགས་ མི་ལེན། སྦོས་ཤིང་ཆང་སྦྱར་མིག་བདུགས་ཚ་ཞིང་འཁྲུག །དུག་སྟེར་ཆས་ཚང་མི་དེ་ཁ་སྐམ་ ཞིང་། །རྔུལ་ཞིང་འདར་ལ་སྐྲག་ཅིང་འདུག་མི་ཚུགས། །གནོང་བག་གིས་ནི་ཕྱོགས་སུ་བལྟ་ བར་བྱེད། །ཤེས་ནས་ཀུན་ལ་གནོད་པར་འགྱུར་ཕྱིར་དོར། །ཁ་ཟས་མི་འཕྲོད་ཟོས་པས་ སྦྱར་དུག་མཚུངས། ཞོ་མ་ལངས་དང་ཆང་གསར་མི་འཕྲོད་དེ། །ཉ་ཡི་ཤ་དང་འོ་མ་འཕྲོད་པ་ མིན། །དེ་བཞིན་འོ་མ་ཤིང་ཐོག་གཉིས་མི་འཕྲོད། །བྱ་ཡི་སྒོ་ང་ཉ་ཡི་ཤ་མི་འཕྲོད། །སྲན་མའི་ ཚོད་མ་བུ་རམ་ཞོ་མི་འཕྲོད། །ཤ་མོ་ཡུངས་ཀར་མར་ལ་བཙོས་པ་དང་། །ཁྱིམ་བྱའི་ཤ་དང་ཞོ་ བསྲེས་ཟ་བ་དང་། །སྦྲང་རྩི་མར་ནག་ཆ་མཉམ་འཕྲོད་མི་འགྱུར། །མར་གསར་འཁར་བའི་ སྣོད་དུ་ཞག་བཅུ་ལས། །སྐྱེར་པའི་མེ་ལ་ཧ་རི་ཏྲ་ཤ་བསྲེགས། །ཅོང་ཞི་ཟོས་རྗེས་ཤ་མོ་ཁུར་ བ་ཟ། །ཞུན་མར་ཟོས་རྗེས་ཆུ་གྲང་འཐུང་བ་དང་། །ཤ་ལ་དཀར་སྐྱུར་ཙམ་དྲིས་ཕོག་པ་དང་། ། བཙོས་པའི་རླངས་བསུབས་ཞག་བདུན་ལོན་པ་དང་། །སྐྱུར་དང་འོ་མ་ལྷན་ཅིག་ཟ་བ་དང་། ། སྔ་མ་མ་ཞུ་ཕྱི་མ་ཟོས་པ་ཡིས། །ཁ་ཟས་མི་འཕྲོད་ཟོས་པས་འཐབ་པ་དང་། །མ་གོམས་དུས་ མིན་ཟོས་པས་དུག་ཏུ་འགྱུར། །རྩོལ་བཅས་སྣུམ་བསྟེན་དྲོད་ཆེ་དར་ལ་བབ། །སྟོབས་ལྡན་ གོམས་པར་ཟོས་ལ་གནོད་མི་འགྱུར། །མི་འཕྲོད་འཕྲོད་པ་བསྟེན་ནམ་སྤང་བྱེད་ན། །འདྲིས་ གོམས་སྒོ་ནས་ཆ་ཡིས་བསླབ་པར་བྱ། །འཕྲལ་དུ་སྤང་བསྟེན་ཉེས་པ་མྱུར་དུ་འཁྲུག །གནོད་ པ་གནོད་བྱའི་བདག་ཉིད་ཉེར་གྱུར་པས། །ཕན་མེད་གནོད་པར་བྱེད་པ་མཁས་པས་སྤང་། ། ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ཁ་ 25-60 ཟས་བསྡམ་པའི་ལེའུ་སྟེ་བཅུ་བདུན་པའོ།། །། ༄། །བཅོ་བརྒྱད་པ། ཁ་ཟས་བསྲུང་བ་དང་ཟས་ཚོད་རན་པར་བཟའ་བའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

喂，大仙您聽好！飲食禁忌，有毒食物和不適食物，要避免立即喪命和引發疾病。 在王宮裡要設立生命供養的老師，這樣才能從有毒食物中解脫出來。 有毒食物的顏色、氣味和味道會改變，會像被火燒過一樣，像煙霧一樣，像孔雀的脖子一樣。 火焰會聚集在一起，火星會飛濺。 看到有毒食物，烏鴉會發出叫聲，孔雀會高興。 如果餵狗，狗會腹脹嘔吐。 如果肉里有毒，顏色會發紅，鐵器無法靠近，會膨脹，加入酒後會變色，如果用眼睛接觸會發熱和騷動。 下毒的人會口乾舌燥，出汗、顫抖、害怕，坐立不安，因為內疚而四處張望。 知道這些后，因為有毒食物會危害大家，所以要丟棄。 吃了不適的食物，如同服用了混合毒藥。 未發酵的酸奶和新酒是不適的食物，魚肉和牛奶不相容，同樣，牛奶和水果也不相容，雞蛋和魚肉不相容，豆類蔬菜和紅糖、酸奶不相容，蘑菇用芥末油和黃油烹飪后，家禽肉和酸奶混合食用，蜂蜜和黑黃油等量混合，都是不相容的。 新鮮黃油在木製容器中放置超過十天，用杜鵑花的火烤肉，吃完鐘喜后吃蘑菇，吃完融化的黃油后喝冷水，肉類接觸到酸味或乳清，煮熟的食物放置超過七天，酸的和奶製品一起食用，前一種食物未消化就食用后一種食物，這些都是不適的食物，吃了會引發疾病，不習慣或不在季節食用的食物會變成毒藥。 經常運動的人、喜歡油膩食物的人、體溫高的人和年輕人，以及身體強壯且習慣食用的人，即使食用不適的食物也不會有害。 如果要食用或避免不適的食物，要通過逐漸適應的方式來學習。 立即避免或食用會迅速引發疾病，因為有害之物會帶來傷害，所以智者應該避免無益的傷害。 以上出自《醫典·精華·八支·秘密口訣篇》第十七品：飲食禁忌。 第十八品：飲食保護和適量飲食。 接下來，仙人睿智明覺如此說道：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །དུས་ཀུན་ཏུ་ནི་ཟས་ཚོད་རན་པར་བཟའ། །ཟས་རྣམས་ལྕི་ཡང་ཚད་ལས་ དཔགས་བྱ་སྟེ། །ཡང་ལ་འགྲངས་ཤིང་ལྕི་ལ་ཕྱེད་འགྲངས་ཙམ། །བདེ་བླག་འཇུ་བླ་ཚོད་ཟིན་ ཞེས་སུ་བཤད། །དེ་ནི་ལུས་འཚོ་མེ་དྲོད་སྐྱེད་བྱེད་ཡིན། །གལ་ཏེ་ཟས་ཚོད་མ་ཟིན་ཆུངས་ གྱུར་ན། །སྟོབས་མདངས་མི་འཕེལ་རླུང་ནད་མ་ལུས་འབྱུང་། །ཚད་ལས་ཐལ་ན་མ་ཞུ་བེ་ སྣབས་སྐྱེད། །དེ་ཡིས་མེ་མཉམ་རླུང་རྒྱུའི་རྩ་སྦུབས་བཀག །ཕོ་བའི་དྲོད་ཉམས་ཉེས་པ་མ་ ལུས་སྐྱེད། །དེ་ཕྱིར་ཟས་དང་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་སྦྱར། །ལྟོ་བའི་ཆ་གཉིས་ཟས་ལ་ཆ་གཅིག་སྐོམ། ། ཆ་བཞི་པ་ནི་རླུང་གི་གནས་སུ་བཞག །ཟས་ཟོས་རྗེས་སུ་སྐོམ་འཐུངས་ངོམས་དང་ཁྱབ། ། ཟས་འདྲུལ་འཇུ་ཞིང་ལུས་བརྟས་སྟོབས་འཕེལ་བྱེད། །སྐད་འགགས་གློ་རྡོལ་ལུད་པ་ཆམ་ པ་དང་། །ནམ་ཚོང་ཡན་ཆད་ནད་ལ་གནོད་པ་ཡིན། །མེ་དྲོད་ཆུང་ལ་ཤ་ཟོས་ཆང་འཐུང་བྱ། ། མི་འཇུ་སྦོས་ན་ཟོས་རྗེས་ཆུ་བསྐོལ་བཏུང་། །སྐེམ་པོ་རྒྱས་པར་བྱེད་ན་ཆང་བཏུང་བྱ། །སྦོམ་ པོ་དབྲི་ལ་སྦྲང་རྩིའི་ཆུ་བཏུང་ངོ་། །ཞོ་ཆང་དུག་སྦགས་སྦྲང་རྩི་ཟོས་པ་ལ། །རྗེས་སུ་ཆུ་བསིལ་ འཐུངས་ན་ཕན་པ་ཡིན། །ཟས་ཟོས་བར་མཐའ་ཐོག་མར་སྐོམ་འཐུངས་ན། །ཉམས་འཚག་ རན་ཞིང་སྦོམ་དང་སྐེམ་པོར་འགྱུར། །ཉེས་པ་ལམ་མིན་མི་འགྲོ་མེ་དྲོད་འབར། །ལུས་ཡང་ དང་ག་བདེ་ལ་དབང་པོ་གསལ། །སྟོབས་ཆེ་བཤང་གཅི་འོག་རླུང་བདེ་བར་རྒྱུ། །ཟས་ཚོད་ ལེགས་པར་ཟིན་ལས་འབྱུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་ བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ཁ་ཟས་བསྲུང་བ་དང་ཟས་ཚོད་རན་པར་བཟའ་ བའི་ལེའུ་སྟེ་བཅོ་བརྒྱད་པའོ།། །། ༄། །བཅུ་དགུ་པ། རོ་དང་ཞུ་རྗེས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

喂，大仙您聽好！ 任何時候都要適量飲食，食物的輕重也要衡量。 對於輕的食物要吃到飽，對於重的食物吃到半飽。 容易消化、有益身體的食物，被稱為適量。 適量飲食能夠滋養身體，產生熱能。 如果飲食過少，會導致體力和光澤不足，各種風病都會產生。 如果飲食過量，會導致消化不良和產生粘液，會阻礙火和風的脈絡，降低胃的熱能，產生各種疾病。 因此，要將食物和胃的熱能結合起來。 胃的二分之一要裝食物，四分之一要裝液體，剩下的四分之一要留給空氣。 飯後飲用液體，能夠感到滿足和舒適，食物能夠腐爛消化，身體能夠強壯，體力能夠增加。 聲音嘶啞、肺部穿孔、痰液過多、感冒等疾病都是有害的。 如果胃火較弱，可以吃肉和喝酒。 如果消化不良和腹脹，飯後可以喝開水。 如果身體消瘦，可以喝酒來使身體豐滿。 如果身體肥胖，可以喝蜂蜜水來減肥。 如果吃了酸奶、酒、有毒物質或蜂蜜，之後喝冷水是有益的。 如果在飯前、飯中和飯後飲用液體，能夠使營養物質得到適當的吸收和轉化，使身體變得豐滿或消瘦。 能夠避免疾病，使胃火旺盛，使身體輕盈，精神愉快，感官清晰，體力充沛，大小便和氣息順暢。 這些都是從適量飲食中獲得的。 以上出自《醫典·精華·八支·秘密口訣篇》第十八品：飲食保護和適量飲食。 第十九品：味道和消化后的性質。 接下來，仙人意生如此問道：

།ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ 25-61 རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །སྦྱོར་བ་སྨན་གྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་མཛད་ སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་ སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ལ་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ཡི། །སྦྱོར་བ་སྨན་གྱི་གནས་ལ་ བསླབ་བྱ་ན། །རོ་དང་ཞུ་རྗེས་ནུས་པ་སྦྱར་ཐབས་བཞི། །དང་པོ་རོ་ལ་རྟེན་དང་དབྱེ་བ་དང་། ། ངོ་བོ་སྡེ་ཚན་ལས་དང་རྣམ་པ་ལྔ། །རྟེན་ནི་འབྱུང་བ་ལྔ་ལས་སྐྱེ་འགྱུར་ཏེ། །ས་ཡིས་གཞི་རྟེན་ ཆུས་རླན་མེ་ཡིས་དྲོད། །རླུང་གིས་བསྐྱོད་བྱེད་ནམ་མཁས་གོ་ཕྱེ་བས། །དེས་བསྐྱེད་གྱུར་ཀྱང་ ཤས་ཆེར་རོ་གཅིག་མིན། །ས་ཆུ་མེ་ས་ཆུ་མེ་ཆུ་དང་རླུང་། །མེ་རླུང་ས་རླུང་གཉིས་ཀྱིས་རོ་དྲུག་ སྐྱེད། །ས་སྨན་ལྕི་བརྟན་རྟུལ་འཇམ་སྣུམ་ལ་སྐམ། །མཁྲང་ཞིང་བརྟེན་དང་སྡུད་བྱེད་རླུང་ནད་ སེལ། །ཆུ་སྨན་སླ་བསིལ་ལྕི་རྟུལ་སྣུམ་ལ་མཉེན། །བརླན་ཞིང་འཇམ་ལ་སྡུད་བྱེད་མཁྲིས་ ནད་སེལ། །མེ་སྨན་ཚ་རྣོ་སྐམ་རྩུབ་ཡང་སྣུམ་གཡོ། །དྲོད་སྐྱེད་སྨིན་ཅིང་མདོག་བྱེད་བད་ཀན་ སེལ། །རླུང་སྨན་ཡང་གཡོ་གྲང་རྩུབ་སྐྱ་ལ་སྐམ། །སྲ་ཞིང་བསྐྱོད་དང་ཁྱབ་བྱེད་བད་མཁྲིས་ སེལ། །ནམ་མཁའ་འབྱུང་བཞིའི་སྨན་ལ་སྤྱིར་ཁྱབ་སྟེ། །ཁོང་སྟོང་ཡངས་པའི་གོ་འབྱེད་འདུས་ ནད་སེལ། །དེ་བས་དངོས་དང་སྦྱར་བའི་དབང་གྱུར་ལས། །ས་སྟེང་སྨན་མིན་ཅི་ཡང་ཡོད་ མ་ཡིན། །གྱེན་འདྲེན་སྨན་ནི་མེ་དང་རླུང་ཡིན་ཏེ། །ཐུར་འགྲོ་ས་དང་ཆུ་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར། བཀྲུ་སྨན་ཕལ་ཆེར་དང་པོའི་རོ་ལས་འབྱུང་། །རོ་ནི་མངར་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་ཁ་ཚ་བསྐ། །གོ་རིམ་ བཞིན་དུ་འཚོ་བྱེད་སྟོབས་ཆེན་ཡིན། །ངོ་བོ་ལྕེ་ལ་གསལ་བས་རོ་ཞེས་བྱ། །དེ་ཡང་མངར་ བའི་རོ་དེ་མྱངས་པའི་ཚེ། །ཁ་ལ་ཆགས་ཤིང་ཞིམ་པས་སྲེད་པ་སྐྱེ། །སྐྱུར་བ་སོ་བརྩེ་བཞིན་ སྡུད་ཁ་ཆུ་འཛག །ལན་ཚྭ་རེག་ན་ཚ་ཞིང་མཆིལ་མ་འདུ། །ཁ་བ་ཁ་ཡི་དྲི་སྦྱོང་ཡི་ག་ལྡོག །ཚ་ བ་ཁ་ལྕེ་བསྲེག་ཅིང་མིག་ཆུ་འཛག །བསྐ་བ་ལྕེ་རྐན་ལ་ཆགས་རྩུབ་སྙམ་བྱེད། །རོ་དྲུག་སོ་སོ་ སྨན་གྱི་སྡེ་བསྟན་པ། །ཤིང་མངར་རྒུན་འབྲུམ་གུར་ཀུམ་ཅུ་གང་དང་། །དོང་ག་ར་མཉེ་ཉེ་ 25-62 ཤིང་ལྕ་བ་དང་། །ཀ་ར་བུ་རམ་སྦྲང་དང་ཤ་མར་སོགས། །དེ་དང་དེ་འདྲ་མངར་བའི་སྨན་སྡེ་ ཡིན། །སེ་འབྲུ་སྟར་བུ་བསེ་ཡབ་སྐྱུ་རུ་ར། །རྒྱ་ཤུག་ད་ཏྲིག་ཞོ་དར་ཆང་དང་རྩབས། །དེ་དང་ དེ་འདྲ་ལ་སོགས་སྐྱུར་བའི་སྡེ། །རྒྱམ་ཚྭ་རྒྱ་ཚྭ་ལྕེ་མྱང་ཚྭ་དང་ནི། །རྭ་ཚྭ་ཁ་རུ་ཚྭ་དང་ཙབས་རུ་ ཚྭ། །ཟེ་ཚྭ་ལྦ་ཚྭ་མཛེ་ཚྭ་ཐལ་ཚྭ་དང་། །ཤིང་ཚ་ཡ་བཀྵ་ར་བུལ་ཏོག་རྣམས། །དེ་དང་དེ་འདྲ་ ལ་སོགས་ལན་ཚྭའི་སྡེ། །ནིམ་པ་ཏིག་ཏ་བོང་ང་དཀར་པོ་དང་། །

喂，導師、仙人、智慧的明燈！ 我應該如何學習藥物的配製方法？ 請您，救世的藥王，為我講解！ 導師說道：喂，大仙您聽好！ 要學習治療疾病的藥物配製方法，需要掌握味道、消化后的性質、效力和配製方法這四個方面。 首先，味道有五個方面：依據、分類、本體、類別和作用。 依據來源於五大元素：地生根基，水潤濕，火供暖，風流動，空開闊。 雖然由五大元素產生，但味道並不單一。 地、水、火，地、水、火，水和風，火和風，地和風，這六種組合產生了六種味道。 屬於地的藥物具有沉重、穩定、遲鈍、柔和、油膩和乾燥的特性，堅硬、穩固並具有收斂作用，可以治療風病。 屬於水的藥物具有流動、寒冷、沉重、遲鈍、油膩和柔軟的特性，濕潤、柔和並具有收斂作用，可以治療膽病。 屬於火的藥物具有炎熱、鋒利、乾燥、粗糙、輕盈和油膩的特性，能夠產生熱量、促進成熟和改變顏色，可以治療痰病。 屬於風的藥物具有輕盈、流動、寒冷、粗糙、蒼白和乾燥的特性，堅硬、能夠移動和擴散，可以治療痰病和膽病。 天空元素普遍存在於其他四種元素中，能夠打開空隙，治療混合型疾病。 因此，由於與物質的結合，世上沒有不是藥物的東西。 向上引導的藥物屬於火和風，向下引導的藥物屬於地和水。 瀉藥大多來源於最初的味道。 味道分為：甜、酸、咸、苦、辣、澀。 按照順序，它們能夠滋養身體，具有強大的力量。 味道之所以被稱為味道，是因為它在舌頭上清晰可辨。 當品嚐到甜味時，會感到愉悅和喜愛，從而產生渴望。 酸味會使牙齒髮酸，具有收斂作用，並能促進唾液分泌。 鹹味接觸時會感到灼熱，並能聚集唾液。 苦味能夠清潔口腔，抑制食慾。 辣味會灼燒口腔和舌頭，並能刺激淚液分泌。 澀味會在舌頭和上顎上留下澀澀的感覺。 以下分別列出六種味道的藥物類別： 甜味藥物包括：樹蜜、葡萄、藏紅花、甘草、東嘎拉、拉瑪涅、余甘子、樹膠、砂糖、紅糖、蜂蜜、肉和黃油等。 這些以及類似的藥物都屬於甜味藥物。 酸味藥物包括：石榴、醋栗、海 buckthorn、余甘子、青稞酒、酸奶、乳清、酒和酒糟等。 這些以及類似的藥物都屬於酸味藥物。 鹹味藥物包括：巖鹽、海鹽、舌鹽以及角鹽、卡如鹽、扎布如鹽、澤鹽、瓦鹽、麻風鹽、灰鹽和樹堿、亞巴剎拉、硼砂等。 這些以及類似的藥物都屬於鹹味藥物。 苦味藥物包括：印度楝樹、苦蔘、白花等。

ནིམ་པ་ཏིག་ཏ་བོང་ང་དཀར་པོ་དང་། །ཧོང་ལེན་གསེར་གྱི་མེ་ཏོག་ དུག་མོ་ཉུང་། །གླ་རྩི་མཁྲིས་པ་སྐྱེར་པ་བ་ཤ་ཀ །བྲག་ཞུན་ཀྱི་ལྕེ་རེ་སོན་ལ་སོགས་པ། །དེ་ དང་དེ་འདྲ་ཁ་བའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། །ན་ལེ་ཤམ་དང་བཅའ་སྒ་པི་པི་ལིང་། །སྒ་གཤེར་ཤིང་ཀུན་ སྲུབ་ཀ་ལྕེ་ཚ་བ། །དྭ་བ་བཙོང་དང་སྒོག་སྐྱ་ལ་སོགས་པ། །དེ་དང་དེ་འདྲ་ཚ་བའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། ། ཙན་དན་ཨ་རུ་ར་དང་བ་རུ་ར། །ཨུཏྤལ་ག་དུར་སྨག་དང་མོན་ཆ་ར། །འོམ་བུ་ལ་སོགས་དེ་ འདྲ་བསྐ་བའི་སྡེ། །ག་བུར་ཆུ་མ་ཙི་ལ་སོགས་པ་ཡི། །ལྡན་པའི་རོ་རྣམས་དེ་ལས་བསྒྲེས་ཏེ་ དཔྱད། །ནད་གང་སེལ་བ་རོ་ཡི་ལས་བསྟན་པ། །མངར་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་ཚ་བས་རླུང་འཇོམས་ ཤིང་། །ཁ་དང་མངར་དང་བསྐ་བས་མཁྲིས་པ་སེལ། །ཚ་སྐྱུར་ལན་ཚྭས་བད་ཀན་སེལ་བར་ བྱེད། །ཁྱད་པར་མངར་བས་འཕྲོད་ཅིང་གཟུགས་སྟོབས་སྐྱེད། །རྒས་བྱིས་སྐེམ་པོ་གྲེ་བ་གློ་ ལ་ཕན། །ལུས་བརྟས་རྨ་འབྱོར་མདངས་བཀྲ་དབང་པོ་གསལ། །ཚེ་རིང་འཚོ་བྱེད་དུག་དང་ རླུང་མཁྲིས་སེལ། །བསྟེན་དྲགས་བད་ཀན་ཚིལ་སྐྱེད་མེ་དྲོད་འབྲི། །ལུས་སྦོམ་གཅིན་ནད་ ལྦ་བ་རྨེན་བུ་སྐྱེད། །སྐྱུར་བས་དྲོད་སྐྱེད་ཡི་ག་འབྱེད་པ་དང་། །ཚིལ་འདྲུལ་གཅོད་བྱེད་འཇུ་ ཞིང་རེག་པ་བསིལ། །རླུང་འགགས་རྒྱུ་ཞིང་བསྟེན་དྲགས་ཁྲག་མཁྲིས་སྐྱེད། །ལུས་ལྷོད་རབ་ རིབ་མགོ་འཁོར་སྐྱ་རྦབ་འོར། །མེ་དབལ་གཡན་པ་ཐོར་བུ་སྐོམ་རིམས་སྐྱེད། །ལན་ཚྭས་སྲ་ འཁྱིལ་འགགས་པ་འབྱིན་པ་དང་། །དུགས་ཀྱིས་རྔུལ་དང་དྲོད་སྐྱེད་ཡི་ག་འབྱེད། །བསྟེན་ དྲགས་སྐྲ་འབྱི་སྐྲ་དཀར་གཉེར་མ་མང་། །སྟོབས་འབྲི་སྐོམ་མཛེ་མེ་དབལ་ཁྲག་མཁྲིས་ 25-63 སྐྱེད། །ཁ་བས་ཡི་ག་འཆུས་དང་སྲིན་སྐོམ་དུག །མཛེ་དང་བརྒྱལ་དང་རིམས་རློན་མཁྲིས་པ་ འཇོམས། །འདྲུལ་དང་ཚིལ་ཞག་རྐང་མར་བཤང་གཅི་སྐེམ། །ཡིད་གཞུངས་ནུ་མའི་ནད་དང་ སྐད་འགགས་སེལ། །བསྟེན་དྲགས་ཟུངས་འཛད་རླུང་དང་བད་ཀན་སྐྱེད། །ཚ་བས་ལྐོག་ནད་ གག་པ་མཛེ་འོར་སེལ། །རྨ་འཇིག་དྲོད་སྐྱེད་འཇུ་བྱེད་ཡི་ག་འབྱེད། །ཚིལ་དང་འདྲུལ་བག་ སྐེམ་སྦྱོང་རྩ་སྦུབས་འབྱེད། །བསྟེན་དྲགས་ཁུ་བ་སྟོབས་ཟད་ལུས་འཁུམས་འདར། །བརྒྱལ་ ཞིང་རྐེད་པ་རྒྱབ་སོགས་ན་བར་བྱེད། །བསྐ་བས་ཁྲག་མཁྲིས་ཚིལ་དང་འདྲུལ་བག་སྐེམ། །རྨ་ འཚོ་ཚིལ་དང་པགས་མདོག་དྭངས་པར་བྱེད། །བསྟེན་དྲགས་བེ་སྣབས་འཁྱིལ་དང་བཤང་བ་ སྲི། །ལྟོ་སྦོ་སྙིང་ནད་སྐེམ་དང་རྩ་སྒོ་འགག །མདོར་བསྡུས་མངར་བའི་རོ་ཡིས་རླུང་མཁྲིས་ སེལ། །ནས་རྙིང་སྐམ་སའི་ཤ་རྣམས་མ་གཏོགས་པ། །ཕལ་ཆེར་བད་ཀན་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་ ཡང་། །གཡག་རྒོད་ཉ་ལུག་ཤ་དང་སྦྲང་རྩི་ཕན། །སྐྱུར་བས་བད་ཀན་སེལ་བྱེད་མཁྲིས་སྐྱེད་ ཀྱང་། །སྐྱུ་ར་ར་ཡིས་ཁྲག་མཁྲིས་ཚ་བ་སེལ། །

苦味藥物包括：印度楝樹、苦蔘、白花，黃連、金盞花、蒲公英，麝香、膽汁、山楂、毗沙迦，巖精舌、瑞香狼毒等。 這些以及類似的藥物都屬於苦味藥物。 辣味藥物包括：蓽茇、乾薑、蓽澄茄，薑黃、秦艽、小豆蔻、辣椒，大蒜、洋蔥等。 這些以及類似的藥物都屬於辣味藥物。 澀味藥物包括：檀香、訶子、毗醯勒，烏頭、甘松、墨茶若，余甘子等。 這些以及類似的藥物都屬於澀味藥物。 樟腦、水馬齒等藥物，其所具有的味道，應根據以上分類進行推斷。 以下闡述各種味道對疾病的治療作用： 甜、酸、咸、辣味能夠平息風病。 苦、甜、澀味能夠平息膽病。 辣、酸、鹹味能夠治療痰病。 特別是甜味，能夠增進健康，增強體魄。 對老年人、兒童、瘦弱者、咽喉和肺部有益。 能夠強壯身體，促進傷口癒合，使膚色光亮，使感官清晰。 能夠延長壽命，滋養身體，消除毒素以及風病和膽病。 過度食用會導致痰液和脂肪增多，降低體溫。 使身體肥胖，引發尿道疾病、甲狀腺腫大和淋巴結腫大。 酸味能夠產生熱量，增進食慾。 能夠分解脂肪，促進消化，接觸時感覺涼爽。 能夠疏通氣血，但過度食用會導致血液和膽汁增多。 使身體鬆弛，視力模糊，頭暈，出現白屑、紅疹。 引發胃灼熱、瘙癢、膿皰、口渴和發燒。 鹹味能夠排出硬結和阻塞。 燻蒸能夠促進排汗和產生熱量，增進食慾。 過度食用會導致脫髮、頭髮變白、皺紋增多。 降低體力，引發口渴、麻風病、胃灼熱和血液膽汁增多。 苦味能夠消除食慾不振、寄生蟲、口渴、毒素。 能夠治療麻風病、昏厥、濕熱病和膽病。 能夠減少腐爛物、脂肪、骨髓、糞便和尿液。 能夠平息精神錯亂、乳腺疾病和聲音嘶啞。 過度食用會導致營養耗盡，引發風病和痰病。 辣味能夠治療隱匿性疾病、百日咳、麻風病和紅疹。 能夠促進傷口癒合，產生熱量，促進消化，增進食慾。 能夠減少脂肪、腐爛物和粘液，疏通血管。 過度食用會導致精液和體力耗盡，身體萎縮和顫抖。 引發昏厥，導致腰部和背部疼痛。 澀味能夠減少血液、膽汁、脂肪和腐爛物。 能夠促進傷口癒合，使脂肪和膚色變得清澈。 過度食用會導致鼻涕、便秘。 導致腹脹、心臟病、消瘦和血管阻塞。 簡而言之，甜味能夠平息風病和膽病。 除了陳年大麥和乾燥的肉類外。 大多數會增加痰液，但是，野牦牛肉、魚肉、羊肉和蜂蜜有益。 酸味能夠治療痰病，但會增加膽汁。 余甘子能夠治療血液膽汁和發燒。

སྐྱུ་ར་ར་ཡིས་ཁྲག་མཁྲིས་ཚ་བ་སེལ། །ལན་ཚྭས་རླུང་དང་བད་ཀན་སེལ་བྱེད་ཅིང་། ། ལྕེ་མྱང་རྒྱམ་ཚ་མ་གཏོགས་མཁྲིས་པ་སྐྱེད། །ཧ་ཅང་ཐལ་དྲགས་ལྕི་བས་བད་ཀན་སྐྱེད། །ཁ་ བས་མཁྲིས་སེལ་བད་རླུང་སྐྱེད་ན་ཡང་། །ཀ་ར་ཉྫ་དང་སླེ་ཏྲེས་བད་རླུང་སེལ། །ཚ་བས་རླུང་ དང་བད་ཀན་སེལ་བྱེད་ལ། །སྒོག་སྐྱ་པི་པི་ལིང་མིན་མཁྲིས་པ་སྐྱེད། །ཧ་ཅང་ཐལ་དྲགས་ ཡང་རྩུབ་རླུང་ཡང་སྐྱེད། །བསྐ་བས་མཁྲིས་སེལ་ཨ་རུ་བ་རུ་ར། །མ་གཏོགས་ཕལ་ཆེར་བད་ རླུང་གཉིས་ལ་གནོད། །ཞུ་རྗེས་ཕོ་བའི་མེ་དང་ཕྲད་པའི་ཚེ། །བད་མཁྲིས་རླུང་གིས་རིམ་པར་ ཞུ་བ་ལས། །མངར་དང་ལན་ཚྭའི་ཞུ་རྗེས་མངར་བར་ཞུ། །སྐྱུར་བ་རོ་མཚུངས་ཁ་ཚ་བསྐ་ གསུམ་ཁ། །ཉེས་པ་གསུམ་པོ་གཉིས་གཉིས་རེ་རེས་སེལ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་ སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་རོ་དང་ཞུ་རྗེས་བསྟན་པའི་ལེའུ་ སྟེ་བཅུ་དགུ་པའོ།། །། 25-64 ༄། །ཉི་ཤུ་པ། སྨན་གྱི་ནུས་པ་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

余甘子能夠治療血液膽汁和發燒。 鹹味能夠治療風病和痰病。 除了舌頭草和鹽以外，會增加膽汁。 過於強烈、過度沉重會導致痰病。 苦味能夠平息膽病，但會增加痰病和風病。 蔗糖和蔓菁能夠平息痰病和風病。 辣味能夠治療風病和痰病。 除了大蒜和蓽茇以外，會增加膽汁。 過於強烈、過於輕盈粗糙也會增加風病。 澀味能夠平息膽病，但除了訶子和毗醯勒以外，大多數對痰病和風病有害。 消化后的味道，當與胃火相遇時。 痰、膽、風會依次被消化。 甜味和鹹味的消化後味道是甜的。 酸味與味道相同，苦、辣、澀三種味道是苦的。 三種疾病，每兩種味道可以分別治療。 以上所述。 出自《甘露心髓八支秘密竅訣經》中關於味道和消化後味道的第十九章。 第二十章 藥物的效力 此後，仙人智睿再次說道。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །སྨན་གྱི་ནུས་པ་རོ་ནུས་ངོ་བོ་གཉིས། །སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཅེས་སུ་གསུངས་པ་ ཡིན། །དང་པོ་ནུས་སྟོབས་ཡོན་ཏན་གསུམ་དུ་བཤད། །ནུས་པ་ལྕི་སྣུམ་བསིལ་དང་རྟུལ་བ་ དང་། །ཡང་རྩུབ་ཚ་དང་རྣོ་བ་རྣམ་པ་བརྒྱད། །དང་པོ་བཞི་པོས་རླུང་དང་མཁྲིས་པ་སེལ། ། འོག་མ་བཞི་ཡིས་བད་ཀན་སེལ་བར་བྱེད། །ཡང་རྩུབ་བསིལ་བ་གསུམ་གྱིས་རླུང་སྐྱེད་ཅིང་། ། ཚ་རྣོ་སྣུམ་པ་གསུམ་གྱིས་མཁྲིས་པ་སྐྱེད། །ལྕི་སྣུམ་བསིལ་རྟུལ་བཞི་ཡིས་བད་ཀན་སྐྱེད། ། ཡོན་ཏན་མ་ལུས་སྙིང་པོར་གྱུར་པ་དང་། །ནུས་པའི་ཁྱད་པར་ལྡན་པས་མཐུ་ཞེས་བརྗོད། ། གངས་ཅན་འབིགས་བྱེད་ཟླ་ཉིའི་སྟོབས་ཅན་ལས། །ཚ་བསིལ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བས་སྟོབས་ ཞེས་བྱ། །དེ་ལ་ཚ་བས་གྲང་བའི་ནད་རྣམས་སེལ། །བསིལ་བས་ཚ་བའི་ནད་རྣམས་སེལ་ བར་བྱེད། །ཡོན་ཏན་འཇམ་དང་ལྕི་དྲོ་སྣུམ་དང་བརྟན། །གྲང་དང་རྟུལ་བ་བསིལ་མཉེན་སླ་ དང་སྐམ། །སྐྱ་དང་ཚ་བ་ཡང་དང་རྣོ་རྩུབ་གཡོ། །བཅུ་དང་བདུན་གྱིས་མཚན་ཉིད་ཉི་ཤུ་ འཇོམས། །དེ་ཕྱིར་ཡོན་ཏན་ཞེས་སུ་བཤད་པ་ཡིན། །དེ་དག་ཕལ་ཆེར་རོ་ལས་རྗེས་འབྱུང་ སྟེ། །རོ་ནི་ས་སོགས་རྣམས་ལ་བརྟེན་པའི་ཕྱིར། །ལྕི་སྣུམ་ལ་སོགས་དེ་ལས་འབྱུང་བ་ཡིན། ། ལན་ཚྭ་བསྐ་མངར་རྣམ་གསུམ་རིམ་བཞིན་ལྕི། །དེ་བཞིན་ལན་ཚྭ་སྐྱུར་མངར་སྣུམ་པ་ཡིན། ། བསྐ་ཁ་མངར་བསིལ་ཁ་བསྐ་མངར་བ་རྟུལ། །སྐྱུར་ཚ་ཁ་བ་རྣམ་གསུམ་ཡང་ལ་རྩུབ། །ཚ་ སྐྱུར་ལན་ཚྭ་རྣམ་གསུམ་ཚ་ལ་རྣོ། །རོ་སོགས་མ་བཅོས་གང་ཡང་སྟོབས་ཅན་ཡིན། །རོ་མཉམ་ ནུས་པ་སོ་སོ་རྟེན་སྟོབས་དང་། །གྱུར་པ་སྦྱར་བའི་དབང་ལས་འབྱུང་འགྱུར་ཏེ། །མི་མཐུན་ འོག་མས་གོང་མ་ཟིལ་གྱིས་གནོན། །ཐམས་ཅད་མཐུན་ན་རོ་ཡིས་ལས་བྱེད་ལ། །རོ་བཞིན་ མི་གནོད་ཞུ་རྗེས་ལས་བྱེད་དེ། །རོ་ལས་གོ་བཟློག་ནུས་པས་ལས་བྱེད་པས། །རོ་སྡེབས་ནུས་ སྡེབས་ཞུ་རྗེས་སྡེབས་ཏེ་སྦྱར། །ངོ་བོ་རྫས་རེའི་ནུས་པ་བསྟན་པ་ནི། །རིན་པོ་ཆེ་ཡི་སྨན་དང་ 25-65 ས་རྡོའི་སྨན། །ཤིང་སྨན་རྩི་སྨན་ཐང་སྨན་སྔོ་སྨན་དང་། །སྲོག་ཆགས་སྨན་དང་དབྱེ་བ་བརྒྱད་ དུ་བཤད། །དང་པོ་རིན་པོ་ཆེ་ཡི་ནུས་པ་ནི། །གསེར་གྱིས་ཚེ་རིང་རྒས་སྲ་དབྱིག་དུག་སེལ། ། དངུལ་གྱིས་ཆུ་སེར་ནད་དང་རྣག་ཁྲག་སྐེམ། །ཟངས་ཀྱིས་རྣག་སྐེམ་གློ་མཆིན་ཚ་བ་སེལ། ། ལྕགས་ཀྱིས་མཆིན་དུག་མིག་ནད་སྐྱ་རྦབ་སེལ། །གཡུ་ཡིས་དུག་དང་མཆིན་པའི་ཚ་བ་སེལ། ། མུ་ཏིག་ཀླད་པ་འཛག་གཅོད་དུག་ནད་སེལ། །ཉ་ཕྱིས་ནུས་པ་མུ་ཏིག་ཁྱད་པར་མེད། །དུང་ གིས་རྣག་སྐེམ་འགྱིངས་འབིགས་རུས་ཚད་སེལ། །བྱུ་རུས་མཆིན་ཚད་རྩ་ཚད་དུག་ཚད་སེལ། ། མུ་མེན་དུག་དང་ཆུ་སེར་མཛེ་ནད་སེལ། །རྡོ་ཡི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བསྟན་པ་ནི། །

仙人，請聽我說。 藥物的效力，分為味道、效能和本質兩種。 分為總的和個別的兩種說法。 首先，效能分為力量、功德和特性三種。 效能有沉重、油膩、寒冷、遲鈍， 輕盈、粗糙、炎熱、銳利八種。 前四種能夠平息風病和膽病。 后四種能夠平息痰病。 輕盈、粗糙、寒冷三種會增加風病。 炎熱、銳利、油膩三種會增加膽病。 沉重、油膩、寒冷、遲鈍四種會增加痰病。 功德全部成為精華， 具有效能的特殊性，稱為威力。 雪域穿透者，具有日月之力， 寒熱特別突出，稱為力量。 其中，熱力能夠治療寒性疾病。 寒力能夠治療熱性疾病。 功德有柔軟、沉重、溫暖、油膩、穩定， 寒冷、遲鈍、清涼、柔和、稀薄和乾燥。 蒼白和炎熱、輕盈和銳利、粗糙和移動。 十七種特效能夠摧毀二十種性質。 因此，被稱為功德。 這些大多從味道中產生， 味道依賴於土等元素。 沉重、油膩等都由此產生。 鹹味、澀味、甜味依次沉重。 同樣，鹹味、酸味、甜味是油膩的。 澀味、苦味、甜味是寒冷的，苦味、澀味、甜味是遲鈍的。 酸味、辣味、苦味三種是輕盈粗糙的。 辣味、酸味、鹹味三種是炎熱銳利的。 未經調製的味道等任何一種都具有力量。 味道相同，效能各自具有依賴的力量。 變化是由於混合的力量而產生， 不相容的會壓制相容的。 如果全部相容，味道就會發揮作用。 像味道一樣無害，消化后的味道會發揮作用。 味道顛倒，效能發揮作用。 味道組合、效能組合、消化後味道組合在一起。 本質是顯示每種物質的效能。 寶石藥物和 土石藥物。 木藥、草藥、湯藥、青草藥和 動物藥物分為八種。 首先是寶石的效能。 黃金能夠延年益壽、堅固抗衰老、解毒。 白銀能夠乾燥血清病和膿血。 銅能夠乾燥膿液，平息肺肝發熱。 鐵能夠平息肝毒、眼病、白內障。 玉能夠平息毒素和肝臟發熱。 珍珠能夠止住腦溢血，平息毒病。 魚鰓的效能與珍珠沒有區別。 海螺能夠乾燥膿液，平息腫脹、穿孔、骨骼發熱。 珊瑚能夠平息肝熱、脈熱、毒熱。 煤精能夠平息毒素、血清、麻風病。 下面是土石藥物的效能。

རྡོ་ཡི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བསྟན་པ་ནི། །སྨུག་པོ་སྦལ་ རྒྱབ་ཕོ་སྦལ་མོ་སྦལ་གཉིས། །ཆུ་སེར་འཕུལ་འདྲེན་སྐེམ་ཞིང་ལྷ་བ་འཛིན། །རུས་པ་ཆག་པ་ སྦྱོར་ཞིང་ཀླད་པ་སྡོམ། །དཀར་པོ་སྦལ་རྒྱབ་དཀར་པོ་ཆིག་ཐུབ་དང་། །སྨུག་པོ་ཆིག་ཐུབ་ལ་ སོགས་དེ་དང་འདྲ། །གངས་ཐིགས་དེ་བཞིན་མཆིན་པའི་ཚ་བ་སེལ། །ཁབ་ལེན་མདེའུ་ འབྱིན་ཀླད་རུས་རྩ་ནད་སེལ། །བེ་སྣབས་རུས་སྦྱོར་རྨེན་གཅོད་ཤའུ་སྐྱེད། །མཉྫི་ར་ཡིས་རུས་ པའི་ཚད་པ་སེལ། །ཕག་མགོས་རུས་པ་གསོ་ཞིང་ཆུ་སེར་འདྲེན། །བྱེ་མགོ་དེ་བཞིན་ཤ་འུ་ སྐྱེད་པ་དང་། །གསེར་རྡོ་དངུལ་རྡོ་ཆུ་སེར་འདྲེན་པར་བྱེད། །སྟང་ཟིལ་གསེར་ཟིལ་དངུལ་ ཟིལ་རུས་མདོག་འབྱིན། །གྲུ་བཞི་ཀླད་པ་གསོ་ཞིང་ཆུ་སེར་འདྲེན། །ཅོག་ལ་མ་ཡིས་རྩ་དང་ ལྷ་བ་འཛིན། །རྡོ་གླད་གླད་པ་སྡོམ་ཞིང་ཤ་འུ་གསོ། །ལི་གྲིས་རུལ་གཅོད་རྡོ་ཆུས་རུས་པ་སྦྱོར། ། རྡོ་མཁྲིས་རྩ་སྡོམ་གཤའ་དཀར་ཤ་འུ་སྐྱེད། །ལྡོང་རོས་བ་བླ་རྨེན་ངན་རུལ་བ་གཅོད། །རྡོ་ སོལ་རྡོ་རྣམས་འཇུ་ཞིང་རྩ་ཁ་སྡོམ། །བ་ནུ་རྡོ་རྒྱུས་མཐིང་རྒྱུས་ཆུ་བ་གསོ། །ཏི་ཚ་སེར་པོ་རྨ་ འདྲུབ་མིག་ལ་ཕན། །མཚལ་གྱིས་རྨ་འདྲུབ་གློ་མཆིན་རྩ་ཚད་སེལ། །ལིག་བུ་མིག་དང་བཙག་ ཡུག་རྣམས་ལ་སོགས། །མིག་ནད་རུས་ཚད་སེལ་ཞིང་ཆུ་སེར་སྐེམ། །ཅོང་ཞིས་འཁྲུ་གཅོད་ བད་ཀན་ཚ་བ་སེལ། །རྡོ་ཐལ་ཕོ་བའི་བད་ཀན་འདྲིལ་བ་གཅོད། །ཧ་ཤིག་རྩ་སྦྱོང་མོ་རྡེ་རྡེ་ 25-66 ནད་སེལ། །ས་ཡི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བསྟན་པ་ནི། །གསེར་གྱི་བྱེ་མས་མཁལ་ནད་ཆུ་འགགས་ སེལ། །སིནྡྷུ་ར་ཡིས་རྩ་ཚད་དོན་རྨ་གསོ། །རྣག་ཁྲག་སྐེམ་ཞིང་མེས་འཚིག་རྨ་ལ་ཕན། །ཟེ་ ཚྭས་རྡོ་འཇུ་རྡེའུ་རྡོ་སྐྲན་བཤིག །ཡ་བཀྵ་ར་དྲོད་སྐྱེད་སྐྲན་ནད་སྦྱོང་། །བུལ་ཏོག་རུལ་གཅོད་ ཙམ་པ་མྱགས་པར་བྱེད། །མུ་ཟི་སེར་པོ་གདོན་འཇོམས་རྣག་ཁྲག་སྐེམ། །ནག་མཚུར་སེར་ མཚུར་རུལ་གཅོད་སྐྲན་ལ་བརྐོ། །བིག་པན་འབྲས་གཅོད་སྐྲན་བཤིག་ལིང་ཐོག་ལེན། །རྡོ་ དྲེག་དུག་དང་ཚད་པ་རྙིང་པ་སེལ། །བྲག་ཞུན་ཚད་པའི་ནད་རྣམས་ཀུན་ལ་ཕན། །ཁྱད་པར་ ཕོ་མཆིན་མཁལ་ཚད་སེལ་བའི་མཆོག །ཤིང་སྨན་རྩ་བ་ལྡུམ་བུ་སྡོང་པོ་དང་། །ཡལ་ག་རྐང་ དང་ཤུན་པ་ཐང་ཆུ་དང་། །ལོ་མ་མེ་ཏོག་འབྲས་བུ་བཅུ་རུ་འགྱུར། །རྩི་སྨན་རྩ་ཤིང་སྲོག་ ཆགས་ལས་བྱུང་བ། །ཐང་སྨན་རྩ་བ་ངར་པ་ལོ་མ་དང་། །མེ་ཏོག་འབྲས་བུ་ལྔ་རུ་འགྱུར་བ་ ཡིན། །དེ་དག་གང་ལ་གང་ཕན་ནུས་པ་ནི། །ག་བུར་ཚ་བ་རྒྱས་པ་ཐོག་བབས་གསོད། །རྙིངས་ ཤིང་ཞེན་པའི་ཚ་བ་རྩད་ནས་འབྱིན། །ཙན་དན་དཀར་པོས་གློ་སྙིང་འཁྲུགས་ཚད་སེལ། ། ཙན་དན་དམར་པོས་ཁྲག་གི་ཚད་པ་སེལ། །ཨ་ག་རུ་ཡིས་སྙིང་སྲོག་ཚ་བ་སེལ། །གི་ཝཾ་ རིམས་དུག་མཆིན་ཚད་སྣོད་ཚད་སེལ། །

下面是土石藥物的效能。 紫色背蟾、雄蟾、雌蟾兩種， 能夠排出、引流血清，乾燥並止住遊走性疼痛， 連線斷裂的骨頭，閉合腦部。 白色背蟾、白色獨株， 紫色獨株等與此類似。 冰川滴液同樣能夠平息肝臟發熱。 磁鐵能夠取出箭頭，平息腦部、骨骼、脈絡疾病。 石蜂膠能夠連線骨骼，切除腺體，生長新肉。 茜草能夠平息骨骼發熱。 豬頭能夠滋養骨骼，引流血清。 沙頭同樣能夠生長新肉。 金礦石、銀礦石能夠引流血清。 鋅礦石、金礦石、銀礦石能夠提取骨髓。 方解石能夠滋養腦部，引流血清。 石花能夠止住脈絡和遊走性疼痛。 石腦能夠閉合腦部，滋養新肉。 膽礬能夠切除腐肉，石灰水能夠連線骨骼。 石膽能夠收縮脈絡，白礬能夠生長新肉。 狼毒能夠切除疣贅、惡性腺體、腐肉。 煤炭能夠消化石頭，收縮脈絡。 巴努石筋、青石筋能夠滋養尿液。 黃色雌黃能夠癒合傷口，有益於眼睛。 硃砂能夠癒合傷口，平息肺肝脈絡發熱。 雄黃、雌黃等， 能夠平息眼病、骨骼發熱，乾燥血清。 鐘乳石能夠止瀉，平息痰病發熱。 石灰能夠切除胃部凝聚的痰病。 海石能夠疏通脈絡，治療婦科疾病。 下面是土壤藥物的效能。 金沙能夠平息腎病、尿潴留。 辰砂能夠滋養脈絡發熱、內臟損傷， 乾燥膿血，有益於燒傷。 硼砂能夠消化石頭，分解結石、腫瘤。 蓬砂能夠產生熱量，疏通腫瘤疾病。 芒硝能夠切除腐肉，使僵硬之物軟化。 黃色礞石能夠降伏邪魔，乾燥膿血。 黑赭石、黃赭石能夠切除腐肉，挖掘腫瘤。 砒霜能夠切除贅生物，分解腫瘤，取出異物。 石垢能夠平息毒素和陳舊性發熱。 石耳對所有發熱疾病都有益處， 特別是平息胃、肝、腎發熱的最佳藥物。 木藥分為根、莖、樹幹， 枝、干、樹皮、湯汁， 葉、花、果十種。 草藥是從根、樹、動物中產生的。 湯藥分為根、莖、葉， 花、果五種。 這些各自有什麼益處呢？ 樟腦能夠殺死蔓延的發熱， 徹底根除陳舊頑固的發熱。 白檀能夠平息肺心紊亂髮熱。 紅檀能夠平息血液發熱。 沉香能夠平息心臟生命發熱。 冰片能夠平息瘟疫、毒素、肝熱、臟器發熱。

གི་ཝཾ་ རིམས་དུག་མཆིན་ཚད་སྣོད་ཚད་སེལ། །ཅུ་གང་གློ་ནད་ཀུན་སེལ་རྨ་ཚད་གཅོག །གུར་གུམ་ མཆིན་ནད་ཀུན་སེལ་རྩ་ཁ་སྡོམ། །སུག་སྨེལ་མཁལ་ནད་གྲང་བ་མ་ལུས་སེལ། །ཛཱ་ཏིས་རླུང་ འཇོམས་སྙིང་གི་ནད་རྣམས་སེལ། །ལི་ཤིས་སྲོག་རྩའི་ནད་དང་གྲང་རླུང་སེལ། །ཀ་ཀོ་ལ་ ཡིས་ཕོ་མཆེར་གྲང་བ་སེལ། །གླ་རྩིས་དུག་སྲིན་མཁལ་མཆིན་གཉན་ནད་སེལ། །དོམ་ མཁྲིས་རྩ་སྡོམ་རུལ་གཅོད་ཤ་འུ་སྐྱེད། །ཨུཏྤལ་གློ་མཆིན་ཚད་པ་མ་ལུས་སེལ། །ནཱ་ག་པུཥྤ་ན་ ག་གེ་སར་དང་། །པདྨ་གེ་སར་གློ་མཆིན་སྙིང་ཚད་སེལ། །ཟི་ར་དཀར་པོས་གློ་ཡི་ཚད་པ་ སེལ། །ཟི་ར་ནག་པོས་མཆིན་པའི་གྲང་བ་སེལ། །ལ་ལ་ཕུད་ཀྱིས་ཕོ་ནད་གྲང་བ་སེལ། །སོ་ མ་ར་ཛས་ལྤགས་ནད་ཆུ་སེར་སེལ། །ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་ནོ། །གསེར་གྱི་མེ་ཏོག་ 25-67 སྣོད་ཚད་མཁྲིས་ཚད་སེལ། །གསེར་གྱི་ཕུད་བུས་མཁྲིས་པ་གྱེན་དུ་འདྲེན། །དུག་མོ་ཉུང་གིས་ མཁྲིས་སེལ་ཚ་འཁྲུ་གཅོད། །རྒུན་འབྲུམ་གློ་ནད་སེལ་ཞིང་ཚད་པ་སྦྱོང་། །འུ་སུས་ཕོ་བའི་ བད་ཀན་ཚ་བ་སེལ། །སྟར་བུས་གློ་བརྐོ་ཁྲག་འཇུ་བད་ཀན་གཅོད། །བསེ་ཡབ་བད་ཀན་ཚ་ བ་སེལ་བར་བྱེད། །སེ་འབྲུས་ཕོ་བའི་ནད་རྣམས་མ་ལུས་སེལ། །མེ་དྲོད་སྐྱེད་ཅིང་བད་ཀན་ གྲང་ནད་འཇོམས། །ན་ལེ་ཤམ་གྱིས་བད་ཀན་གྲང་བ་སེལ། །པི་པི་ལིང་གིས་གྲང་ནད་མ་ ལུས་སེལ། །སྨན་སྒས་དྲོད་སྐྱེད་ཟས་ལེན་བད་རླུང་འཇོམས། །སྒ་སྐྱས་བད་རླུང་སེལ་ཞིང་ ཁྲག་འཁྱགས་འཇུ། །ཙི་ཏྲ་ཀ་སྟོབས་མེ་འདྲ་མེ་དྲོད་སྐྱེད། །འོར་ནད་གཞང་འབྲུམ་སྲིན་ནད་ མཛེ་ནད་སེལ། །ཤིང་ཚས་ཕོ་མཆིན་གྲང་རླུང་སེལ་བར་བྱེད། །ཀ་རཉྫ་ཡིས་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་ སྐྱེད། །ཤིང་ཀུན་སྲིན་འཇོམས་གྲང་ནད་སྙིང་རླུང་སེལ། །བྱི་ཏང་ག་ཡིས་སྲིན་སེལ་མེ་དྲོད་ སྐྱེད། །མ་རུ་ཙེ་ཡིས་སྲིན་ནད་སེལ་བར་བྱེད། །གོ་བྱེས་སྲིན་གསོད་རུལ་གཅོད་ཕོ་རིམས་ སེལ། །སྤོས་དཀར་ཆུ་སེར་སྦྱོང་ཞིང་སྐེམ་པར་བྱེད། །གུ་གུལ་ས་གདོན་ལྷོག་པ་གཉན་གཟེར་ འཇོམས། །ཤེལ་ཏས་ལྷ་རུས་ཆུ་སེར་བཙོན་དུ་འཛིན། །རྒྱ་ཚྭས་དུག་དང་སྲིན་གསོད་རྩ་ནད་ སྦྱོང་། །གག་པ་ཤ་རོ་གཅོད་ཅིང་ཆུ་འགགས་འབིགས། །རྒྱམ་ཚྭས་བད་རླུང་མ་ཞུ་གྲང་བ་ སེལ། །ལྕེ་མྱང་ཚྭ་ཡང་དེ་བཞིན་མིག་ལ་ཕན། །ཁ་རུ་ཚྭ་དང་ཙབས་རུ་ཚྭ་གཉིས་ཀྱིས། །དྲོད་ སྐྱེད་སྦོ་སྒྲེག་འགྱིངས་དང་བད་རླུང་འཇོམས། །རྭ་ཚ་ཐལ་ཚྭས་སྣོད་ཀྱི་གྲང་བ་སེལ། །མཛེ་ ཚྭས་ཁྲག་འཇུ་རྨ་ཡི་ཆུ་སེར་འདྲེན། །ཚ་ལས་རྨ་འདྲུབ་ཁྲག་འཇུ་སྦྱོང་བར་བྱེད། །ལྦ་ཚྭས་ལྦ་ བ་འཇོམས་པར་བྱེད་པའོ།

冰片能夠平息瘟疫、毒素、肝熱、臟器發熱。 肉豆蔻能夠平息所有肺病，減輕傷口發熱。 藏紅花能夠平息所有肝病，收縮脈絡。 小豆蔻能夠平息所有腎病、寒癥。 肉豆蔻能夠消除風邪，平息心臟疾病。 丁香能夠平息生命脈絡疾病和寒風。 草果能夠平息胃脾寒癥。 麝香能夠平息毒蟲、腎肝炎癥。 熊膽能夠收縮脈絡，切除腐肉，生長新肉。 烏巴拉能夠平息所有肺肝發熱。 娜迦普什帕、娜迦給薩爾， 蓮花給薩爾能夠平息肺肝心臟發熱。 白孜然能夠平息肺部發熱。 黑孜然能夠平息肝臟寒癥。 小茴香能夠平息胃病寒癥。 補骨脂能夠平息面板病、血清。 石蓮花也同樣如此。 金花能夠平息臟器發熱、膽熱。 金蕊能夠向上引流膽汁。 莨菪能夠平息膽病，止住熱瀉。 葡萄能夠平息肺病，疏通發熱。 訶子能夠平息胃部痰病發熱。 余甘子能夠挖掘肺部，消化血液，切除痰病。 毛訶子能夠平息痰病發熱。 蘋果能夠平息所有胃部疾病， 產生熱量，降伏痰病寒癥。 甘松能夠平息痰病寒癥。 蓽茇能夠平息所有寒癥。 藥豆蔻能夠產生熱量，促進食物消化，降伏痰風。 乾薑能夠平息痰風，消化瘀血。 चित्रक (藏文無，梵文天城體：चित्रक，梵文羅馬擬音：citraka，漢語字面意思： चित्रक) 力量如火，產生熱量， 平息水腫、痔瘡、寄生蟲病、麻風病。 秦艽能夠平息胃肝寒風。 卡蘭賈能夠產生胃部熱量。 苦楝能夠殺死寄生蟲，平息寒癥、心風。 訶梨勒能夠殺死寄生蟲，產生熱量。 馬茹察能夠平息寄生蟲病。 白芥子能夠殺死寄生蟲，切除腐肉，平息胃部瘟疫。 乳香能夠疏通並乾燥血清。 古古茹能夠降伏土地邪魔、腫脹、炎癥。 石膏能夠控制神骨、血清。 海鹽能夠殺死毒素和寄生蟲，疏通脈絡疾病。 堿花能夠切除壞死肌肉，疏通尿潴留。 青鹽能夠平息痰風、消化不良、寒癥。 舌鹽也同樣有益於眼睛。 卡如鹽和匝如鹽兩種， 能夠產生熱量，平息腹脹、噯氣、膨脹和痰風。 角鹽、灰鹽能夠平息臟器寒癥。 麻風鹽能夠消化血液，引流傷口血清。 鹽能夠癒合傷口，消化血液，進行疏通。 癭鹽能夠消除癭瘤。

།ཨ་རུ་ལན་ཚྭ་མ་གཏོགས་རོ་ལྔ་ལྡན། །འཚོ་བྱེད་དྲོད་སྐྱེད་ཟས་ འཇུ་འཕྲོད་པར་བྱེད། །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་ལས་གྱུར་ནད་ཀུན་འཇོམས། །དེ་ལ་རིགས་ལྔ་ རྣམ་རྒྱལ་འཇིགས་མེད་དང་། །བདུད་རྩི་འཕེལ་བྱེད་སྐེམ་པོ་ལྔ་ཡིན་ཏེ། །རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་ ཀུ་བའི་མཇུག་མ་འདྲ། །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་འདུ་བའི་ནད་རྣམས་སེལ། །ཁྱད་པར་བཀྲ་ 25-68 ཤིས་དོན་ཀུན་འགྲུབ་པས་བཟང་། །འཇིགས་མེད་ཟུར་ལྔ་མིག་ནད་གདོན་ལ་བསྔགས། ། བདུད་རྩི་ཤ་མཐུག་སྐེམ་པོ་ཤ་འཕེལ་བྱེད། །འཕེལ་བྱེད་ཟླུམ་པོ་བུམ་འདྲ་རྨ་ལ་བསྔགས། ། སྐེམ་པོ་སུལ་མང་བྱིས་པའི་མཁྲིས་ནད་སེལ། །བ་རུ་ར་ཡིས་བད་མཁྲིས་ཆུ་སེར་སེལ། །སྐྱུ་ རུ་ར་ཡིས་བད་མཁྲིས་ཁྲག་ནད་སེལ། །སྙིང་དང་མཁལ་མ་གླ་གོར་ཞོ་ཤ་གསུམ། །སྙིང་ཚད་ མཁལ་ཚད་མཆེར་ཚད་སེལ་བར་བྱེད། །ཨ་འབྲས་སྲ་འབྲས་འཇམ་འབྲས་མཁལ་ནད་སེལ། ། འབྲ་གོས་བད་ཀན་སྨུག་སེར་ཕོ་ནད་སེལ། །མ་ནུ་པ་ཏྲས་རླུང་ཁྲག་ཚ་བ་སེལ། །པུཥྐར་མཱུ་ ལས་བད་ཀན་ཚ་བ་སེལ། །རུ་རྟས་རླུང་ཁྲག་ཕོ་བ་སྦོས་པ་སེལ། །གློ་ནད་གག་པ་ཤ་རོ་ གཅོད་པར་བྱེད། །ཡུང་བས་དུག་སེལ་རུལ་གཅོད་གཉན་ནད་འཇོམས། །ཤུ་དག་མ་ཞུ་དྲོད་ སྐྱེད་གག་ལྷོག་སེལ། །པུ་ཤེལ་སྐྱུགས་གཅོད་བད་ཀན་ཚ་བ་སེལ། །ཁྱུང་སྡེར་དཀར་སྨུག་ དུག་ཚད་སེལ་བར་བྱེད། །དཔའ་བོ་དཀར་སེར་དཔའ་རྒོད་དེ་བཞིན་ནོ།

訶梨勒除了鹽以外，具備五種味道， 滋養身體，產生熱量，促進食物消化。 能夠降伏由風、膽、痰引起的各種疾病。 它有五種型別，分別是遍勝、無畏和， 甘露、增益、乾燥這五種。 遍勝如同庫巴的尾巴， 能夠平息風、膽、痰混合引起的各種疾病。 尤其吉祥，能夠成就一切願望，因此殊勝。 無畏呈五角形，對眼病、邪魔有益。 甘露肉厚，乾燥能夠增生肌肉。 增益呈圓形，如同水壺，對傷口有益。 乾燥有很多褶皺，能夠平息兒童的膽病。 巴茹茹能夠平息痰、膽、血清。 余甘子能夠平息痰、膽、血病。 心臟、腎臟、紫茉莉三種， 能夠平息心臟發熱、腎臟發熱、脾臟發熱。 阿梨子、硬梨子、軟梨子能夠平息腎病。 蕎麥能夠平息痰病、紫黃色胃病。 瑪努巴札能夠平息風、血、發熱。 पुष्कर मूल (藏文無，梵文天城體：पुष्कर मूल，梵文羅馬擬音：puṣkara mūla，漢語字面意思： पुष्कर मूल) 能夠平息痰病發熱。 蕓香能夠平息風、血、胃部膨脹， 能夠切除肺病、壞疽、腐肉。 大蒜能夠解毒、切除腐肉、降伏炎癥。 菖蒲能夠促進消化、產生熱量、平息壞疽腫脹。 補血草能夠止吐，平息痰病發熱。 鵬爪白色、紫紅色能夠平息毒素髮熱。 勇士白色、黃色，勇猛者也同樣如此。

།བོང་ང་དཀར་པོས་ རིམས་དུག་མཁྲིས་ཚད་སེལ། །བོང་ང་དམར་སེར་ཤ་དུག་བཙན་དུག་སེལ། །ཤིང་མངར་གློ་ ནད་རྩ་ནད་སེལ་བར་བྱེད། །སླེ་ཏྲེས་ཀཎྜ་ཀ་རིས་རླུང་ཚད་སེལ། །ག་བྲ་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་ རིམས་ལ་ཕན། །ཏིག་ཏས་མཁྲིས་པའི་ཚད་པ་མ་ལུས་སེལ། །བ་ཤ་ཀ་ཡིས་ཁྲག་ཚད་མ་ ལུས་སེལ། །བ་ལེ་ཀ་ཡིས་གློ་མཆིན་སྣོད་ཚད་སེལ། །ག་དུར་རིམས་དང་གློ་ཚད་རྩ་ཚད་ སེལ། །སྟབ་སེང་རུས་ཆག་སྦྱོར་ཞིང་རུས་ཚད་སེལ། །སྒྲོན་ཤིང་བད་རླུང་ཆུ་སེར་གྲང་བ་ སེལ། །སྐྱེར་པ་སེ་རྒོད་དུག་སྡུད་ཆུ་སེར་སེལ། །སེང་ལྡེང་ཁྲག་དང་ཆུ་སེར་སྐེམ་པར་བྱེད། ། སོ་ཆས་ནད་ཀུན་གྱེན་འདྲེན་སྐྱུགས་སྨན་མཆོག །དན་རོག་ཤྲཱི་ཁཎྡ་དྲག་པོར་སྦྱོང་། །དོང་ གས་མཆིན་ནད་སེལ་ཞིང་འཇམ་པོར་འཁྲུ། །ཀ་པེད་ད་ཏྲིག་སྨག་དང་མོན་ཆ་རས། །འཁྲུ་ བའི་ནད་རྣམས་ཚ་གྲང་མེད་པར་གཅོད། །སྔོ་ཡི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བསྟན་པ་ནི། །ཧོང་ལེན་ཁྲག་ སྐེམ་འཁྲུགས་ཚད་དོན་ཚད་སེལ། །སྤང་རྩི་དོ་བོས་རིམས་དུག་རྙིངས་ཚད་སེལ། །རེ་སྐོན་ 25-69 ཁྲག་སྐེམ་སྨུག་པོ་རྩ་ཚད་སེལ། །ཀྱི་ལྕེས་སྣོད་ཚད་མཁྲིས་ཚད་སེལ་བར་བྱེད། །སུམ་ཅུ་ཏིག་ གིས་མཆིན་མཁྲིས་ཚ་བ་སེལ། །པྲི་ཡངྐུ་ཡིས་ཕོ་མཆིན་ཚ་བ་སེལ། །ཟངས་ཏིག་ལྕགས་ཏིག་ མཁྲིས་པའི་ཚ་བ་སེལ། །སྲོ་ལོ་སུག་འདྲས་གློ་ཡི་ཚད་པ་སེལ། །གཡའ་ཀྱི་མ་ཡིས་མཁྲིས་པ་ ཞི་སྦྱོང་བྱེད། །གང་ག་ཆུང་གིས་དུག་དང་ཚད་འཁྲུ་གཅོད། །བྱ་རྒོད་སྤོས་ཀྱིས་གདོན་དུག་ རིམས་ཚད་སེལ། །སྲོལ་གོང་པ་ཡིས་མགོ་ཆག་དུག་ཚད་སེལ། །ཡུ་མོ་མདེ་འབྱིན་བུ་རོ་ཟུག་ རྔུ་འབྱིན། །དར་ཡ་ཀན་གྱིས་བྱང་ཁོག་ཆུ་སེར་སྐེམ། །མགོ་བོའི་རུས་ཆག་སྦྱོར་ཞིང་ལྷ་བ་ འཛིན། །རྟ་པགས་ལྷ་བ་འཛིན་ཞིང་ཆུ་སེར་འདྲེན། །ཨ་བི་ཥ་ཡིས་མགོ་ཆག་དུག་ཚད་སེལ། ། སྟག་ཤས་རྨ་འདྲུབ་གཉན་གསོད་དུག་ནད་སེལ། །སྤང་རྒྱན་དཀར་པོས་གྲེ་བའི་དུག་ཚད་ སེལ། །ཡུ་གུ་ཤིང་གིས་རྨ་སྦྱོར་དུག་ཚད་སེལ། །རྩད་དང་རྒུ་ཐུབ་ལྡུམ་སྟག་དུག་ནད་སེལ། ། ཨ་བྱག་མགོ་ཆག་གསོ་ཞིང་ཆུ་སེར་སྐེམ། །ཚེར་སྔོན་རུས་ཆག་གསོ་ཞིང་ལྷ་བ་འདེགས། ། སྨུག་ཆུང་མདན་ཡོན་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་ནོ།

白色附子能夠平息時疫毒素、膽熱。 紅色、黃色附子能夠平息肉毒、強毒。 甘草能夠平息肺病、脈病。 刺茄、小茄能夠平息風熱。 小豆蔻也同樣對時疫有益。 苦蔘能夠平息所有膽熱。 婆娑迦能夠平息所有血熱。 纈草能夠平息肺、肝、膽囊發熱。 白菖蒲能夠平息時疫、肺熱、脈熱。 短柄橐吾能夠接合骨折，平息骨熱。 衛矛能夠平息痰風、血清、寒癥。 酸刺、野薔薇能夠吸收毒素，平息血清。 檀香能夠乾燥血液和血清。 堿花能夠將所有疾病向上引，是最好的催吐藥。 當藥、白檀能夠猛烈地瀉下。 漏蘆能夠平息肝病，溫和地瀉下。 卡佩達、達特里克、斯瑪格、蒙查拉斯， 能夠止住所有寒熱腹瀉。 下面闡述草藥的藥效： 黃連能夠乾燥血液，平息錯亂髮熱、臟器發熱。 甘松能夠平息時疫毒素、陳舊發熱。 紫草能夠乾燥血液，平息紫癜、脈熱。 秦艽能夠平息膽囊發熱、膽熱。 三十苦能夠平息肝膽發熱。 Prriyangu能夠平息胃、肝發熱。 銅苦蔘、鐵苦蔘能夠平息膽熱。 小豆蔻能夠平息肺部發熱。 青黛能夠平和、瀉下膽汁。 小豆蔻能夠止住毒素和發熱引起的腹瀉。 禿鷲香能夠平息邪魔、毒素、時疫發熱。 Srol gong pa能夠平息頭傷、毒熱。 尤摩能夠拔出箭矢，拔出死胎、刺痛。 大黃能夠乾燥胸腔血清。 能夠接合頭部骨折，固定腦髓。 馬皮能夠固定腦髓，引出血清。 阿毗沙能夠平息頭傷、毒熱。 虎掌能夠收斂傷口，殺死炎癥，平息毒病。 白色香青能夠平息喉嚨毒熱。 尤古木能夠接合傷口，平息毒熱。 茜草和蔓生茜草、杜鵑能夠平息毒病。 阿比亞能夠治療頭傷，乾燥血清。 藍刺能夠治療骨折，抬升腦髓。 小紫草、茜草也同樣如此。

།གསེར་སྐུད་གློ་མཆིན་རྩ་ཚད་དུག་ཚད་སེལ། ། ལུག་རུ་སྨུག་པོས་དུག་སྡུད་ཤ་དུག་སེལ། །ལུག་རུ་སེར་པོ་ཆུ་རུག་ཆུ་འཐུང་བྱེད། །སེ་བའི་ མེ་ཏོག་མཁྲིས་སེལ་རླུང་ཁ་གནོན། །འབུ་སུ་ཧང་གིས་རྨ་འདྲུབ་གློ་ནད་སེལ། །སྒོང་ཐོག་པ་ ཡིས་ཤ་དུག་འཁྲུགས་ཚད་སེལ། །ཨ་ཀྲོང་གློ་ཡི་ཚད་པ་སེལ་བར་བྱེད། །ཚར་བོང་གྲེ་བའི་ ཚད་པ་གློ་ནད་སེལ། །ཏང་ཀུན་སྙིང་གི་ཚད་པ་དུག་ནད་སེལ། །སེ་རྒོད་འབྲས་བུས་དུག་ ཚད་མཆིན་ཚད་སེལ། །ཤུག་པ་ཚེར་ཅན་མཁལ་ཚད་ལྷོག་པ་སེལ། །སྐྱེར་པའི་མེ་ཏོག་འབྲས་ བུས་འཁྲུ་བ་གཅོད། །ཐང་ཕྲོམ་ལང་ཐང་ཙེ་ཡིས་སྲིན་ནད་སེལ། །སྲིན་ཤིང་སྣ་མའི་འབྲས་བུ་ དེ་བཞིན་ནོ།

金線草能夠平息肺、肝脈熱、毒熱。 紫羊角能夠吸收毒素，平息肉毒。 黃羊角能夠治療水腫，促進飲水。 蘋果花能夠平息膽熱，抑制風。 布蘇杭能夠收斂傷口，平息肺病。 葫蘆能夠平息肉毒、錯亂髮熱。 阿克戎能夠平息肺部發熱。 察蓬能夠平息喉嚨發熱、肺病。 黨蔘能夠平息心臟發熱、毒病。 野薔薇果實能夠平息毒熱、肝熱。 刺柏能夠平息腎熱、腫脹。 酸刺花、果能夠止瀉。 唐松草、狼毒能夠平息寄生蟲病。 寄生蟲樹、鼻子的果實也同樣如此。

།དྲེས་མའི་གེ་སར་སྲིན་གསོད་གླང་ཐབས་འཇོམས། །དཀར་པོ་ཆིག་ཐུབ་དུག་ སྡུད་གཉན་སྲིན་འཇོམས། །ཨ་ཝ་བྱང་ཁོག་རྨ་དང་མིག་ལ་ཕན། །ཞིམ་ཐིག་ལེ་ཡིས་མིག་གི་ ལིང་ཐོག་ལེན། །པར་པ་ཏ་ཡིས་རིམས་དང་དུག་ཚད་སེལ། །དྭ་བའི་རྩ་བས་སྲིན་གསོད་ 25-70 རུས་མཛེར་འགོགས། །འདམ་བུ་ཀ་རས་གློ་མཆིན་རྩ་ཚད་སེལ། །འབྲི་ཏ་ས་འཛིན་རྣག་ཁྲག་ ཆུ་སེར་འདྲེན། །བྱ་པོ་ཙི་ཙིས་བུད་མེད་ཟླ་མཚན་གཅོད། །ཤུ་མོ་ཟ་ཡིས་གློ་རྣག་འཁྲུ་བ་ གཅོད། །སྙི་བས་བློ་མུར་བྲང་ཚ་ཆམ་པ་སེལ། །གཡེར་ཤིང་པ་ཡིས་འབྲུམ་པའི་ཚ་བ་སེལ། ། མེ་ཏོག་སེར་ཆེན་རྨ་འདྲུབ་རྩ་རུལ་གསོ། །བྲག་སྐྱ་ཧ་བོས་དུག་སེལ་ཚད་འཁྲུ་གཅོད། །བྲག་ སྤོས་རྨ་འདྲུབ་རྣག་སྐེམ་ལྷ་བ་འཛིན། །རྒྱ་སྤོས་སྤང་སྤོས་ཚད་རྙིང་དུག་ཚད་སེལ། །མྱང་རྩི་ པྲས་ཀྱིས་ཆུ་འཐུང་རིམས་ཚད་སེལ། །རྒུ་དྲུས་རྨ་འདྲུབ་རྩ་འཐུད་རྒྱུ་གཟེར་སེལ། །འབམ་ པོས་སྐྲངས་འཇོམས་ཁོང་འབྲས་བཤིག་པར་བྱེད། །མེ་ཏོག་ལུག་མིག་དུག་དང་རིམས་ནད་ སེལ། །མཁན་པས་ཁྲག་གཅོད་ཡན་ལག་སྐྲངས་པ་འཇོམས། །ཆུ་མ་རྩི་ཡིས་ཆུ་སེར་དམུ་ཆུ་ སྦྱོང་། །བྱི་ཚེར་རིམས་དུག་མཁལ་མའི་ཚ་བ་སེལ། །དེ་བས་རིམས་སེལ་རྩ་མཁྲིས་མཁྲིས་ ནད་སེལ། །རེ་རལ་འོམ་བུས་ཤ་དུག་སྦྱར་དུག་སེལ། །ཞུ་མཁན་ཚོས་བཙོད་གློ་མཁལ་ འགྲམས་ཚད་སེལ། །ལྕམ་པས་ཆུ་འགགས་སྐོམ་དད་འཁྲུ་བ་སེལ། །བྲག་ལྕམ་རྨ་འདྲུབ་རྟི་ རྨིག་རྩ་སྒོ་འགེག །གྲ་མའི་རྩ་བས་ཤ་ཚད་རྩ་ཚད་སེལ། །མཛོ་མོས་ཁྲག་འཁྱགས་འཇུ་ཞིང་ ཁྲག་ཚད་སེལ། །ཕང་མའི་འབྲས་བུས་སྙིང་ཚད་མོ་ནད་སེལ། །སྲད་དཀར་བ་ཡིས་དམུ་ཆུ་སྐྱ་ རྦབ་སྦྱོང་། །བྱི་རུག་རྨ་ཡི་འབུ་སྲུང་སྲིན་ཕོལ་སེལ། །མཚེ་ལྡུམ་རྩ་ཡི་ཁྲག་གཅོད་མཆིན་ཚད་ སེལ། །བྲེ་གས་གློ་དང་མཁལ་མའི་ཚ་བ་སེལ། །ལུག་ཆུང་རིམས་དུག་སྨུག་པོ་རྩ་ཚད་སེལ། ། ལུག་ངལ་དུག་སེལ་ཡན་ལག་སྐྲངས་པ་འཇོམས། །ཟངས་རྩི་བ་ཡིས་མཁྲིས་ནད་མིག་སེར་ སེལ། །རྙ་ལོས་རྒྱུ་ལོང་སྣོད་ཀྱི་ཚ་བ་སེལ། །ཤོ་མང་རྨ་ཡི་ཚ་བ་སེལ་བར་བྱེད། །པ་ཡག་རྩ་ བས་བློ་གསོ་བློ་ནག་འདྲེན། །བྱེའུ་ལ་ཕུག་ཤ་དུག་སེལ་བར་བྱེད། །ཨུག་ཆོས་རྣ་བའི་ནད་ སེལ་སྦོས་པ་སྦྱོང་། །སྐྱི་བའི་འབྲས་བུས་མཁྲིས་པ་གྱེན་ལ་འདྲེན། །ས་རྫི་ཀ་ཡིས་ཕོ་བའི་མེ་ དྲོད་སྐྱེད། །སྲུབ་ཀ་རུལ་གཅོད་དྲོད་སྐྱེད་ཆུ་སེར་འདྲེན། །ལྕེ་ཚ་དབྱི་མོང་གཉིས་ཀྱང་དེ་ 25-71 བཞིན་ནོ།

雜色藏紅花能夠殺死寄生蟲，擊潰疝氣。 白單葉能夠吸收毒素，擊潰炎癥和寄生蟲。 阿瓦能夠有益於身體、傷口和眼睛。 甜燈籠草能夠去除眼睛的翳障。 婆婆納能夠平息瘟疫和毒熱。 水苦荬的根能夠殺死寄生蟲，阻止骨髓炎。 蘆葦能夠平息肺、肝脈熱。 地榆能夠引流膿血、水漿。 鳥爪草能夠阻止婦女月經。 舒莫扎能夠平息肺部積膿、腹瀉。 綿毛馬先蒿能夠平息精神恍惚、胸悶、感冒。 山楊能夠平息痘疹的發熱。 大黃花能夠收斂傷口，滋養腐爛的脈。 巖生蠅子草能夠解毒，阻止發熱性腹瀉。 巖薔薇能夠收斂傷口，乾燥膿液，控制麻風病。 大蕓香、草蕓香能夠平息陳年發熱、毒熱。 芒柄花能夠促進飲水，平息瘟疫發熱。 葡萄能夠收斂傷口，連線脈絡，平息腸絞痛。 山楂能夠擊潰腫脹，分解腹部腫瘤。 羊眼花能夠平息毒素和瘟疫疾病。 紅柳能夠止血，擊潰四肢腫脹。 水母草能夠瀉水漿、腹水。 刺柏能夠平息瘟疫毒素、腎臟發熱。 因此能夠平息瘟疫，平息脈熱、膽熱、膽病。 瑞香狼毒能夠平息肉毒、混合毒。 余甘子、紫草能夠平息肺、腎挫傷發熱。 忍冬能夠平息小便不通、口渴、腹瀉。 巖忍冬能夠收斂傷口，封閉痔瘡脈門。 格拉瑪的根能夠平息肉熱、脈熱。 牦牛糞能夠消化凝血，平息血熱。 旁瑪的果實能夠平息心臟發熱、婦科疾病。 白蒿能夠瀉腹水、白濁。 刺山柑能夠保護傷口免受蟲害，平息陰虱。 醉魚草的根能夠止血，平息肝熱。 石韋能夠平息肺和腎臟的發熱。 小羊草能夠平息瘟疫毒素，紫草能夠平息脈熱。 羊羔草能夠解毒，擊潰四肢腫脹。 銅色草能夠平息膽病、黃疸。 尼亞洛能夠平息大小腸道的發熱。 肖芒能夠平息傷口的發熱。 帕亞克的根能夠滋養神智，引流黑膽汁。 鳥蘿蔔能夠解肉毒。 烏秋能夠平息耳病，瀉腹脹。 糙葉樹的果實能夠向上引流膽汁。 薩日孜卡能夠增強胃火。 蘇卡能夠切斷腐爛，增強熱能，引流水漿。 舌辛夷和白豆蔻也同樣如此。

།བ་ལུས་བད་ཀན་ཚ་གྲང་འཐབ་པ་སེལ། །གོ་སྙོད་རླུང་ཚད་དུག་དང་མིག་ནད་ སེལ། །ཐ་རམས་ན་རམས་བྱ་རྐང་འཁྲུ་བ་གཅོད། །སོག་ཀ་པ་ཡིས་སྐྱུག་པ་མ་ལུས་གཅོད། ། དབང་པོ་ལག་པས་ལུས་སྟོབས་ཁུ་བ་སྐྱེད། །རི་ཤོས་མཁྲིས་པ་སྤྱང་ཚེར་བད་ཀན་འདྲེན། ། དུར་བྱིད་ཐར་ནུས་ཚ་གྲང་ནད་ཀུན་སྦྱོང་། །སྔོན་བུས་ཆུ་སེར་ཁྲོན་བུས་མཁྲིས་པ་སྦྱོང་། ། ལྕུམ་རྩས་དུག་ཚད་སྣོད་ཚད་བད་ཀན་སྦྱོང་། །ཆུ་རྩས་གཉན་སྦྱོང་རྨ་ཡི་སྐམ་རྩི་བྱེད། །རེ་ ཅག་པ་ཡིས་འབྲས་འདུལ་གཉན་ནད་སྦྱོང་། །ལྕ་བས་ཆུ་སེར་མཁལ་རྐེད་གྲང་བ་སེལ། །ཉེ་ ཤིང་ར་མཉེས་ཚེ་བསྲིང་ཆུ་སེར་སེལ། །ཨ་ཤོ་གནྡྷས་སྨད་གྲང་ཆུ་སེར་སེལ། །གཟེ་མས་ གཅིན་སྲི་གྲུམ་བུ་མཁལ་ནད་སེལ། །སྲོག་ཆགས་ལས་བྱུང་རྭ་དང་རུས་པ་དང་། །ཤ་ཁྲག་ མཁྲིས་ཚིལ་གླད་པ་པགས་སེན་སྤུ། །ཆུ་བྲུན་བུབས་རིལ་ལུས་དང་བཅུ་གསུམ་འབྱུང་། །དེ་ དག་གང་ལ་གང་ཕན་ནུས་པ་བསྟན། །བསེ་རུས་བྱང་ཁོག་རྣག་ཁྲག་ཆུ་སེར་སྐེམ། །ཁ་ཤ་ཤ་ བའི་རྭ་ཡང་དེ་དང་འདྲ། །གཙོས་དང་དགོ་བའི་རྭ་ཡིས་འཁྲུ་བ་གཅོད། །རྒྱ་རུ་ལུག་ཐུག་རྭ་ ཡིས་བུ་འབྱིན་བྱེད། །རྒོད་གཡག་རྭ་ཡིས་དྲོད་སྐྱེད་སྐྲན་ནད་བཤིག །གཉན་གྱི་རྭ་ཡིས་ རིམས་ནད་སེལ་བར་བྱེད། །མི་ཡི་དུར་ཐོད་ཆུ་སེར་སྐེམ། །མི་རུས་བཙའ་མ་སོག་ཐལ་གྱིས། ། ཚད་རྙིང་ལུས་ལ་ཞེན་པ་འགོགས། །མི་ཡི་དཔྱི་རུས་ལྷོག་པ་གསོད། །འབྲུག་རུས་རུལ་ གཅོད་རྨེན་པ་འདྲུབ། །སྟག་གི་རུས་པས་ལྷ་བ་འགུགས། །འགྲོན་བུ་ཁྲག་གཅོད་རྣག་ཆུ་སྐེམ། ། ཐོག་གིས་བསད་པའི་རུས་པ་དང་། །རྒྱུ་གཟེར་ཐོད་པས་རྒྱུ་གཟེར་འཇོམས། །ཕག་པའི་ རུས་པས་སྨུག་པོ་སེལ། །ལུག་གི་རུས་པས་རླུང་ནད་སེལ། །སེར་བ་རུས་ཀྱིས་ཆུ་འགགས་ སེལ། །ཟེར་མོའི་རུས་པས་ཁྲག་ཤོར་གཅོད། །སྤྲེའུའི་རུས་པས་བུ་འབྱིན་བྱེད། །འབུ་སྐྱོགས་ སྲིན་སེལ་དམུ་ཆུ་སྦྱོང་། །བཤུལ་ཆགས་རུས་པས་ཆུ་སེར་སེལ། །མི་ཤས་འབྲས་འདུལ་རླུང་ དུག་གཉན་ནད་འཇོམས། །སྦྲུལ་ཤས་འདྲིལ་བཤིག་འགགས་འབྱིན་མིག་ལ་ཕན། །བྱ་རྒོད་ 25-72 ཤ་ཡིས་དྲོད་སྐྱེད་ལྦ་བ་འཇིག །རྨ་བྱའི་ཤ་ཡིས་མཁྲིས་པ་དུག་ནད་འཇོམས། །ད་བྱིད་ཤ་ ཡིས་མཁལ་རྐེད་གྲང་བ་སེལ། །སྲམ་གྱི་མཆིན་པས་ཆུ་འགགས་སེལ་བར་བྱེད། །འཕྱི་བའི་ མཆིན་པས་རུས་པ་གས་པ་སྦྱོར། །ར་ཡི་མཆིན་པས་མིག་ལ་མཆོག་ཏུ་ཕན། །གློ་སྙིང་མཆིན་ མཆེར་མཁལ་ཤས་རང་ནད་སེལ། །སྤྱང་ཀིའི་ཕོ་བས་དྲོད་སྐྱེད་མ་ཞུ་འཇུ། །སྤྱང་ཀིའི་ལྕེ་ ཡིས་ལྕེ་སྐྲངས་འཇོམས། །ཕག་པའི་ལྕེ་ཡིས་རུས་མཛེར་འགོགས། །ཁྱི་ཡི་ལྕེ་ཡིས་རྨ་རྣམས་ འདྲུབ། །བོང་བུའི་ལྕེ་ཡིས་འཁྲུ་བ་གཅོད། །ཐུག་འབྲས་རོ་ཙ་ཁྱི་རླིག་བུ་རོགས་འབྱིན། །ཝ་ དང་ཁུག་རྟའི་གློ་བས་གློ་རྡོལ་གཅོད། །

蝙蝠的身體能夠平息寒熱失調的黏液病。 角茴香能夠平息風熱、毒素和眼病。 多葉蓼、那若木、雞腳草能夠止瀉。 堿蓬能夠止住所有的嘔吐。 手掌參能夠增強體魄，產生精液。 瑞香能夠引流膽汁，刺柏能夠引流黏液。 杜鵑能夠瀉寒熱諸病。 藍盆花能夠瀉水漿，苦苣苔能夠瀉膽汁。 獐牙菜能夠瀉毒熱、臟器熱、黏液。 水蓼能夠瀉炎癥，是傷口的乾燥劑。 列扎巴能夠控制腫瘤，瀉炎癥疾病。 刺柏能夠平息水漿、腎腰寒冷。 近樹、拉聶能夠延年益壽，平息水漿。 睡茄能夠平息下身寒冷、水漿。 馬鞭草能夠平息尿潴留、風濕病、腎病。 從動物身上獲得的角和骨頭， 肉血、膽汁脂肪、腦髓皮毛爪， 尿液糞便、糞球身體等十三種， 說明這些東西對什麼有益，有什麼功效： 犀牛角能夠乾燥身體、膿血、水漿。 盤羊、巖羊的角也與此相同。 馬鹿和狍子的角能夠止瀉。 紅鹿、綿羊的角能夠催生。 高山牦牛角能夠增強熱能，分解腫瘤疾病。 羚羊角能夠平息瘟疫疾病。 人的頭蓋骨能夠乾燥水漿。 人的骨頭、堿、草木灰， 能夠阻止陳年發熱侵蝕身體。 人的髖骨能夠殺死疥瘡。 龍骨能夠切斷腐爛，收斂腺體。 虎骨能夠吸引麻風病。 海螺能夠止血，乾燥膿水。 被雷擊斃的動物的骨頭， 以及腸絞痛的頭蓋骨能夠擊潰腸絞痛。 豬骨能夠平息紫癜。 羊骨能夠平息風病。 冰雹骨能夠平息小便不通。 田鼠骨能夠止血。 猴骨能夠催生。 蟲殼能夠殺死寄生蟲，瀉腹水。 獸穴骨能夠平息水漿。 人肉能夠控制腫瘤，擊潰風毒、炎癥疾病。 蛇肉能夠分解粘連，疏通閉塞，有益於眼睛。 禿鷲肉能夠增強熱能，分解癭瘤。 孔雀肉能夠擊潰膽汁毒病。 麝鼠肉能夠平息腎腰寒冷。 水獺的肝臟能夠平息小便不通。 旱獺的肝臟能夠連線斷裂的骨頭。 山羊的肝臟對眼睛非常有益。 心肝脾肺腎肉能夠平息各自的疾病。 狼的胃能夠增強熱能，消化不消化物。 狼的舌頭能夠擊潰舌頭腫脹。 豬的舌頭能夠阻止骨髓炎。 狗的舌頭能夠收斂所有的傷口。 驢的舌頭能夠止瀉。 大麥、羅茶、狗睪丸能夠催生。 狐貍和獾的肺能夠止住肺穿孔。

ཝ་ དང་ཁུག་རྟའི་གློ་བས་གློ་རྡོལ་གཅོད། །བྱ་ཝང་བོང་བུའི་ཤ་ཡིས་སྐྱུག་པ་གཅོད། །མཆིལ་པ་ ནས་ཟན་རྩངས་པས་ཁུ་བ་སྐྱེད། །ངུར་པའི་ཤ་ཡིས་ཉྭ་ལོག་སེལ་བར་བྱེད། །ཤ་བའི་ཁྲག་ གིས་སྲིན་སེལ་མངལ་ཁྲག་གཅོད། །ར་ཡི་ཁྲག་གིས་རེག་དུག་འབྲུམ་ནག་སེལ། །གཡག་ རྒོད་ཁྲག་དང་གཙོད་ཁྲག་འཁྲུ་བ་གཅོད། །ཕག་ཁྲག་དུག་དང་སྨུག་པོ་བྱེར་བ་སྡུད། །བོང་ ཁྲག་གྲུམ་བུ་ཚིགས་མིག་ཆུ་སེར་སེལ། །བྱ་ཡི་ཟེ་ཁྲག་ཤ་གསོ་ལྷ་བ་འཛིན། །མངལ་ཁྲག་རྩ་ སྡོམ་ཤ་འུ་སྐྱེད་པར་བྱེད། །མཁྲིས་པའི་རིགས་རྣམས་ཐམས་ཅད་རྩ་ཁ་སྡོམ། །རུལ་གཅོད་ཤ་ གསོ་དུག་སེལ་མིག་ལ་ཕན། །སྦྲུལ་གྱི་ཚིལ་བུས་མདེའུ་འབྱིན། །ཤ་ཚིལ་སྲིན་སྲེལ་དུག་ནད་ སྲུང་། །ཕག་ཚིལ་དུག་སྡུད་ཤུ་ཐོར་སེལ། །མི་ཚིལ་རླུང་འཇོམས་ཤུ་ཐོར་སེལ། །ར་གླད་ཆུ་ རྒྱུས་ཆད་པ་གསོ། །ལུག་གླད་མགོ་འཁོར་འཚོ་འཁྱོམས་གསོ། །རི་དྭགས་གླད་པས་འཁྲུ་བ་ གཅོད། །རི་བོང་གླད་པས་རྒྱུ་གཟེར་སེལ། །མི་གླད་སྐྲངས་འཇོམས་ཆུ་སེར་འཇིག །སྦྲུལ་ པགས་ཤ་བཀྲ་གླང་ཤུ་སེལ། །བསེ་ཀོ་གླང་ཀོ་འབྲུམ་ནག་སེལ། །བྱི་བའི་པགས་པས་རྣག་སྣ་ འདྲེན། །ཆུ་སྲིན་སྡེར་མོས་རུས་ཚད་སེལ། །བོང་བུའི་རྨིག་པས་ཆུ་འགགས་སེལ། །རྟ་ཡི་རྨིག་ པས་སྐྲན་ནད་སེལ། །རྟ་བོན་པ་ཡིས་ཉ་ལོག་འཇོམས། །རྨ་བྱའི་མདོངས་དུག་གློ་རྣག་སེལ། ། སོ་བྱའི་སྒྲོ་ཡིས་ཆུ་འགགས་འབིགས། །འུག་པའི་སྒྲོ་ཡིས་དམུ་ཆུ་སེལ། །བྱ་མ་བྱིའི་སྒྲོས་ 25-73 མངལ་ནད་འབྱིན། །གནའ་བའི་སྤུ་ཡིས་དུག་ནད་སེལ། །ར་ཐུག་རྨོངས་སྤུས་ལྷོག་པ་ འཇོམས། །མི་ཆུས་གཉན་དང་སྲིན་སེལ་རིམས་ནད་བསྲུང་། །བ་ཆུས་ཆུ་སེར་ཚད་རྙིང་སྦྱོང་། ། རྒོད་བྲུན་དྲོད་སྐྱེད་སྐྲན་བཤིག་སྐྲངས་པ་འགུགས། །ཕག་བྲུན་མ་ཞུ་གཉན་རིམས་མཁྲིས་ སྐྲན་སེལ། །མི་བྲུན་མཁྲིས་སྐྲན་དུག་སེལ་སྐྲངས་པ་འཇོམས། །རྟ་སྦངས་སྲིན་སེལ་མཁྲིས་ རླུང་སྐྱུག་པ་གཅོད། །རི་བོང་བྲུན་གྱིས་དམུ་ཆུ་སྦྱོང་བར་བྱེད། །ཁྱི་སྤྱང་གོང་མོའི་བྲུན་གྱིས་ སྐྲངས་པ་འཇོམས། །བྱ་བྲུན་བྱི་བྲུན་གཉིས་ཀྱིས་རྣག་སྣ་འདྲེན། །ཕུག་རོན་བྲུན་གྱིས་སྐྲངས་ པ་རྣག་ཏུ་འགུགས། །བྱང་པས་རྩ་ཡི་ནད་རྣམས་སྦྱོང་བར་བྱེད། །སྡིག་སྲིན་ཆུ་སྦུར་གཉིས་ ཀྱིས་ཆུ་འགགས་སེལ། །བསེ་སྦུར་བྱིང་བྱིང་ཐུ་ལུས་གླང་ཐབས་འཇོམས། །སྤྲུ་མའི་འབུ་ཡིས་ རྩ་ཁྲག་ཤོར་བ་སྡོམ། །ན་བུན་བུ་མོས་གླད་པ་འཛག་པ་གཅོད། །ཆུ་བྱི་རྦ་བྱིའི་ཤ་ཡིས་ཤ་ དུག་སེལ། །རྨིགས་པས་སྲིན་ནད་དུག་ནད་སེལ་བར་བྱེད། །སྨན་རྟ་བུ་རམ་གྲང་རླུང་སེལ་ བའི་རྟ། །ཀ་ར་ཁྲག་མཁྲིས་ཚ་བ་སེལ་བའི་རྟ། །སྦྲང་རྩི་ཆུ་སེར་བད་ཀན་སེལ་བའི་རྟ། །དེ་ དག་སོ་སོའི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་སྟེ། །

狐貍和獾的肺能夠止住肺穿孔。 燕子和驢的肉能夠止吐。 鴿子糞和米飯能夠產生**。 鵪鶉的肉能夠平息腿抽筋。 馬鹿的血能夠殺死寄生蟲，止住經血。 山羊的血能夠平息性病、天花。 野牦牛血和羚羊血能夠止瀉。 豬血能夠聚集毒素和紫癜。 驢血能夠平息風濕病、關節病、水漿。 鳥的嗉囊血能夠滋養肌肉，吸引麻風病。 經血能夠閉合血管，滋養肌肉。 所有的膽汁都能夠閉合血管。 能夠切斷腐爛，滋養肌肉，解毒，有益於眼睛。 蛇的脂肪能夠取出箭鏃。 肉脂肪能夠殺死寄生蟲，防禦毒病。 豬脂肪能夠聚集毒素，平息疥瘡。 人脂肪能夠平息風病，平息疥瘡。 山羊腦髓能夠修復斷裂的水筋。 羊腦髓能夠滋養頭暈、營養不良、虛弱。 野獸腦髓能夠止瀉。 野兔腦髓能夠平息腸絞痛。 人腦髓能夠擊潰腫脹，摧毀水漿。 蛇皮能夠平息白癜風、牛皮癬。 犀牛皮、牛皮能夠平息天花。 老鼠皮能夠引流膿液。 鱷魚爪能夠平息骨熱。 驢蹄能夠平息小便不通。 馬蹄能夠平息腫瘤疾病。 馬的陰莖能夠擊潰腿抽筋。 孔雀的羽毛能夠平息毒素、肺膿腫。 啄木鳥的羽毛能夠疏通小便不通。 貓頭鷹的羽毛能夠平息腹水。 家燕的羽毛能夠取出婦科疾病。 禿鷲的羽毛能夠平息毒病。 山羊毛和綿羊毛能夠擊潰疥瘡。 人尿能夠平息炎癥和寄生蟲，防禦瘟疫疾病。 牛尿能夠瀉水漿、陳年發熱。 禿鷲糞便能夠增強熱能，分解腫瘤，吸引腫脹。 豬糞能夠平息消化不良、炎癥、瘟疫、膽囊腫瘤。 人糞能夠平息膽囊腫瘤，解除毒素，擊潰腫脹。 馬糞能夠殺死寄生蟲，平息膽風、嘔吐。 野兔糞便能夠瀉腹水。 狗、狼、母豬的糞便能夠擊潰腫脹。 鳥糞、鼠糞能夠引流膿液。 鴿子糞能夠將腫脹吸引成膿。 北草能夠瀉所有的脈絡疾病。 螞蟥、水蛭能夠平息小便不通。 犀牛皮、水蛭、水蛭粉能夠擊潰牛皮癬。 水蛭的幼蟲能夠閉合血管出血。 霧氣幼蟲能夠止住腦髓流失。 水鼠、海貍的肉能夠平息肉毒。 螞蟻能夠平息寄生蟲病、毒病。 藥馬、紅糖是平息寒風的藥。 白糖、血是平息膽熱的藥。 蜂蜜是平息水漿黏液的藥。 這些是各自藥物的功效。

དེ་ དག་སོ་སོའི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་སྟེ། །དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱིས་འདི་ལ་གཅེས་པར་ཟུངས། །ཞེས་ གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་སྨན་གྱི་ ནུས་པ་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་པ། སྡེ་ཚན་དང་སྦྱར་ཐབས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །སྦྱར་ཐབས་སྡེ་ཚན་རོ་སྦྱོར་ནུས་པར་སྦྱར། །ནད་གང་སེལ་བ་སྨན་གྱི་སྡེ་ བསྟན་པ། །ག་བུར་ཙན་དན་དཀར་པོ་གི་ཝཾ་དང་། །ཅུ་གང་གུར་གུམ་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་རྣམས། ། ཚ་བ་ཐུན་མོང་སྤྱིར་འཇོམས་སྨན་སྡེ་ཡིན། །ཏིག་ཏ་གསེར་གྱི་མེ་ཏོག་དུག་མོ་ཉུང་། །བོང་ ང་དཀར་པོ་རྩ་མཁྲིས་གཡའ་ཀྱི་མོ།

這些是各自藥物的功效。 聖人們應當珍視這些。 如是說。 《甘露心髓八支秘密竅訣》中，關於藥物功效的章節，第二十章完畢。 第二十一章，講述分類和配伍方法的章節。 此後，聖人智睿識再次如是說： 「喂，大聖人，請聽我說。 配伍方法是將分類、味道、混合、功效進行配伍。 爲了消除什麼疾病，就要展示藥物的分類。 龍腦香、白檀香、、竹黃， 甘松、藏紅花、藍色睡蓮等， 是普遍平息各種發熱的藥物分類。 苦蔘、金盞花、漏蘆， 白附子、膽汁草、等，

།ཀྱི་ལྕེ་སྐྱེར་པ་མཁྲིས་པ་སེལ་བའི་སྡེ། །ཙན་དན་དམར་ པོ་མཛོ་མོ་སེང་ལྡེང་དང་། །ཧོང་ལེན་བ་ཤ་ཀ་དང་སྐྱུ་རུ་ར། །རེ་སྐོན་སྤང་རྩི་དོ་བོ་བཙོད་དང་ 25-74 ཚོས། །ཁྲག་ནད་སེལ་བར་བྱེད་པའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། །གི་ཝཾ་གསེར་གྱི་མེ་ཏོག་བོང་ང་དཀར། ། ག་དུར་བྱི་ཚེར་དེ་བ་པར་པ་ཏ། །ཁྲག་རྐང་རིམས་ནད་སེལ་བའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། །གླ་རྩི་བོང་ ང་དཀར་སེར་དམར་པོ་གསུམ། །ཁྱུང་སྡེར་དཀར་སྨུག་དཔའ་བོ་དཀར་སེར་རྩད། །རྣམ་པར་ རྒུ་ཐུབ་སྟག་ཤ་ཧ་བོ་དང་། །ཡུང་བ་གང་ག་ཆུང་དང་རེ་རལ་དང་། །འོམ་བུ་སྤང་རྒྱན་སྤང་རྩི་ དོ་བོ་དང་། །སེ་རྒོད་སྐྱེར་པའི་བར་ཤུན་དུག་སྨན་སྡེ། །ཅུ་གང་ཤིང་མངར་རྒུན་འབྲུམ་སྟར་ བུ་དང་། །རུ་རྟ་ག་དུར་ཨ་ཀྲོང་སྲོ་ལོ་དཀར། །སུག་འདྲ་ལ་སོགས་གློ་སྨན་སྡེ་ཚན་ཡིན། །སླེ་ ཏྲེས་ཀཎྜ་ཀ་རི་ཨ་ག་རུ། །གོ་སྙོད་རུ་རྟ་གུ་གུལ་སྒོག་སྐྱ་རྣམས། །རླུང་དང་ཚད་པར་ལྡན་པའི་ སྨན་སྡེ་ཡིན། །བསེ་ཡབ་མ་ནུ་འུ་སུ་སྟར་བུ་དང་། །ཨུཏྤལ་སེ་འབྲུ་སྒ་སྐྱ་སྐྱུ་རུ་ར། །བད་ཀན་ ཚ་བ་སེལ་བའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། །སྨན་སྒ་སྒ་སྐྱ་ཤིང་ཀུན་ཁ་རུ་ཚྭ། །བཙོང་སྒོག་བད་རླུང་སེལ་ བའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། །སེ་འབྲུ་ཕོ་བ་རིས་དང་པི་པི་ལིང་། །སྨན་སྒ་ཙི་ཏྲ་ཀ་དང་ཀ་ཀོ་ལ། །སུག་ སྨེལ་ཤིང་ཚ་འཇམ་འབྲས་བྱི་ཏང་ག །ད་ལིས་ཟི་ར་ནག་པོ་ལ་ལ་ཕུད། །དབྱི་མོང་སྲུབ་ཀ་ལྕེ་ ཚ་ཙབས་རུ་ཚྭ། །རྒྱ་ཚྭ་རྒྱམ་ཚྭ་རྭ་ཚྭ་ཐལ་ཚྭ་རྣམས། །བད་ཀན་གྲང་བ་སེལ་བའི་སྨན་སྡེ་ཡིན། ། ཛཱ་ཏི་བུ་རམ་རུས་སྣ་རླུང་སྨན་ཡིན། །སྤོས་དཀར་ཐལ་ཀ་རྡོ་རྗེ་སོ་མ་ར། །སེང་ལྡེང་སྐྱེར་པ་ ཆུ་སེར་སྨན་གྱི་སྡེ། །གླ་རྩི་ཤིང་ཀུན་སྒོག་སྐྱ་མ་རུ་ཙེ། །ཐང་ཕྲོམ་ལང་ཏང་ཙེ་དང་བྱི་ཏང་ག ། དྲེས་འབྲུ་འབུ་སྐྱོགས་ཕུར་ཐལ་སྲིན་ཤིང་འབྲུ། །དྭ་བ་གཡེར་མ་སྤྲུ་མ་སྲིན་སྨན་སྡེ། །ཀ་པེད་ བིལ་བ་ད་ཏྲིག་མོན་ཆ་ར། །སྨག་དང་ཐ་རམས་ན་རམས་རྒྱ་སྐྱེགས་ཤིང་། །བཙོད་དང་བྱ་རྐང་ འཁྲུ་གཅོད་སྨན་སྡེ་ཡིན། །རྒྱ་ཚྭ་རྒྱམ་ཚྭ་གསེར་གྱི་བྱེ་མ་དང་། །སྡིག་སྲིན་སུག་སྨེལ་ཉི་དགའ་ ཆུ་སྨན་སྡེ། །སོན་ཆ་རི་ཤོ་སྤྱང་ཚེར་ཤུ་དག་དང་། །གསེར་ཕུད་འབྲི་ཏ་ས་འཛིན་སྐྱི་འབྲུམ་ དང་། །གཡའ་ཀྱི་ཡུངས་ཀར་ལ་སོགས་སྐྱུགས་སྨན་སྡེ། །ཨ་རུ་དནྡ་དོང་ག་ཤྲཱི་ཁཎ། །དུར་ བྱིད་ཐར་ནུ་ལྕུམ་རྩ་སྔོན་བུ་དང་། །ཁྲོན་བུ་ཙི་སྟག་རེ་ཅག་ཆུ་རྩ་རྣམས། །འཁྲུ་བར་བྱེད་པའི་ 25-75 སྨན་གྱི་སྡེ་ཚན་ཡིན། །སྦྱར་ཐབས་རོ་སྦྱོར་ནུས་པར་སྦྱོར་བ་གཉིས། །རོ་བསྡེབས་སྦྱོར་བ་ལྔ་ བཅུ་རྩ་བདུན་ཏེ། །གཉིས་པར་སྦྱར་ལ་མངར་ལྔ་སྐྱུར་བ་བཞི། །ལན་ཚྭ་གསུམ་ལ་ཁ་གཉིས་ ཚ་བ་གཅིག །གསུམ་དུ་སྦྱར་ལ་མངར་བཅུ་སྐྱུར་བ་དྲུག །

刺柏葉、紅刺榆是消除膽汁的藥物分類。 紅檀香、犛牛、幸福樹， 黃連、婆娑迦、余甘子， 余甘子、白茅根、漏蘆、藍礬和染料， 是用於消除血液疾病的藥物分類。 竹黃、金盞花、白附子， 龍腦香、刺柏、喜馬拉雅紫茉莉， 是用於消除血熱病的藥物分類。 麝香、白附子、黃、紅三種顏色， 禿鷲爪、白紫色、英雄草、白色和黃色根， 徹底征服、虎肉、訶子和， 蕓香、小豆蔻、小和余甘子， 海棠果、白茅根、漏蘆和， 野薔薇、紅刺榆的樹皮是毒藥分類。 甘松、甘草、葡萄、余甘子， 蕓香、龍腦香、阿魏、白蘇羅， 小豆蔻等是治療肺部疾病的藥物分類。 毛喉鞘蕊花、刺茄、沉香， 余甘子、蕓香、古古甲香、大蒜等， 是用於治療風熱病的藥物分類。 海棠果、余甘子、薑黃、秦艽、苦蔘、鹽， 蔥、蒜是消除風寒的藥物分類。 石榴、訶梨勒、蓽茇， 薑黃、白花丹、豆蔻， 草果、桂皮、圓柏、訶子， 豆蔻、孜然、黑孜然、蘿蔔， 益智、水茴香、辣椒、堿花鹽， 青鹽、石鹽、角鹽、灰鹽等， 是消除寒性黏液的藥物分類。 肉豆蔻、紅糖、骨頭是治療風病的藥物。 乳香、石灰、金剛石、索瑪羅， 幸福樹、紅刺榆是治療體液病的藥物分類。 麝香、秦艽、大蒜、馬郁蘭， 唐古特麻黃、狼毒、訶子， 旱獺糞便、昆蟲外殼、骨灰、蟲蛀木， 水母、薑黃是治療寄生蟲病的藥物分類。 訶子、毛葉番石榴、達地哥、蒙查拉， 菸草、塔拉木、納拉木、秦艽木， 藍礬和鳥爪是止瀉藥的分類。 青鹽、石鹽、金沙， 蝎子、昆蟲、草果、太陽花是治療水腫的藥物分類。 種子、里肖、狼牙刺、秦艽， 金盞花、余甘子、大地精華、面板病， 膽汁草、芥菜等是催吐藥的分類。 訶子、檀香、東嘎、斯里康達， 杜若、塔努、柳樹根、藍色種子， 川烏、白花丹、虎耳草、水根等， 是用於腹瀉的藥物分類。 配伍方法是將味道和功效進行配伍，共有兩種。 味道組合共有五十七種： 兩種組合是五種甜味、四種酸味， 三種鹹味、兩種苦味、一種辣味。 三種組合是十種甜味、六種酸味，

གསུམ་དུ་སྦྱར་ལ་མངར་བཅུ་སྐྱུར་བ་དྲུག །ལན་ཚྭ་གསུམ་ལ་ཁ་བ་གཅིག་པུ་ ཉིད། །བཞི་སྦྱར་མངར་བཅུ་སྐྱུར་བཞི་ལན་ཚྭ་གཅིག །ལྔ་སྦྱོར་མངར་བ་ལྔ་ལ་སྐྱུར་བ་གཅིག ། བཞི་པ་གཉིས་པ་བཅོ་ལྔ་ལྔ་པ་དྲུག །གསུམ་པ་ཉི་ཤུ་དྲུག་ཏུ་སྦྱར་བ་གཅིག །རྐྱང་པ་དྲུག་སྟེ་ དྲུག་ཅུ་རྩ་གསུམ་མོ། །འཕེལ་ཟད་བདུན་ཅུ་རྩ་བཞིའི་གཉེན་པོར་སྦྱོར། །ནུས་པར་སྦྱར་ལ་ ཞི་དང་སྦྱང་བ་གཉིས། །ཞི་བྱེད་སྨན་སྦྱོར་སྡེ་ཚན་ལྔ་འམ་བདུན། །ཐང་ཕྱེ་རིལ་བུ་ལྡེ་གུ་སྨན་ མར་ལྔ། །སྨན་ཆང་འབྲི་ཏ་གཉིས་ཏེ་བདུན་དུ་བཤད། །སྦྱོང་བྱེད་འཇམ་རྩི་བཤལ་སྐྱུགས་ནི་ རུ་ཧ། །སྣ་སྦྱོངས་ཉེས་གསུམ་འདུས་པ་མགོ་ནད་འབྱིན། །བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་ནད་ཀྱི་གཉེན་ པོར་སྦྱོར། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་ རྒྱུད་ལས་སྡེ་ཚན་དང་སྦྱར་ཐབས་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་པ། གཉེན་པོ་ཆ་བྱད་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ། །ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །ཆ་བྱད་དཔྱད་ཀྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་ མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་ དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་ལས་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ཡི། །ཆ་བྱད་དཔྱད་ཀྱི་ གནས་ལ་བསླབ་པ་ནི། །དཔྱད་དང་དཔྱད་ཀྱི་ཆ་བྱད་རྣམ་པ་གཉིས། །ལུས་ཀྱི་ཕྱི་ནས་ནད་ རྣམས་འབྱིན་པ་དང་། །ཞི་བར་བྱེད་པ་གང་ཡིན་དཔྱད་ཡིན་ཏེ། །དེ་ཡང་འཇམ་དང་རྩུབ་ དང་དྲག་པོ་གསུམ། །འཇམ་པོའི་དཔྱད་ལ་དུགས་ལུམས་བྱུག་པ་གསུམ། །རྩུབ་པའི་དཔྱད་ ལ་གཏར་བསྲེག་དབུག་པ་གསུམ། །དྲག་པོ་འདྲལ་གཅོད་འདྲུད་དང་འབྱིན་པ་བཞི། །དེ་ཡི་ ཆ་བྱད་ཟུག་རྔུ་བརྟག་པའི་དཔྱད། །སྐམ་པ་བཙགས་བུ་ཐུར་མ་ཕྲན་བུའོ།

三種組合是十種甜味、六種酸味， 三種鹹味，只有一種苦味。 四種組合是十種甜味、四種酸味、一種鹹味。 五種組合是五種甜味、一種酸味。 第四種組合、第二種組合各有十五種，第五種組合有六種。 第三種組合有二十六種。 單獨使用有六種，總共有六十三種。 用於治療七十四種增損疾病。 功效配伍分為緩和與瀉下兩種。 緩和藥方分為五種或七種。 湯劑、散劑、丸劑、藥膏、藥油是五種。 藥酒、余甘子是兩種，總共說是七種。 瀉下藥有緩瀉、瀉下、催吐、灌腸。 鼻腔給藥可以去除三種病因引起的頭部疾病。 用於治療四百零四種疾病。 以上是《秘密醫典·八支精要》中關於分類和配伍方法的第二十一章。 第二十二章 治療方法和工具 此後，益西降生問道：尊者，智慧明燈， 如何學習治療方法和工具？ 請醫王慈悲開示。 佛陀回答說：大仙請聽， 治療疾病的方法， 學習治療方法和工具， 分為治療和治療工具兩種。 從身體外部去除疾病， 以及使其平息的方法就是治療。 治療分為溫和、粗猛和劇烈三種。 溫和的治療方法有燻蒸、沐浴、塗抹三種。 粗猛的治療方法有放血、燒灼、拔罐三種。 劇烈的治療方法有切開、切割、刮除和取出四種。 治療工具包括探針、檢查工具。 乾燥器、過濾器、導管、小工具。

།དེ་ལ་དང་པོ་ཟུག་ 25-76 རྔུ་བརྟག་པའི་དཔྱད། །རྩེ་ཞབས་མེད་པའི་ཟླུམ་པོ་སྲིད་སོར་དྲུག །ཁབ་མགོ་ཞེས་བྱ་མགོ་ བོའི་རུས་ཆག་བརྟག །མགོ་ཟླུམ་བྲ་བོ་རྩེ་ཀྱོག་རྩེ་གུག་པ། །སྦྲུལ་མིག་ཟངས་དུང་ཁ་འདྲ་ སོར་བཅུ་གཉིས། །ཕྲ་ལ་འཇམ་པས་ཡན་ལག་ཟུག་རྔུ་བརྟག །སོར་བརྒྱད་དབལ་ལྡན་རྩེ་ མོ་སྐར་ཁུང་ཅན། །སྐྲངས་པ་རྣག་ཏུ་སྨིན་ནམ་མ་སྨིན་བརྟག །སྦུབས་ཅན་བ་ནུ་འདྲ་བ་སོར་ གསུམ་པ། །སྦོམ་སོར་ཕོ་ལ་ལྔ་སྟེ་མོ་ལ་དྲུག །ནད་བལྟ་བ་ལ་བུ་ག་གཉིས་པར་བྱ། །ལས་ ལ་བུ་ག་གཅིག་པ་གློ་དཀར་ཅན། །དེ་འདྲ་གཞང་འབྲུམ་བལྟ་དང་བཅད་ལ་སྦྱར། །ཟུག་རྔུ་ འབྱིན་པ་སྐམ་པའི་སྡེ་ཚན་ནི། །སེང་གེ་ཁ་དང་ཀང་ཀ་བྱ་རོག་མཆུ། །སྲིད་སོར་བཅོ་བརྒྱད་ འབྲེལ་མཚམས་གཟེར་བཏབ་པ། །རྩ་བ་ལྕགས་ཀྱུའི་དབྱིབས་ལྡན་ཨ་ལོང་བཏགས། །རུས་ ལ་ཟུག་པའི་ཟུག་རྔུ་འབྱིན་ལ་སྦྱར། །དེ་འདྲ་སོར་བརྒྱད་མཐིང་རིལ་མཆུ་འདྲ་བ། །ཤིན་ཏུ་ཕྲ་ བས་ཤ་རྒྱུས་ཟུག་རྔུ་དབྱུང་། སྦུབས་ལྡན་སྲིད་སོར་བཅུ་གཉིས་གསང་ལ་མཁྲང་། །ནང་ནས་ སྡོམ་པ་འདམ་བུའི་མཆུ་ཞེས་བྱ། །རྨ་གཏིང་ལུས་པའི་ཟུག་རྔུ་དབྱུང་ལ་སྦྱར། །སོ་ཕྲ་རྩ་བ་ གདུ་བུས་བསྡམས་པ་ནི། །ཙུ་མོ་ཏི་སྟེ་རྩ་རོ་རྒྱུས་པ་དབྱུང་། །ཤ་འདྲལ་ཁྲག་དབྱུང་བཙགས་ བུའི་སྡེ་བསྟན་པ། །བྱེའུ་སྦུ་གུའི་སྒྲོ་འདྲ་སོར་དྲུག་པ། །ཤ་གསེབ་ཁྲག་རྩ་རྐྱང་པ་འདེབས་ ལ་སྦྱར། །ལྟག་ཉལ་རྩེ་རྣོ་སྣོད་ཀ་རྩེ་ཆུང་གཏར། །སྟ་རེ་ཁ་འདྲ་རུས་སྟེང་རྩ་ལ་གཏར། །ཆུ་ གྲི་འདྲ་བས་སྐྲངས་ལ་ཞལ་ཞལ་བྱ། །སོར་བརྒྱད་ཟོར་བའི་དབྱིབས་ཀྱིས་ལྕེ་སྐྲངས་གཤག ། བཙགས་འདྲ་བྲང་བ་ཅན་གྱིས་མགོ་རྨ་འདྲ། །དབུག་པའི་ཐུར་དཔྱད་སྲིད་སོར་དྲུག་པ་ལ། ། མགོ་འོག་ལུས་ཤོང་ཐུར་ཞབས་ལྡིག་པར་བྱ། །སྦུབས་ཐུར་སྦལ་མགོ་གློ་དཀར་ཡོད་པ་ ཡིས། །རླངས་འཁྱིམས་གསེང་དང་སྙིང་ཆུ་མཆིན་ཆུ་བཙག །སྦུབས་ཐུར་སྨྱུ་གུ་ཁ་ཡིས་དམུ་ ཆུ་བཙག །བྱིད་པོའི་མཆུ་འདྲས་བྱང་ཁོག་རྣག་གསང་དབྱེ། །ནས་འདྲའི་ཐུར་མ་སྒལ་ཚིགས་ སྐྲན་ལ་སྦྱར། །གློ་སྙིང་རྒྱུ་ལོང་མཁལ་མར་སྦལ་མགོ་བསྔགས། །ཟངས་ཐུར་བྲ་བོ་འདྲ་བས་ 25-77 མིག་སྤྲིན་དབུག །མཐོ་གང་འབྲི་ལྕེ་ཁ་ཡིས་ཅུར་ཕྱིན་བྱ། །མདུང་རྩེའི་སོ་ཡིས་ཡན་ལག་རྣག་ ཆུ་དབུག །གཞན་ཡང་ཆ་བྱད་ཕྲན་བུའི་སྡེ་བསྟན་པ། །སྟེ་ཁ་སོ་གཉིས་པ་དང་བེ་ལེ་ཁ། །རྐོ་ མའི་མཆུ་འདྲ་སོར་དྲུག་ཡུ་བ་ཅན། །ལྕགས་བཟང་ངར་ལྡན་མགོ་ཡི་རུས་པ་འབྲུད། །སོག་ ལེ་ཞེང་དུ་སོར་གཉིས་སོ་ཞིབ་པ། །སྲིད་སོར་བཅུ་པས་རུས་པ་ལྷག་པ་བྲེག །ཆན་པ་རྣོ་བས་ རྨ་ཡི་རྩ་རྒྱུས་བཅད། །སྦུབས་ཅན་སོར་ལྔ་སོག་ལེའི་ཁ་འདྲ་བ། །འཁོར་ལོ་ལྡན་པ་རུས་པ་ འབུགས་པའི་གསོར། །སོར་བཅུ་བེ་ལེ་ཁ་འདྲ་རྩེ་གུག་པ། །

首先是探針。 沒有頂端和底部的圓柱形，長六指。 名為「針頭」，用於檢查頭部骨折。 圓形頭部、雀頭、彎曲頂端、鉤狀頂端。 蛇眼、銅管，開口形狀，長十二指。 纖細光滑，用於檢查四肢的探針。 長八指，帶有尖銳邊緣，頂端有小孔。 用於檢查腫脹是否成熟化膿。 管狀，形狀像巴努草，長三指。 粗的探針，男性用五指，女性用六指。 用於檢查疾病，有兩個孔。 用於手術，有一個孔，帶有肺白色。 這種探針可用於檢查和切割痔瘡。 用於取出探針的乾燥器包括： 獅子口、鶴嘴、烏鴉喙。 長十八指，連線處有鉚釘。 根部有鉤狀，帶有環。 用於取出刺入骨頭的探針。 另一種長八指，形狀像藍色的鳥喙。 非常纖細，用於取出肌肉和肌腱中的探針。 管狀，長十二指，隱蔽而堅硬。 內部有夾子，名為「蘆葦喙」。 用於取出傷口深處的探針。 細齒，根部用環束緊。 名為「祖母提」，用於取出壞死的血管和肌腱。 用於切割肌肉和放血的過濾器。 形狀像小鳥的羽毛，長六指。 用於在肌肉間隙中刺入血管。 仰臥，頂端鋒利，用於切割小血管。 形狀像斧頭，用於切割骨頭上的血管。 形狀像水刀，用於切割腫脹。 長八指，形狀像鐮刀，用於切開舌頭腫脹。 形狀像過濾器，帶有乳房狀突起，用於縫合頭部傷口。 用於拔罐的導管，長六指。 頭部向下，身體可以容納，導管底部要粘住。 管狀導管，形狀像青蛙頭，帶有肺白色。 用於抽取積液和心包積液、肝臟積液。 管狀導管，開口像竹筆，用於抽取腹水。 形狀像蝙蝠的喙，用於打開胸腔膿腫。 形狀像大麥粒的導管，用於治療脊椎腫瘤。 青蛙頭形狀的導管適用於肺、心臟、大腸、小腸、腎臟。 銅製導管，形狀像雀頭， 用於去除眼翳。 高一拃，開口像余甘子葉，用於吸出膿液。 矛尖狀的刀，用於切開四肢膿腫。 其他的小工具包括： 雙刃刀和貝雷刀。 形狀像鑿子的喙，長六指，帶有手柄。 優質鋼製，鋒利，用於刮除頭部骨頭。 鋸子，寬兩指，齒細密。 長十指，用於切割多餘的骨頭。 鋒利的鉗子，用於切割傷口的血管和肌腱。 管狀，長五指，形狀像鋸子。 帶有輪子的骨鉆。 長十指，形狀像貝雷刀，頂端彎曲。

སོར་བཅུ་བེ་ལེ་ཁ་འདྲ་རྩེ་གུག་པ། །རྣ་བ་སྣ་དང་གྲེ་བའི་འབྲུམ་པ་ བཅད། །མངལ་ཐུར་མཐོ་གང་རྩེ་གུག་བུ་ཤི་དབྱུང་། །ཆ་བྱད་སྦྲུལ་མགོས་རྡེའུ་དབྱུང་བར་ བྱ། །གྲོ་སོག་འབྲིང་ཚད་མཁྲང་གསང་འཇམ་པ་ལ། །སོར་བཅུ་གཉིས་པའི་འཕྲུལ་ཐུར་ཆུ་ འགགས་བཙག །རྩེ་ཀྱོག་སྲིད་སོར་བཅུ་པས་སོ་སྲིན་བསྲེག །སོར་བཅུ་རྩ་བའི་བུ་ག་སོར་ མོ་ལྔ། །རྩེ་མོ་ཁ་དབྲག་ཁ་སྣར་དུ་བ་རྔུབ། །སྦུབས་ཅན་སོར་བཅུ་ཐེམ་བུ་ལྟ་བུའི་ཁ། །གྲེ་ བར་སྨན་གདབ་ལྕེ་ཆུང་བསྲེག་ལ་སྦྱར། །རྩ་བའི་སྦུབས་ལ་མཐེ་བོང་ཤོང་བ་ལ། །རྩེ་བུག་ སྲན་མ་ཤོང་ཙམ་སོར་བརྒྱད་པ། །རྐེད་པ་རྩ་བར་འཁོར་ལོ་དཀྲིས་པ་ཡི། །གཅེ་འུ་ཞེས་བྱས་ འཇམ་རྩི་ནི་རུ་བཏང་། །དེ་འདྲ་ཕྲ་མོ་རྨ་བཀྲུ་བ་ལ་སྦྱར། །རྔབས་རྭ་དཔངས་སུ་སོར་ལྔ་ཁ་ སོར་གསུམ། །རྩེ་བུག་ཡུངས་ཀར་ཤོང་བས་ཆུ་སེར་དྲང་། །བུམ་པ་འཁྱུད་འཁོར་སོར་ནི་བཅོ་ བརྒྱད་ལ། །སྲིད་སོར་བཅུ་གཉིས་ཁ་ཟླུམ་སོར་བཞི་པ། །ཕྱི་སྐྲན་འཇུ་ཞིང་འདྲེན་ལ་སྦྱར་བར་ བྱ། །མེ་ལོང་སྤུ་གྲི་ཟླ་ཚེས་ལྟ་བུ་ཡིས། མགོ་བོའི་སྐྲ་བཞར་ཡོག་ཐོད་མགོ་ལྟ་བུ། །སྲིད་སོར་ བཅུ་པ་ཏེལ་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། །འབྲས་དང་ལྷོག་པ་སྐྲངས་པ་བསྲེག་པར་བྱ། །དབལ་ལྡན་ཕྲ་ འཇམ་གུག་པོ་ཤ་ཡི་ཁབ། །ཤ་དང་པགས་པ་རལ་བ་བཙེམ་ལ་སྦྱར། །དེ་ལྟར་ཆ་བྱད་ནད་ དང་གང་མཁོ་སྤྱད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གཉེན་པོ་ཆ་བྱད་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་པའོ།། །། 25-78 ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་པ། མི་ན་བ་གནས་པར་བྱ་བའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

長十指，形狀像貝雷刀，頂端彎曲。用於切割耳朵、鼻子和喉嚨的腫瘤。 子宮探針，高一拃，頂端彎曲，用於取出死胎。 工具，形狀像蛇頭，用於取出結石。 中等大小的銼刀，堅硬、隱蔽、光滑。 長十二指的機械探針，用於疏通尿道阻塞。 頂端彎曲，長十指，用於燒灼牙齒中的蟲子。 長十指，根部孔洞有五指寬。 頂端開口，用於吸入煙霧。 管狀，長十指，開口像梯子。 用於在喉嚨中塗藥，燒灼小舌。 根部的管子可以容納拇指。 頂端孔洞可以容納豌豆大小，長八指。 腰部根部纏繞著輪子。 名為「杰烏」，塗抹光滑的尼魯。 這種細小的工具用於清洗傷口。 角制吸管，高五指，開口三指寬。 頂端孔洞可以容納芥菜籽，用於引流血清。 葫蘆形旋轉器，長十八指。 長十二指，圓形開口四指寬。 用於消化和引流外部腫瘤。 鏡子、剃刀，形狀像新月。 用於剃頭，形狀像頭蓋骨。 長十指，名為「德爾巴」。 用於燒灼癤子、淋巴結腫大和腫脹。 帶有鋒利邊緣、纖細光滑、彎曲的肉針。 用於縫合撕裂的肉和面板。 因此，工具應根據疾病和需要使用。 以上是《甘露心髓八支密訣》中關於藥物和工具的第二十二品。 第二十三品：使人不生病的方法。 然後，益西降生尊者又問道：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །ནད་མེད་ཐ་མལ་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། འཚོ་མཛད་ སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །རྣམ་པར་མ་གྱུར་ཐ་མལ་ལུས་པོ་ལ། །མི་ན་གནས་དང་རིང་དུ་འཚོ་བར་ བྱ། །དང་པོར་མི་ན་གནས་པར་བྱ་བ་ནི། །ནད་ཀུན་རྒྱུ་ལས་རྐྱེན་གྱིས་བསླང་ལས་འབྱུང་། ། རྐྱེན་མེད་རྒྱུ་ལས་འབྲས་བུ་འབྱུང་མི་སྲིད། །དེ་ཕྱིར་ནད་རྣམས་ཀུན་གྱི་རྐྱེན་སྤང་བྱ། །དུས་ དང་དབང་པོ་སྤྱོད་ལམ་རོ་ནུས་རྣམས། །དམན་དང་ལོག་པ་ལྷག་པས་ནད་སྐྱེད་ལ། །ཡང་ དག་སྦྱོར་བ་ནད་མེད་གནས་པའི་རྒྱུ། །དེ་ཕྱིར་སྤྱོད་ལམ་ཟས་སྨན་རྣམ་གསུམ་པོ། །ཡང་དག་ བསྟེན་པས་ནད་མེད་བདེར་གནས་འགྱུར། །ལོ་ཟླ་འདས་ཏེ་ལུས་ཟུངས་སྟོབས་འགྲིབ་པ། ། ཚེ་ཟད་རྒས་པའི་ནད་ལས་བསྲིང་བ་ནི། །བཅུད་ལེན་ཕན་ཡོན་གནས་རྟེན་བྱ་ཐབས་བཞི། ། ཕན་ཡོན་ཚེ་རིང་ན་ཚོད་དར་ལ་འཇོག །ལུས་མདངས་སྟོབས་སྐྱེད་དབང་པོ་གསལ་བར་ བྱེད། །གནས་གཙང་དབེན་དགའ་བར་ཆད་མེད་པ་དེར། །རྟེན་ནི་ཧ་ཅང་རྒས་པ་མ་ཡིན་ པས། །ཆགས་སྤང་བརྩོན་པས་གཟའ་སྐར་བཟང་དུས་འཇུག །བྱ་ཐབས་གཙོར་བླང་ཞར་ སྤྱད་རྣམ་པ་གཉིས། གཙོ་བོར་སྤྱད་པ་སྔོན་འགྲོ་དངོས་གཞི་གཉིས། །སྔོན་འགྲོ་སྣུམ་འཆོས་ རྗེས་ལ་ཁྲུས་བྱས་ལ། འབྲས་བུ་གསུམ་དང་རྒྱམ་ཚྭ་པི་པི་ལིང་། །བཅའ་སྒ་ཤུ་དག་ཡུང་བ་བྱི་ ཏང་ག །བུ་རམ་བ་ཆུ་སྦྱར་བས་ཁོང་པ་སྦྱང་། །མ་སྦྱངས་དྲི་བཅས་ཚོས་ལྟར་དོན་མེད་འགྱུར། ། དངོས་གཞི་སྒོག་སྐྱ་ཞུན་མར་སྦྱར་བྱས་ལ། །ནས་སྣོད་བདུན་གསུམ་བཞག་ལ་ཞག་གྲངས་ བསྟེན། །རླུང་གི་ནད་སེལ་ཚེ་འཕེལ་བྱེད་པ་ཡིན། །བྲག་ཞུན་ལེགས་བཏུལ་གསེར་དངུལ་ ཟངས་ལྕགས་དང་། །ལྕགས་སྣོད་འཕྲོད་སྨན་སྦྱར་བ་རིམ་བསྐྱེད་བཟའ། །ནད་འཇོམས་ཚེ་ འཕེལ་མོན་སྣེ་རྒྱ་སྲན་སྤང་། །ཙི་ཏྲ་ཀ་དང་མར་སྦྲང་སྦྱར་བ་བསྟེན། །ཚེ་རིང་ལུས་རྒྱས་མེ་ 25-79 དྲོད་འབར་བར་བྱེད། །བ་གཅིན་སྦྱར་བསྟེན་ཤ་བཀྲ་མཛེ་ནད་སེལ། །ཨ་རུ་བར་སྐྱུར་འབྲས་ བུའི་སྨན་མར་གྱིས། །དབང་པོ་གསལ་ཞིང་སྟོབས་སྐྱེད་རྒས་ཀ་སྲ། །ཀུན་ལ་ནད་དང་གང་ འཕྲོད་ཟས་སྤྱོད་བསྟེན། །རུལ་སྐྱུར་སྔོ་ངད་མི་འཕྲོད་སྤང་བར་བྱ། །ཟླ་བ་གསུམ་དྲུག་ལོ་ གཅིག་འབྲས་བུ་འགྲུབ། །དེ་མ་ལྕོགས་ན་ཞར་ལ་སྤྱད་བྱས་པས། །གནས་སྐབས་འབྲས་བུ་ འབྱུང་བར་ནུས་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་ མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་མི་ན་བ་གནས་པར་བྱ་བའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་པ། ཉེས་པ་དངོས་སུ་སྟོན་པ་བརྟག་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

「哎呀，偉大的尊者，智慧的化身！如何才能學習保持健康的狀態？請慈悲的醫生之王講解。」 尊者回答說：「哎呀，偉大的尊者，請聽我說。對於未發生改變的普通身體，要保持健康並長壽。首先，要保持健康的狀態：所有的疾病都由原因引起，由條件引發，由業力產生。沒有條件，原因不可能產生結果。因此，必須避免所有疾病的條件。時間和感官、行為、味道和能量，不足、錯誤或過度都會引起疾病。正確地結合這些因素，是保持健康的原因。因此，通過正確地運用行為、食物和藥物這三種方式，就能保持健康和快樂。隨著歲月流逝，身體的營養和力量會減弱，爲了延長壽命，延緩衰老引起的疾病，有四種方法：滋補、益處、住所和方法。 益處在於延長壽命，保持年輕，增強體色和力量，使感官清晰。 住所是乾淨、僻靜、快樂且不受干擾的地方。 對象是不太老的人，要避免貪戀，努力在吉祥的星象時刻進行。 方法主要分為主要方法和輔助方法兩種。主要方法分為準備階段和實際操作階段。準備階段是進行油療，然後洗澡。使用三種果實（訶子、毗黎勒、余甘子）、巖鹽、蓽茇、乾薑、石菖蒲、蕓香和畢當伽來清潔腸道。如果腸道沒有清潔，就像用染料染色一樣毫無意義。實際操作階段是將大蒜與黃油混合。根據年齡，食用七天或三天，可以消除風的疾病，延長壽命。 精心提煉的石脂，與金、銀、銅、鐵和鐵器一起，逐步增加藥量。可以消除疾病，延長壽命，避免食用莫納、斯內、嘉森和邦。 將白花丹與黃油和蜂蜜混合食用，可以延長壽命，增強體魄，使體溫升高。 將牛尿混合食用，可以消除白癜風和麻風病。 使用訶子、巴爾、酸果的藥用黃油，可以使感官清晰，增強力量，延緩衰老。 根據每個人的情況，食用適合自己疾病的食物。避免食用腐爛、酸臭、有異味的食物。 三個月、六個月或一年後，就能取得成果。如果不能做到，就使用輔助方法，也能在一定程度上產生效果。」 以上是《甘露心髓八支密訣》中關於使人不生病的方法的第二十三品。 第二十四品：直接顯示疾病的檢查方法。 然後，益西降生尊者又問道：

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། ངོས་བཟུང་རྟགས་ཀྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། འཚོ་ མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་ དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ངོས་བཟུང་རྟགས་ཀྱི་གནས་ལ་བསླབ་པ་ནི། །མེ་དང་དུ་བ་ཇི་ བཞིན་དུ། །ནད་ཀྱི་ངོས་ནི་རྟགས་ལ་བཟུང་། །བརྟག་ཐབས་མེད་པའི་སྨན་པ་ཡིས། །རྟགས་ ཉིད་རྟགས་སུ་མི་ཤེས་ཏེ། །དུ་བ་རླངས་པར་འཁྲུལ་དང་འདྲ། །སྤྲིན་འདུས་ཙམ་ལས་ཆར་ འབྱུང་ཟེར་བ་ལྟར། །མ་ངེས་པ་ལ་རྟགས་སུ་བྱེད་པ་ཡོད། །དེ་ཕྱིར་ངོས་འཛིན་བརྟག་ཐབས་ མན་ངག་གཅེས། །ཁ་དམར་བཅོས་ལ་དགོས་པའི་ཕྱིར། །ཉེས་པ་དངོས་སྟོན་བརྟག་པ་དང་། ། སྐྱེ་བོ་མཁས་ཟེར་མགུ་བྱའི་ཕྱིར། །ངན་གཡོ་སྐྱོན་གྱིས་བརྟག་པ་དང་། །གསོ་ཚེ་བླང་དོར་བྱ་ བའི་ཕྱིར། །སྤང་བླང་མུ་བཞིར་བརྟག་པའོ། །ཉེས་པ་དངོས་སུ་སྟོན་པའི་བརྟག་པ་ལ། །སློང་ བ་རྒྱུ་ཡི་སྒོ་ནས་བརྟག་པ་དང་། །མཚན་ཉིད་རྟགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བརྟག་པ་དང་། །ཕན་གནོད་ བསྟེན་པའི་སྒོ་ནས་བརྟག་པའོ།

「哎呀，偉大的尊者，智慧的化身！如何才能學習辨識疾病的徵兆？請慈悲的醫生之王講解。」 尊者回答說：「哎呀，偉大的尊者，請聽我說。學習辨識疾病的徵兆，就像通過煙霧來判斷火一樣。 如果醫生沒有檢查的方法，就無法識別徵兆，就像把煙霧誤認為是蒸汽一樣。有些人只看到云聚集就說要下雨，這是把不確定的事情當作徵兆。因此，辨識和檢查的方法非常重要，這是治療出血癥所必需的。 爲了直接顯示疾病，進行檢查；爲了讓人們稱讚醫生為智者而感到高興；爲了通過邪惡的詭計和缺陷進行檢查；爲了選擇和放棄治療方法，需要進行四種類型的檢查：放棄和選擇的四種方式。 直接顯示疾病的檢查方法包括：通過引發原因的方式進行檢查；通過特徵和徵兆的方式進行檢查；通過益處和損害的方式進行檢查。」

།སློང་བ་རྒྱུ་རྐྱེན་ཟས་དང་སྤྱོད་ལམ་རྣམས། །གང་ཟོས་གང་ བྱས་ནད་ཀུན་རྟོགས་པར་ནུས། །ཁྱད་པར་སློང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཤེས་པར་བྱ། །ཅི་ཕྱིར་རྒྱུ་ ལས་འབྲས་བུ་འགལ་མི་སྲིད། །མཚན་ཉིད་རྟགས་ལ་བརྟག་གཞི་བརྟག་ཡུལ་དང་། །བརྟག་ 25-80 སྒོ་བརྟག་པའི་ཚུལ་དང་རྣམ་པ་བཞི། །གཞི་ནི་རླུང་དང་མཁྲིས་པ་བད་ཀན་གསུམ། །མཚན་ ཉིད་འཕེལ་ཟད་གསོག་ལྡང་འཁྲུགས་པའི་རྟགས། །ཚ་གྲང་གཉིས་སུ་དྲིལ་ལ་བརྟག་པར་ བྱ། །བརྟག་ཡུལ་དབང་པོ་ཡུལ་ལྔ་དྲི་མ་ལྔ། །དབང་པོ་མིག་དང་རྣ་བ་སྣ་ལྕེ་ལུས། །ཡུལ་ནི་ གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་ལྔ། །དྲི་མ་ལུད་པ་འཁྲུ་སྐྱུགས་ཆུ་ཁྲག་བརྟག །བརྟག་སྒོ་ཡུལ་དུས་ རང་བཞིན་ན་ཚོད་དང་། །ཉིན་ཞག་ཟས་ཟོས་གནས་ལམ་མ་འཁྲུལ་རྟོགས། །བརྟག་ཚུལ་ བལྟ་དང་རེག་པ་དྲི་བས་བརྟག །བལྟ་བ་མིག་ཡུལ་བོངས་དབྱིབས་ཁ་དོག་བརྟག །ཁྱད་པར་ ལྕེ་དང་ཆུ་ལ་བརྟག་པར་བྱ། །འདི་ནི་མཐོང་བ་ཡུལ་རིག་བརྟག་པ་ཡིན། །རེག་པ་ལུས་ཡུལ་ ཚ་གྲང་འབུར་འཇམ་བརྟག །ཁྱད་པར་བརྡ་སྦྱོར་འཕྲིན་པ་རྩ་ལ་བརྟག །འདི་ནི་དཔྱོད་པ་ དོན་རིག་བརྟག་པ་ཡིན། །དྲི་བས་བརྟག་པ་རྣ་བའི་ཡུལ་ཀུན་ཏེ། །གང་གིས་གང་ལྟར་གང་ན་ གང་དུ་གང་། །ཁྱད་པར་རྒྱུ་གནས་མཚན་ཉིད་དྲིས་ལ་བརྟག །རྒྱུ་ལ་ཉེས་པ་གནས་ལ་འཇུག་ པའི་སྒོ། །མཚན་ཉིད་ནད་རིགས་བྱེ་བྲག་ཕྱེད་པར་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་བརྟག་པ་ཀུན་ལ་དྲི་བ་ གཅེས། །འདི་ནི་ཐོས་པ་སྒྲ་རིག་ཅེས་སུ་བཤད། །ཕན་གནོད་བསྟེན་པ་ཟས་སྤྱོད་སྨན་དཔྱད་ བཞི། །རྒྱུ་དང་ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་མཐུན་མི་མཐུན། །འཕྲོད་མི་འཕྲོད་ལས་ནད་ཀུན་ཤེས་པར་ འགྱུར། །ལྟར་སྣང་མ་ཡིན་བསྲིངས་པས་རྟོགས་འགྱུར་ཏེ། །སྨན་པས་ཉམས་རྙེད་ནད་པའི་ གསོ་དོན་ཤེས། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་ གི་རྒྱུད་ལས་ཉེས་པ་དངོས་སུ་སྟོན་པ་བརྟག་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་པ། ངན་གཡོ་སྐྱོན་གྱི་སྒོ་ནས་བརྟག་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

「引發原因包括飲食和行為習慣等，通過了解吃了什麼、做了什麼，就能理解所有的疾病。特別是，要通過引發的原因來了解，因為結果不可能與原因相悖。 檢查特徵和徵兆包括四個方面：檢查的基礎、檢查的對象、檢查的方式和檢查的形式。基礎是風、膽、痰三種。特徵是增、減、積、升、亂的徵兆。可以概括為寒熱兩種來進行檢查。檢查的對象是五根、五境、五垢。五根是眼、耳、鼻、舌、身。五境是色、聲、香、味、觸。五垢是痰、糞便、嘔吐物、尿液、血液。檢查的方式包括地點、時間、性質、年齡，以及白天黑夜、飯前飯後、居住地等，不要混淆。檢查的形式包括觀察、觸控和詢問。觀察是用眼睛觀察體積、形狀和顏色，特別是要檢查舌頭和尿液。這被稱為視覺的檢查。觸控是用身體觸控寒熱、腫脹、光滑等，特別是要檢查脈搏。這被稱為觸覺的檢查。詢問是用耳朵聽取所有資訊，包括用什麼、怎麼樣、哪裡痛、在哪裡等。特別是要詢問原因、位置和特徵。原因是指疾病的起因，位置是指疾病進入的途徑，特徵是指區分疾病的型別。因此，所有的檢查都需要詢問。這被稱為聽覺的檢查。 益處和損害的利用包括飲食、行為、藥物和治療四種。要了解原因和疾病的性質是否相同或不同，是否適合或不適合，從而瞭解所有的疾病。不要只看表面現象，要堅持下去才能理解。醫生通過經驗來了解病人的治療方法。 以上是《秘密醫典·八支精要》中關於直接顯示疾病的檢查的第二十四章。 第二十五章：通過邪惡的詭計和缺陷進行檢查 然後，尊者智慧的化身又這樣說道：」

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ངན་གཡོ་སྐྱོན་གྱི་སྒོ་ནས་བརྟག་པ་ནི། །མཚན་ཉིད་ཤེས་བྱ་མཚང་འབྲུ་ དེ་དུས་བསྲིང་། །སྔར་རྗེས་བཅད་དང་བཅུད་ལ་བོར་བ་དང་། །ཁ་བཅིང་སྤོ་ལ་གདོན་དང་ ཐབས་འོག་གཞུག །དང་པོ་མཚན་ཉིད་ཤེས་པར་བྱ་བ་ནི། །ནད་ཀུན་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་རྟགས་ 25-81 ཤེས་པས། །འདི་ན་ཙམ་ལས་འདི་འོང་རྟོགས་པར་འགྱུར། །དེ་ཕྱིར་དེ་ལ་གོམས་ཤིང་འདྲིས་ པ་གཅེས། །རིན་ཆེན་ལ་སོགས་བཟང་ངན་ཤེས་པ་ཡང་། །བསྟན་བཅོས་མ་ཡིན་དེ་མེད་པར་ ཡང་མིན། །མཚང་འབྲུ་ཕོ་ཉ་འབྲེལ་བ་ཐབས་ཀྱི་ཕྱིར། །ཅི་ན་ཇི་ལྟར་གང་བཏང་སུ་ཡིན་དང་། ། ཞག་གྲངས་དཔྱད་པས་མི་སྨྲ་མངོན་པར་ཤེས། །དུས་བསྲིང་རིངས་སྟབས་མ་ཡིན་ཐངས་ ཅིག་གནས། །དེ་བར་ལུས་ངག་ཡེངས་མ་གཏམ་ལ་དཔྱད། །རྗེས་བཅད་གཏར་བསྲེག་སྨན་ སྦྱོར་ཅི་བྱས་བཙལ། །བརྙེད་པ་ཙམ་གྱིས་ཚ་གྲང་ཕྱོགས་མཐུན་རྟོགས། །བཅུད་ལ་བོར་བ་མི་ སྨྲ་མ་རྟོགས་ན། །སྒྲོག་ཕྱིར་ངན་པ་མི་བྱ་གདོན་བཅོས་དགོས། །སྨན་ཅིག་སྦྱར་ན་ཕན་ཞེས་ བྱིང་པོར་སྨྲ། །ངང་གིས་མི་ཐུབ་འདི་ན་ཅི་བྱ་འབྱིན། །ཁ་བཅིང་ཞེས་པ་ཁ་ཅིག་ཕྲད་པ་དང་། ། སྨྲ་བར་བྱེད་པ་སྨོས་པས་ཚུད་བྱས་ཏེ། །ཅི་ན་སྨན་པས་ཤེས་ཀྱི་བཤད་མི་དགོས། །གསལ་ བར་བརྗོད་པས་སྐྱེ་བོ་ངོ་མཚར་ཟེར། །སྤོ་ལ་གདོན་པ་ཐབས་ཀྱིས་རྟོགས་གྱུར་ན། །གཞན་ དག་རྩ་ཆུ་ན་ལུགས་མང་བརྟག་དགོས། །ང་ལ་མ་ཡིན་གཅིག་ལ་ཁ་དམར་གདགས། །མིག་ བལྟས་ཙམ་གྱིས་ཆོག་ཅེས་གྲགས་པ་འབྱུང་། །ཡང་ན་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་པས་བརྟག་མཁས་ཟེར། ། ཐབས་འོག་གཞུག་པ་ཀུན་གྱིས་སྐད་མི་སྟེར། །རྣམ་པའི་ཁ་དམར་བཏགས་ལ་རྫོང་ལ་བྲོས། ། དང་པོ་ཟས་སྤྱོད་མི་འཕྲོད་གདོན་གྱིས་རྐྱེན། །རུལ་སྐྱུར་དྲག་ཤུལ་རྗེན་ཟས་གནོད་ཅེས་བྱ། ། གཉེན་པོ་ཕན་གནོད་མེད་པའི་སྙོམས་པ་དབོག །རྫོང་ལ་འབྲོས་པ་ནད་དང་སྨན་གྱི་མིང་། ། སྔ་ན་མ་གྲགས་མི་ཤེས་ངོ་མཚར་བརྗོད། །དེ་ཡིས་མ་རྟོགས་གྱུར་ཀྱང་མཁས་ཁྱད་འབྱིན། ། ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ ངན་གཡོ་སྐྱོན་གྱི་སྒོ་ནས་བརྟག་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་པ། སྤང་བླང་མུ་བཞིར་བརྟག་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

「喂，偉大的尊者請聽我說。通過邪惡的詭計和缺陷進行檢查，包括瞭解特徵、揭露隱私、拖延時間、前後截斷、遺漏精華、封口、轉移、施加詭計。 首先，要了解特徵，通過了解所有疾病的共同和特殊徵兆，就能理解從這個原因會產生什麼結果。因此，要熟悉和習慣這些。就像瞭解珍寶等的好壞一樣，不能只依靠經典，也不能沒有經典。 揭露隱私是爲了通過信使建立聯繫，使用詭計。要調查是什麼原因、怎麼樣、派了什麼人、是誰，通過推算日期，就能在不說話的情況下了解真相。 拖延時間是指不要著急，要慢慢地觀察。在此期間，要觀察身體和語言的細微變化。 前後截斷是指尋找之前做了什麼治療，比如放血、燒灼、用藥等。僅僅通過發現這些，就能瞭解寒熱的趨向。 遺漏精華是指如果不說話，就無法理解。爲了掩蓋，不要做壞事，需要進行驅魔治療。如果說服用某種藥物會有效，那就是在胡說八道。如果自然無法克服，那就問問該怎麼辦。 封口是指與某些人見面，讓他們說話，通過暗示來達到目的。如果問是什麼原因，醫生知道就行了，不需要說出來。如果說得太清楚，人們會覺得很奇怪。 轉移是指如果通過詭計能夠理解，那麼就需要檢查其他方面，比如脈搏、尿液、病情等。不要說「不是我」，而是把責任推給別人。如果只看一眼就能解決，那就出名了。或者，通過仔細檢查，就能被稱為檢查高手。 施加詭計是指讓所有人都保持沉默。給各種各樣的人扣上帽子，然後逃跑。 首先，飲食和行為不當是由於邪魔作祟。腐爛、酸澀、劇烈、生冷的食物都是有害的。解決方法是食用無益無害的均衡食物。 逃跑是指疾病和藥物的名稱。說一些以前沒聽說過、不瞭解的奇怪的事情。即使這樣也不能理解，也能顯示出高超的技巧。」 以上是《秘密醫典·八支精要》中關於通過邪惡的詭計和缺陷進行檢查的第二十五章。 第二十六章：檢查取捨四端 然後，尊者智慧的化身又這樣說道：」

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །སྤང་བླང་མུ་བཞིའི་སྒོ་ནས་བརྟག་པ་ནི། །གསོ་བླ་གསོ་དཀའ་གསོ་ཙམ་ 25-82 སྤང་བ་བཞི། །གསོ་བླ་བ་ནི་ཡན་ལག་ལྡན་པ་དང་། །གང་ཟག་ནད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གསོ་བླ་བ། ། ཡན་ལག་སྒོ་ནས་གསོ་བར་བླ་བ་ནི། །སྨན་པ་སྨན་དང་ནད་གཡོག་རྣམ་པ་གསུམ། །སྨན་ པ་མཁས་པའི་བཏེགས་ལ་འཛེགས་པ་དང་། །གཞུང་གི་དོན་ཤེས་ལས་རྣམས་མཐོང་ཞིང་ གཙང་། །སྨན་ནི་ཆོ་ག་ཡོན་ཏན་མང་དུ་ལྡན། །ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་འཕྲོད་པར་སྦྱར་བའོ། ། ནད་གཡོག་སྒྲིམ་བརྩེ་གཙང་སྦྲ་བློ་དང་ལྡན། །ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་ལྡན་ན་གསོ་བ་བླ། ། གང་ཟག་ནད་པ་སྐྱེས་བུ་གཞོན་ཞིང་དུལ། །སྙིང་སྟོབས་ལྡན་ཞིང་སྨན་ཀུན་བཟོད་པའི་ ལུས། །རྫས་ཕྱུག་བསྒོ་བ་ཉན་ལ་ཤེས་པར་ནུས། །དྲིས་པའི་ནད་རྟགས་ཟློས་མཁས་གསོ་ བླའི་ཡུལ། །ནད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གསོ་བར་བླ་བ་ནི། །རྒྱུ་དང་སྔར་ཚུལ་མཚན་ཉིད་ཆུང་བ་དང་། ། གནོད་བྱ་ཡུལ་དུས་རང་བཞིན་མི་མཚུངས་དང་། །གནོད་མེད་ལམ་གཅིག་རྐྱང་པ་གསར་ གསོ་བླ། །འོན་ཀྱང་རིམས་ལ་ཡུལ་དུས་མཚུངས་པ་དང་། །ཆུ་འགགས་ནད་ལ་གནོད་བྱ་ མཉམ་པ་དང་། །ཁྲག་སྐྲན་རྙིང་པ་གསོ་བ་བླ་ཞེས་བྱ། །གསོ་དཀའ་བ་ནི་བླ་བ་དེ་དག་འདྲེས། ། ཐབས་མང་ཡུན་རིང་གསོ་བ་དགོས་པའོ། །དེ་ལས་གོ་ཟློག་གྱུར་ལ་གོམས་ཕན་ཉིད། །ཚེ་ ཡི་ལྷག་མ་ལུས་སྲིད་གསོ་བ་ཙམ། །སྤང་བར་བྱ་ལ་གསོ་ཐབས་ཡོད་མེད་གཉིས། །རྒྱལ་པོ་ དགེ་བའི་བཤེས་དང་འགྲོ་ལ་སྡང་། །སྨན་པས་བྱས་པ་མི་གཟོ་བརྙས་པ་བྱེད། །བྲེལ་དང་ འབྱོར་པ་མི་ལྡན་ཉན་མི་བཏུབ། །ཚེ་ཟད་མྱ་ངན་ལ་གནན་བསྟན་པ་བཤིག །སྐྱེ་བོའི་ཡ་ག་ ངན་པ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། །གསོ་ཐབས་ཡོད་ཀྱང་སྤང་བར་བཤད་པ་ཡིན། །གསོ་ཐབས་མེད་ པས་སྤང་བར་བྱ་བ་ནི། །ཤིན་ཏུ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་དང་འཆི་ལྟས་སྣང་། །སྲོག་གཅོད་ནད་དགུས་ དེ་ལུས་བཟུང་བ་སྤང་། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་ མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་སྤང་བླང་མུ་བཞིར་བརྟག་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན་པ། གསོ་ཚུལ་སྤྱིར་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

「喂，偉大的尊者請聽我說。通過取捨四端進行檢查，包括易治、難治、僅能治療、放棄治療四種情況。 易治是指具備各種有利因素的情況，從人和疾病兩方面來看。從有利因素來看，易治的情況包括醫生、藥物和護理人員三個方面。 醫生方面，要精通醫術，理解經典，見多識廣，並且品德高尚。藥物方面，要符合規範，具有多種功效，配製精良，並且對癥。護理人員方面，要細心、有愛心、乾淨、聰明。如果具備這十二個方面的有利因素，就容易治療。 病人方面，要年輕、溫順、有毅力、身體能夠承受各種藥物，家境富裕，能夠聽從醫囑並理解，能夠準確地描述病情，這些都是易治的條件。 疾病方面，病因簡單，病程短，癥狀輕微，致病因素與環境、時間、體質不衝突，沒有其他併發癥，病情單一且新發，這些都容易治療。但是，流行病如果與環境和時間相符，水腫如果致病因素相同，以及陳舊的血瘤，都屬於難治之列。 難治是指上述易治的因素相互混合，需要多種方法長期治療。與此相反，如果情況相反，但通過習慣可以獲益，或者生命還有剩餘，身體還存在，那就只能算是僅能治療。 應該放棄治療的情況分為兩種：有治療方法但不能治療，以及沒有治療方法。對於國王、善知識、憎恨他人的人，不尊重醫生的治療，甚至侮辱醫生的人，忙碌、貧窮、不聽勸告的人，生命將盡、沉浸在悲傷中、破壞教義的人，由於這些人會帶來惡劣的影響，即使有治療方法，也應該放棄治療。 沒有治療方法而應該放棄的情況包括：病情極其顛倒，出現死亡的徵兆，身體被九種致命疾病纏身，這些都應該放棄。」 以上是《秘密醫典·八支精要》中關於檢查取捨四端的第二十六章。 第二十七章：治療方法總論 然後，尊者意生又這樣問道：」

།ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ 25-83 རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། གསོ་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། འཚོ་ མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་ དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ནད་དེ་རྟོགས་ནས་ཇི་ལྟར་གསོ་བའི་ཕྱིར། །གསོ་བར་བྱེད་པའི་ ཐབས་ཀྱི་གནས་བསྟན་པ། །དེ་ལ་གསོ་བའི་ཚུལ་དང་གསོ་ཐབས་གཉིས། །དང་པོ་ནད་ཀྱི་ གསོ་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི། །ནད་ལ་གསོ་ཐབས་དཔག་ཏུ་མེད་མོད་ཀྱང་། །གསོ་ཚུལ་མེད་ན་ མུན་པར་མདའ་འཕེན་འདྲ། །དེ་ལ་གསུམ་སྟེ་སྤྱི་ཡི་གསོ་ཚུལ་དང་། །བྱེ་བྲག་པ་དང་ཁྱད་པར་ གསོ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ཇི་ལྟར་གསོ་དང་གང་གིས་གསོ། །སོས་པའི་ཚད་དང་རྣམ་པ་གསུམ་ གྱིས་བསྟན། །དང་པོ་རླུང་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྙེད་ནད། །རང་གནས་གསོག་པའི་དུས་སུ་བསལ་ བར་བྱ། །ལངས་ཤིང་རྒྱས་ནས་ནད་གཞན་འཁྲུག་བྱེད་ཕྱིར། །གཞན་ལ་གནོད་པ་མེད་པའི་ སྦྱོར་བས་གསོ། །ནད་གཞན་སྐྱེས་ན་ནད་སྟོབས་གང་ཆེ་བཅོས། །གསོ་བའི་གཉེན་པོ་ཞི་དང་ སྦྱང་བ་གཉིས། །གསོག་དུས་ཞི་ལ་ལངས་ནས་སྦྱང་བས་བཅོས། །ཞི་དུས་ཟས་སྤྱོད་གཟབ་ ཅིང་མི་འཁྲུགས་བྱ། །འོན་ཀྱང་འཕྲལ་རྐྱེན་དུས་མིན་གསོག་ལྡང་ནད། །དུས་འདས་གསོ་ དཀའ་འགྱུར་ཕྱིར་འཕྲལ་དུ་བསལ། །སྨན་ཡང་ཉིན་ཞག་ཟས་དུས་རིགས་པ་ཡིས། །ནད་ དང་སྦྱར་ཏེ་བཏང་ཚུལ་བཅུ་རུ་བཤད། །ཟས་མ་ཟོས་དང་ཟས་སྔོན་དབུས་དང་མཐའ། །ཟས་ ཁམ་ཟས་མཚམས་དུས་མེད་ཙེ་གུ་དང་། །ཟས་བཅས་ཟས་མནན་མཚན་མོ་བཏང་བའོ།

「喂，導師，智慧的尊者！我應該如何學習治療的方法？請您這位醫王來講解。」 導師回答說：「喂，偉大的尊者請聽我說。爲了理解疾病並進行治療，現在講解治療方法的要點。治療包括治療的方式和治療的方法兩種。首先講解疾病的治療方式。 雖然治療疾病的方法數不勝數，但如果沒有正確的治療方式，就像在黑暗中射箭一樣毫無目標。治療方式分為三種： общей治療方式、特殊治療方式和特殊治療方式。 首先，講解如何治療、用什麼治療、痊癒的標準和痊癒的狀態，這三個方面。對於風等各種疾病，要在疾病積累的階段進行消除，因為疾病在發展和擴散後會擾亂其他疾病。使用不會損害其他疾病的藥物進行治療。如果產生了其他疾病，要治療病情最嚴重的疾病。 治療的對治方法有兩種：緩和與瀉法。在疾病積累的階段使用緩和法，在疾病發展的階段使用瀉法。在使用緩和法時，要注意飲食和行為，不要擾亂身體。但是，對於突發情況或不合時宜的積累和發展，以及錯過治療時機的疾病，由於會變得難以治療，所以要立即消除。 藥物也要根據白天、夜晚、用餐時間等情況，根據疾病的情況，有十種用藥方法。包括：飯前服、先吃飯後服、飯中服、飯後服、隨飯一起服、飯間服、不定時服、佐餐服、餐后壓藥服、晚上服。」

། ནད་དང་མི་སྦྱོར་ཀུན་ལ་ཞུ་དུས་གཏོང་། །རྨོངས་པའི་ལུགས་ཏེ་ནད་ཐོག་འབབ་པ་དཀའ། ། དུས་ལས་མ་འདས་རྡེའུ་ངོས་འཛིན་འདྲ། །ནད་གང་གསོ་དཔྱད་སྦྱར་ཡང་མཆིལ་སྣབས་ མང་། །ལུས་ལྕི་དང་ག་མི་བདེ་ཟས་མི་འཇུ། །རྒྱུན་སྐམ་ཁོང་འདྲུལ་བཤང་གཅི་དུས་མིན་ འབྱུང་། །ཤེད་ཆུང་སྐད་དམའ་ནད་རྩེ་མ་བཞིལ་རྟགས། །ནད་གང་ཞི་དུས་གོང་ལས་ལྡོག་ རྟགས་འབྱུང་། །མ་ཞི་བཅོས་ཤིང་ཞི་ནས་ལྷག་མི་སྦྱར། །བྱེ་བྲག་གསོ་བའི་ཚུལ་ལ་རྣམ་པ་ 25-84 གསུམ། །མ་ཞུར་བཅས་དང་རང་རྒྱུད་གཞན་དབང་ངོ་། །དང་པོ་དྲོད་ཆུང་ཟས་སྐོམ་མ་ཞུ་བ། ། དེ་ཉིད་རླུང་སོགས་གནོད་བྱར་འདྲེས་པ་རྣམས། །སྨིན་དང་དྲོད་སྐྱེད་སྨན་གྱིས་རྩེ་བཅིལ་ ལ། །རྟགས་ཐོབ་གང་དང་ཉེ་བའི་གནས་ནས་སྦྱང་། །སྟེང་འོག་རང་བྱུང་སྨན་གྱིས་དགག་མི་ བྱ། །མ་སྨིན་མི་སྦྱང་ཞེན་ཕྱིར་ལུས་ཟུངས་འཇོམས། །དཔེར་ན་མ་ལངས་ཆང་ལ་ཆུ་བསིངས་ བཞིན། །མ་ཞུ་མེད་པའི་རང་རྒྱུད་ནད་རྐྱང་དེ། །ནད་ཀུན་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་བསྟེན་པས། ། ཐོག་མར་རླུང་འཇུག་དེ་ནས་གཞན་འཇུག་སྟེ། །དེ་དག་ཟས་སྤྱོད་སློང་བའི་དུས་མ་འཛོམས། ། རང་གནས་གསོག་ཅིང་རིང་སྡོད་ཤུགས་མི་ཕྱིན། །དཔེར་ན་འཁྲུག་པ་བྱེད་པའི་ཤི་བོ་བཞིན། ། བཙིར་ཡང་མི་ཟློག་བར་དུ་མི་ལྡང་ཞིང་། །རྐྱེན་ཕྲད་ནུས་པ་རྙེད་དེ་གནས་ལས་ལྡང་། །དེ་ དག་ཐོག་མར་རླུང་ཞུགས་ནད་འཁྲུགས་ཕྱིར། །འཇིག་ཅིང་འཇུ་བྱེད་ཟས་ཀྱིས་སྨིན་བྱས་ པས། །ནད་འཐོར་རླུང་དེ་ཚར་གཅོད་ཁོང་པར་བསྡུ། །དཔེར་ན་ཆར་པ་འབེབས་པའི་རླུང་ གནོན་འདྲ། །དེ་ནས་གང་དང་ཉེ་བའི་ལམ་ནས་སྦྱང་། །ཡན་ལག་ཕྱིར་གནས་ཁོང་དུ་མ་ འདུས་ན། །རྩ་སྒོ་ཕྱི་དང་ནང་ནས་སྦྱངས་ལ་དབྱུང་། །གཞན་དབང་བླ་གཉན་བཅས་པའི་ནད་ ཡིན་ཏེ། །རང་གི་གནས་ནས་ལངས་ནས་གནས་གཞན་ཕྱིན། །ཕྱིན་ནས་རང་གནས་སྔ་མ་ལ་ གནོད་འཁྲུག །དེ་སྟོབས་ཆུང་ན་རང་གནས་སྔ་མ་གསོ། །ཕྱི་མ་སྟོབས་ཆེ་བླ་གཉན་དེ་བཅོས་ པས། །རང་གནས་གནས་པ་བཅོས་མི་དགོས་པར་འཚོ། །དཔེར་ན་རྐུན་མོ་བསྟེན་པའི་རྗེ་བོ་ བཞིན། །ཁྱད་པར་གསོ་བའི་ཚུལ་ལ་རྣམ་པ་དགུ། །མ་རྟོགས་དོགས་བཅས་གདེངས་མ་ཐོབ་ བའི་ནད། །བྱི་ལ་འཇབ་པ་ལྟ་བུའི་སད་མདས་བཅོས། །ངོས་ཟིན་ངེས་པ་རྙེད་ཅིང་གདེངས་ ཐོབ་ན། །སྤོ་ལ་དར་འཕྱར་ལྟ་བུར་དངོས་སུ་བཅོས། །གཉེན་པོ་ཐོག་ཏུ་མི་འབབ་ནད་ལམ་ གཟུང་། །རྟ་རྒོད་དཀྱུས་སུ་འཛུད་པ་ལྟ་བུར་བཅོས། །སྔར་བཅོས་ནད་ལ་དམན་ལྷག་ལོག་པ་ གསུམ། །བརྟགས་ལ་སྐྱར་མོ་ཉ་ལེན་བཞིན་དུ་བཅོས། །སྟོབས་ཆེན་ནད་ལ་སྨན་དཔྱད་ཟས་ 25-85 སྤྱོད་བཞི། །ལག་གཏོད་མི་ཤ་འཕྲང་ཕྲད་ལྟ་བུར་བཅོས། །སྟོབས་ཆུང་ནད་ལ་སྤྱོད་ལམ་ཟས་ སྨན་དཔྱད། །སྐས་གདང་ལྟ་བུར་མས་འཛེག་རིམ་པས་བཅོས། །

對於不適合病情的，要在藥物溶解時服用，這是愚昧的做法，很難對癥下藥。如果時機沒有錯過，就像識別石頭一樣。無論治療什麼疾病，如果用藥后痰液和鼻涕增多，身體沉重，不舒服，食慾不振，大便乾燥或腹瀉，大小便時間不規律，體力下降，聲音低沉，這些都是疾病尚未消除的跡象。如果疾病得到緩解，則會出現與上述相反的跡象。如果疾病沒有緩解，則繼續治療，如果已經緩解，則不要再用藥。 特殊治療方式分為三種：未消化食物引起的疾病、自身原因引起的疾病和他者影響引起的疾病。 第一種，因體溫過低導致食物和飲料未消化，這些未消化的食物與風等有害因素混合。用促進消化和提高體溫的藥物來消除。根據癥狀，從最接近的部位進行瀉法。不要用藥物來阻止從上、下或自然途徑排出的物質，因為未消化的食物不宜瀉，否則會損害身體的營養。這就像在未成熟的酒中加入冷水一樣。 第二種，沒有未消化食物的單純自身疾病，是導致所有疾病的原因。首先是風進入，然後是其他因素進入。這些因素在引發疾病的飲食和行為不協調時，會在自身部位積累，長期停留，力量無法散發，就像引發騷亂的屍體一樣。即使擠壓也無法阻止，中間不會發展，只有遇到誘因才能獲得力量並從原位發展。由於最初是風進入並擾亂疾病，因此要通過消化食物來摧毀和消化它。這樣可以消除疾病，並將風聚集在腹部，就像壓制降雨的風一樣。然後從最接近的途徑進行瀉法。如果肢體向外擴散，沒有聚集在腹部，則要從血管的外部和內部進行瀉法和排出。 第三種，受神靈影響的疾病，從自身部位發展到其他部位。發展后，會損害和擾亂原來的部位。如果力量較弱，則治療原來的部位。如果後來的部位力量強大，則治療神靈，這樣原來的部位無需治療即可自愈，就像依賴盜賊的國王一樣。 特殊治療方式有九種。對於不瞭解、有疑問、沒有把握的疾病，要像貓一樣小心翼翼地用試探性的方法治療。如果已經識別、確定並有把握，就要像在山頂上揮舞旗幟一樣直接治療。如果對治方法無法直接起效，則要抓住疾病的途徑，就像將烈馬引入常規路線一樣進行治療。對於先前治療過的疾病，如果出現不足、過度或錯誤的情況，要進行檢查，像漁民捕魚一樣進行治療。對於力量強大的疾病，要結合藥物、治療、飲食和行為四種方法，就像在狹窄的山路上用手支撐身體一樣進行治療。對於力量較弱的疾病，要按照行為、飲食、藥物和治療的順序，像爬梯子一樣逐步進行治療。」

སྐས་གདང་ལྟ་བུར་མས་འཛེག་རིམ་པས་བཅོས། །རྐྱང་པའི་ནད་ལ་དཔའ་ བོས་དགྲ་འདུལ་བཞིན། །དེ་གཞིལ་གཞན་ལ་གནོད་མེད་སྦྱོར་བས་བཅོས། །ལྡན་འདུས་ ནད་ལ་འདུ་བ་ཆ་སྙོམས་གཅེས། །གཙོ་བོས་དམེ་ཤོར་འཁྲུགས་ཟླུམས་ལྟ་བུར་བཅོས། །ཀུན་ ལ་གནོད་བྱ་ལ་སོགས་ཆོས་བཅུར་སྦྱར། །མཛོ་ཁལ་ལུག་ཁལ་ལྟ་བུར་འཚམ་པས་བཅོས། ། ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ གསོ་ཚུལ་སྤྱིར་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་བརྒྱད་པ། ཁྱད་པར་གྱི་བཅོས་ཚུལ་རྒྱས་པར་བཤད་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

像爬梯子一樣逐步進行治療。對於單一的疾病，要像勇士征服敵人一樣，通過消除疾病且不損害其他因素的方法進行治療。對於混合性疾病，要重視平衡各種因素，就像主人平息騷亂一樣進行治療。對於所有有害因素等，要結合十種方法，像騾子或綿羊馱運貨物一樣，通過適當的方式進行治療。 以上所述。 《甘露心髓八支秘訣》中，關於一般治療方法的章節，即第二十七章。 第二十八章，詳細闡述特殊治療方法的章節。 然後，聖者益西降白再次問道：

།ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །ཁྱད་པར་གསོ་ཚུལ་མདོར་བསྟན་རྣམ་དགུ་པོ། །དེ་དག་རྒྱས་པར་ བཀྲོལ་ན་ཇི་ལྟར་ལགས། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ཁྱད་པར་གསོ་ཚུལ་རྒྱས་པར་ བཤད་པ་ནི། །དང་པོར་ནད་རྟགས་དཔྱད་ལ་ཐེ་ཚོམ་ན། །རླུང་གི་ནད་ལ་སད་མདའ་སྲེ་ལོང་ ཐང་། །མཁྲིས་པའི་ནད་ལ་སད་མདའ་ཏིག་ཏའི་ཐང་། །བད་ཀན་ནད་ལ་སད་མདའ་རྒྱམ་ ཚྭ་གསུམ། །ཕོ་ལོང་གཉན་སྲིན་སད་མདའ་བྱ་ཁྱུང་ལྔ། །ཁྲག་འཁྲུག་རླུང་གཟེར་སད་མདའ་ མ་ནུ་བཞི། །སྦྱར་བའི་དུག་ལ་སད་མདའ་སྡུད་སྨན་བཏང་། །ཚ་གྲང་འདྲེས་པའི་སད་མདའ་ གོམས་པ་བསྟེན། །བཤལ་གྱི་སད་མདའ་སྣ་སེལ་འཁྲོག་ཐང་བཏང་། །མེ་བཙའི་སད་མདའ་ སྣུམ་ལྡན་དྲོད་དུགས་དང་། །གཏར་གའི་སད་མདའ་རྡོ་གྲང་ཆུ་ལྕག་བྱ། །རྣག་གི་སད་མདའ་ མེ་ཐུར་མིག་ཅན་བརྡེག །གཞན་ཡང་ནད་དེ་འདི་ཡིན་སྙམ་པ་ཡི། །གཉེན་པོའི་སྦྱོར་བ་ཆུང་ ངུའི་སད་མདའ་བསྟེན། །འཁྲིག་དང་ལྡན་པའི་འདྲར་སྣང་ཀུན་བསྡུར་ལ། །གཉེན་པོ་གང་ ལེན་དེ་ཉིད་བཅོས་པ་གཅེས། །ཁ་དམར་མི་སྨྲ་ཁ་ཅོལ་ཆུང་བར་འགྱུར། །འདི་དུས་གསལ་ 25-86 བར་མི་སྒྲག་བྱིངས་པོར་སྨྲ། །ནད་ལ་ངེས་པ་བརྙེད་ཅིང་གདེངས་ཐོབ་ན། །ནད་དེ་འདི་ཡིན་ རྒྱུ་རྐྱེན་འདི་ཡིས་སྐྱེད། །ད་ལྟ་འདི་ན་མཐའ་གཞུག་འདི་རུ་འགྱུར། །བཅོས་ཀ་འདི་བྱེད་དུས་ ཚོད་འདི་ནས་སོས། །ཡང་ན་མི་ཐུབ་འཆི་བའི་དུས་ཚིགས་བོར། །སྤོ་དར་འཕྱར་བཞིན་ཀུན་ གྱིས་གོ་བར་སྨྲ། །གཉེན་པོ་ཐོག་ཏུ་མི་འབབ་ལམ་གཞུག་དཀའ། །མ་སྨིན་ཚ་བའི་གཉེན་པོ་ གྲོགས་ཐོག་འབབ། །གྲོགས་འཕེལ་བས་ནི་ཚ་བ་ཉིད་འཕེལ་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་བད་རླུང་གྲོགས་ དེ་ཐང་གིས་དབྱེ། །ནད་ཁྲག་ཟུངས་ཁྲག་འོ་མ་ཆུ་འདྲེས་འདྲ། །འབྲས་བུ་གསུམ་གྱིས་ཁྲག་ ངན་ཕྱེ་ལ་གཏར། །དེ་ལྟར་མ་ཕྱེད་ནད་ལུས་ཟུངས་ལ་གནོད། །བད་ཀན་དུག་ཚད་བྱེར་བ་ བསྡུས་ལ་བསད། །མ་འདུས་གཉེན་པོས་མི་གསོད་སླར་འགྲམས་འགྱུར། །གབ་ཚད་གྲང་ བའི་མགོ་ཕུར་དྲོད་ཀྱིས་བཤུ། །ཅི་ཕྱིར་གྲང་བས་གཉེན་པོ་ལེན་མི་འགྱུར། །མ་ཞུའི་ནད་ ཀུན་སྨིན་དང་དྲོད་སྐྱེད་སྨན། །རྩེ་བཅིལ་རྟགས་ཐོབ་གང་ཉེའི་ལམ་ནས་སྦྱང་། །བཤལ་གྱི་ སྔོན་འགྲོ་སྨན་གྱིས་ནད་ཀུན་སློང་། །ནད་མ་ལྷོངས་ན་འཁྱག་ཐོག་ཆུ་འབེབས་འདྲ། །སྨན་ པ་གཞན་གྱིས་སྔར་བཅོས་ནད་དེ་ལ། །དམན་ནམ་ལོག་གམ་ལྷག་གམ་ལེགས་བརྟགས་ལ། ། དམན་པས་ནད་མ་ཞི་ན་གཉེན་པོ་བསྐྱེད། །ལོག་ནས་ནད་སྟོབས་སྐྱེས་ན་སྦྱོར་བ་བསྒྱུར། ། ལྷག་ནས་ནད་གཞན་ལངས་ན་གང་ལངས་མནན། །ཚ་བ་སྟོབས་ཅན་ནད་ལ་ཆུ་བཞི་ཕོབ། ། ག་བུར་རྩེ་ཆུང་སྨན་དང་དཔྱད་ཀྱི་ཆུ། །ཁ་ཟས་ཡེན་ལ་གཏད་པ་ཟས་ཀྱི་ཆུ། །

「尊貴的導師，聖者智慧明燈！請您詳細闡述之前簡要提到的九種特殊治療方法。懇請醫王慈悲開示！」 聖者回答說：「偉大的聖者，請諦聽！現在詳細闡述特殊治療方法： 首先，如果對疾病的診斷有疑問，對於風病，使用「薩達色隆湯」；對於膽病，使用「薩達迪達湯」；對於痰病，使用「薩達嘉擦松」；對於胃腸炎癥和寄生蟲病，使用「薩達嘉瓊五味湯」；對於血瘀和風痛，使用「薩達瑪努四味湯」；對於混合毒素，使用「薩達解毒藥」；對於寒熱混合病，使用習慣性的「薩達」；對於腹瀉，使用「納色卓湯」；對於灸療后的疾病，使用油性溫熱敷；對於放血后的疾病，使用冷石和冷水沖洗；對於膿腫，使用帶孔的火針進行治療。此外，對於懷疑是某種疾病的情況，可以使用小劑量的對癥藥物進行試探性治療。 對於與性生活相關的疾病，要全面比較各種相似癥狀，選擇最合適的對治方法進行治療。要少說話，不說髒話，保持安靜。此時不要大聲喧譁，要低聲說話。 如果對疾病有了明確的認識和把握，知道這種疾病是由什麼原因引起的，現在在哪裡，最終會發展到什麼程度，應該採取什麼治療方法，何時開始治療，或者無法治癒，已經到了死亡的時間，就要像升起旗幟一樣，讓所有人都明白。 如果對治方法一開始就不對癥，那麼後續治療就會很困難。對於未成熟的熱病，一開始就使用助熱的藥物，反而會加劇熱病。因此，要用湯藥來區分痰和風。 疾病、血液、營養、乳汁和水混合在一起，難以分辨時，可以用三種果實來分離惡血。如果不能這樣區分，就會損害身體和營養。對於痰、毒素和遊離的物質，要先聚集起來再消除。如果不能聚集，對治方法就無法消除，反而會擴散。對於潛伏的熱病，要用熱性藥物來打開寒冷的頭部。因為寒冷會阻止對治方法的吸收。 對於所有未消化的疾病，要使用促進消化和產生熱量的藥物。通過掐脈等方法，根據癥狀，選擇合適的途徑進行瀉藥治療。使用瀉藥之前，要先用藥物來激發疾病。如果疾病沒有被激發出來，就像在冰上倒水一樣，沒有效果。 如果之前的醫生已經治療過這種疾病，要仔細檢查是減輕了、惡化了、殘留了還是好轉了。如果減輕了但沒有完全治癒，就要加強對治方法；如果惡化了，疾病的力量增強了，就要改變治療方案；如果殘留了，引發了其他疾病，就要抑制新出現的疾病。 對於強烈的熱病，要使用四種水：樟腦、小劑量藥物和治療用水；食物殘渣和變質食物引起的水；

།ཁ་ཟས་ཡེན་ལ་གཏད་པ་ཟས་ཀྱི་ཆུ། །བསིལ་སར་ སྡོད་པ་སྤྱོད་ལམ་ཆུ་ཡིས་བཅོས། །གྲང་བ་སྟོབས་ཅན་ནད་ལ་མེ་བཞི་སྤོར། །དྲོད་དགུ་སྦྱར་ བ་སྨན་གྱི་མེ་ཡིན་ཏེ། །མེ་བཙའ་དཔྱད་མེ་དྲོད་བཅུད་ཟས་ཀྱི་མེ། །གནས་གོས་དྲོ་བ་སྤྱོད་ ལམ་མེ་ཡིས་བཅོས། །དེ་ལྟར་མ་བཅོས་ནད་རྒྱས་སྲོག་ལ་གཏོད། །སྟོབས་ཆུང་ནད་ལ་དང་ པོ་སྤྱོད་ལམ་གཟབ། །དེས་མ་ཞི་ན་ཕན་གནོད་ཟས་ཀྱིས་བཅོས། །དེས་མ་ཞི་ན་བསིལ་དྲོད་ སྨན་གྱིས་བཅོས། །གསུམ་གས་མ་ནོན་དཔྱད་ཀྱིས་ནད་ཡུལ་དབྱུང་། །རླུང་དང་མཁྲིས་པ་ 25-87 བད་ཀན་ནད་རྐྱང་ལ། །དེ་ཉིད་ཞི་བྱ་གཞན་མ་ལངས་པར་བཅོས། །དེ་མ་ཤེས་ན་ལྡོག་རྒྱུ་ བཅུ་གཉིས་འགྱུར། །ལོག་པས་རང་མ་ཞི་བར་གཞན་སྐྱེད་དེ། །རླུང་གི་ནད་ལ་ཁ་ཚའི་རོ་ བསྟེན་ན། །རླུང་མ་ཞི་བར་བད་ཀན་མཁྲིས་པར་ལྡོག །མཁྲིས་པའི་ནད་ལ་ལན་ཚྭ་ཚ་བ་ བསྟེན། །མཁྲིས་པ་མ་ཞི་བད་རླུང་གཉིས་སུ་ལྡོག །བད་ཀན་ནད་ལ་ཁ་དང་ལན་ཚྭ་བསྟེན། ། བད་ཀན་མ་ཞི་རླུང་མཁྲིས་གཉིས་སུ་ལྡོག །མི་འཕྲོད་རྐྱེན་གྱིས་འདུས་པར་ལྡོག་པ་ཡོད། ། ལྷག་པས་ནད་དེ་ཞི་ནས་གཞན་སློང་སྟེ། །མངར་དང་ལན་ཚྭས་རླུང་ཞི་བད་མཁྲིས་སྐྱེད། །ཚ་ སྐྱུར་བད་ཀན་ཞི་ནས་རླུང་མཁྲིས་སྐྱེད། །མངར་ཁས་མཁྲིས་པ་ཞི་ནས་བད་རླུང་སྐྱེད། །ལྡན་ འདུས་ནད་ལ་འདུ་བ་ཆ་མཉམ་པ། །ཨ་རུ་བྲག་ཞུན་འདུ་བ་སྤྱི་རུ་སྙོམས། །གནས་དང་ནད་ གཞི་སོ་སོའི་ཁ་འཛིན་ནི། །སྙིང་ལ་ཛཱ་ཏི་གློ་ལ་ཅུ་གང་སྟེ། །མཆིན་པར་གུར་གུམ་སྲོག་རྩར་ ལི་ཤི་བཏང་། །མཁལ་མར་སུག་སྨེལ་མཆེར་པར་ཀ་ཀོ་ལ། །ཕོ་བའི་ཁ་འཛིན་སེ་འབྲུ་པི་པི་ ལིང་། །མཁྲིས་པའི་ཁ་འཛིན་ཏིག་ཏ་གསེར་མེ་ཏོག །རླུང་ལ་ཛཱ་ཏི་སླེ་ཏྲེས་རུས་བཅུད་གསུམ། ། བད་ཀན་མ་ནུ་འུ་སུ་བསེ་ཡབ་བཏང་། །ཁྲག་ལ་བ་ཤ་ཀ་དང་ཧོང་ལེན་ཏེ། །ཆུ་སེར་སྤོས་ དཀར་ཐལ་རྡོར་སོ་མ་ར། །གཉན་དང་གདོན་ལ་གླ་རྩི་གུ་གུལ་ནག །དེ་དག་གང་དང་གང་ དགོས་རྟགས་དང་སྦྱར། །ཐམས་ཅད་འདུས་ན་ཀུན་ལ་ཁ་གནོན་བཏང་། །ལྡན་འདུས་ཆ་ མཉམ་གང་ཤས་ཆེ་བ་ལ། །གཉེན་པོའང་དེ་དང་བསྟུན་ལ་གང་མཐོ་མནན། །ཡང་ན་སྔ་ཕྱི་ རེ་མོས་བཅོས་པའམ། །ཡང་ན་ལྟག་པ་སྤྲད་ལ་དུས་གཅིག་གཞོམ། །ཉིན་གུང་མཚན་གུང་ མཁྲིས་པའི་ཚ་བ་བསད། །བསིལ་སྨན་བསིལ་ཟས་ཚ་བའི་དུས་དེར་བསྟེན། །སྲོད་དང་སྔ་དྲོ་ ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་གསོ། །དྲོད་སྨན་དྲོད་ཟས་བད་ཀན་གྲང་བ་གཞིལ། །དགོང་དང་ཐོ་རངས་རླུང་ ལ་བརྔན་པ་སྦྱིན། །དྲོད་བཅུད་ཟས་སྨན་ཐོར་བུའི་རླུང་སྣ་བསླན། །ལྷག་ན་གང་ལྷག་དགྲར་ ལྡང་ཕ་སྤུན་འདྲ། །ཆད་ན་གང་ཆད་སྐྱོང་དགོས་མོ་ངན་འདྲ། །དེས་ན་འདུ་བ་ལྷག་ཆད་མེད་ 25-88 པར་མཉམ། །ལུས་ཟུངས་བཟོ་རྒྱུ་འདྲ་བས་ཆུད་མི་གསན། །ཕོ་བ་ཞིང་ས་འདྲ་བས་མེ་དྲོད་ གསོ། །

食用變質的食物，要用水來調理；住在陰涼的地方，要用行為來糾正。對於強烈的寒病，要使用四種火：混合九種熱性的藥物之火；灸療之火；調理體溫之火；滋養食物之火；居住在溫暖的地方，穿暖和的衣服，用行為之火來治療。如果不能這樣治療，疾病就會加重，危及生命。 對於輕微的疾病，首先要注意行為習慣；如果這樣還不能緩解，就用有益或有害的食物來調理；如果這樣還不能緩解，就用寒性或熱性的藥物來治療；如果這三種方法都無效，就用外科手術將病灶清除。 對於單純的風病、膽病和痰病，要先治療這種疾病，防止其他疾病的發生。如果不瞭解這一點，就會導致十二種變化。由於疾病的轉化，不僅不能治癒原病，還會引發其他疾病。例如，對於風病，如果食用辛辣的食物，不僅不能治癒風病，還會轉化為痰病和膽病；對於膽病，如果食用鹽和熱性食物，不僅不能治癒膽病，還會轉化為風病和痰病；對於痰病，如果食用酸味和鹽味食物，不僅不能治癒痰病，還會轉化為風病和膽病。由於不合適的因素，還會轉化為混合病。 由於殘留，這種疾病治癒后又會引發其他疾病。例如，食用甜味和鹹味食物可以治癒風病，但會引發痰病和膽病；食用辛辣和酸味食物可以治癒痰病，但會引發風病和膽病；食用甜味食物可以治癒膽病，但會引發風病和痰病。 對於混合病，如果各種成分的比例相同，可以使用「阿如拉石脂」來平衡各種成分。 對於各個器官和疾病的特效藥：心臟用肉豆蔻，肺部用竹黃，肝臟用藏紅花，命脈用紅花，腎臟用豆蔻，脾臟用草果，胃用石榴和蓽茇，膽囊用苦味藥和金盞花，風病用肉豆蔻、小豆蔻和骨髓三種成分，痰病用訶子、毛訶子、余甘子和賽亞布，血液用婆婆納和黃連，血清用乳香、石灰華和索瑪拉，炎癥和邪魔用麝香和黑古古。根據癥狀，選擇合適的藥物。如果所有癥狀都出現，可以使用所有藥物來抑制。 對於比例相同的混合病，或者某種成分佔優勢的混合病，要根據情況選擇對治方法，抑制優勢成分。或者交替治療，或者同時治療。 中午和午夜抑制膽熱，在熱病發作時使用寒性藥物和食物。傍晚和清晨滋養胃火，用熱性藥物和食物來消除痰濕。晚上和黎明時分，要滋養風，用滋補食物和藥物來恢復分散的風。 如果某種成分過多，就會像敵人一樣反擊；如果某種成分不足，就需要像對待惡毒的女人一樣供養。因此，要保持各種成分的平衡，不要過多或過少。身體的營養成分是相同的，不要浪費。胃就像農田一樣，要滋養火。

ཕོ་བ་ཞིང་ས་འདྲ་བས་མེ་དྲོད་ གསོ། །དེ་ལྟར་ཤེས་ན་འཚོ་བྱེད་སྨན་པར་འགྱུར། །གནོད་བྱ་ཡུལ་དུས་རང་བཞིན་ན་ཚོད་ དང་། །ནད་ཁམས་གནས་དང་མེ་དྲོད་ཉམས་སྟོབས་དང་། །གོམས་པ་འདི་བཅུས་ཕྲ་མོ་ཡན་ ཆད་བརྟག །ཐམས་ཅད་མཚུངས་ན་གཉེན་པོས་ནོན་པར་བཏང་། །དེ་མ་ཡིན་ན་འཚམ་ཚད་ བསྟེན་པར་བྱ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་ གི་རྒྱུད་ལས་ཁྱད་པར་གྱི་བཅོས་ཚུལ་རྒྱས་པར་བཤད་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་བརྒྱད་པའོ།། །། ༄། །ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ་པ། གསོ་ཐབས་གཉིས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། །ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །གང་གིས་གསོ་བའི་གསོ་ཐབས་མང་ཡོད་ཀྱང་། །ཐུན་མོང་བ་དང་ཁྱད་ པར་གཉིས་ཀྱིས་གསོ། །ཐུན་མོང་གསོ་ཡུལ་གཉིས་ཕྱིར་གསོ་ཐབས་གཉིས། །སྟོབས་སྐྱེད་ བརྟ་བྱ་ཉམས་དམད་སྨྱུང་བའོ།

胃就像農田一樣，要滋養火。如果瞭解這些，就能成為一名合格的醫生。 要詳細檢查十個方面：有害因素、地點、時間、體質、年齡、疾病性質、位置、體溫、虛弱程度和習慣。如果所有因素都相同，就用對治方法來抑制。如果不是這樣，就要採取適當的措施。 以上出自《甘露心髓八支秘訣》中關於特殊治療方法的詳細描述，第二十八章。 第二十九章：兩種治療方法 然後，智睿仙人又說道：「偉大的仙人啊，請聽我說。雖然治療方法有很多種，但總的來說，可以分為通用方法和特殊方法兩種。由於通用的治療對像有兩種，所以治療方法也有兩種：增強體質和減肥。」

།བརྟ་བར་བྱ་བ་ཡུལ་དང་གང་གིས་བརྟ། །ཕན་ཡོན་དྲགས་ སྐྱོན་དེ་ཡི་བཅོས་ཐབས་ལྔ། །དེ་ཡུལ་རླུང་ཆེ་ཟུངས་ཟད་ཁྱིམ་གསར་དུབ། །སྦྲུམ་མ་བཙས་ རྗེས་ཁྲག་ཟགས་གློ་རྡོལ་རྒས། །གཉིད་མེད་མྱ་ངན་དཀའ་ཐུབ་རྩོལ་བས་དུབ། །སོ་གའི་ དུས་རྣམས་ཕལ་ཆེར་བརྟ་བས་གསོ། །དེ་ཟས་ལུག་ཤ་བུ་རམ་ཀ་ར་མར། །འོ་མ་ཞོ་ཆང་ལ་ སོགས་བཅུད་ཀྱིས་བརྟ། །སྨན་སྦྱོར་ནད་དང་གང་འཕྲོད་སྨན་མར་བསྟེན། །དཔྱད་དུ་འཇམ་ རྩི་ཁྲུས་དང་བསྐུ་མཉེ་བྱ། །སྤྱོད་ལམ་གཉིད་ལོག་དལ་དང་སེམས་དགའ་བརྟ། །དེ་ཡིས་ སྟོབས་འཕེལ་ནད་ཀུན་ཟིལ་གནོན་ནུས། །དཔེར་ན་ཁ་ཉེན་པོ་ཡིས་ནུས་རྙེད་བཞིན། །ཐལ་ དྲགས་འཚོ་ཆེས་འབྲས་དང་རྨེན་བུ་དང་། །རྨོངས་བག་གཅིན་སྙི་ལུད་པ་བད་ཀན་འཕེལ། ། དེ་ལ་བད་ཚིལ་ཟད་བྱེད་ཟས་སྨན་ཕན། །གུ་གུལ་བྲག་ཞུན་སྐྱེར་པའི་ཁཎྜ་དང་། །སྦྲང་སྦྱར་ འཚོ་ཆེས་ནད་ཀུན་སེལ་བར་བྱེད། །འབྲས་བུ་གསུམ་དང་སྦྲང་རྩི་སྦྱར་བའམ། །བཅའ་སྒ་ ཡ་བཀྵ་ར་བྱི་ཏང་ག །སྐྱུ་རུ་ནས་ཕྱེ་སྦྲང་སྦྱར་འཚོ་ནད་སེལ། །འཚོ་བས་སྐེམ་བཟང་བརྟ་བ་ 25-89 ཚོད་ཟིན་བྱ། །སྨྱུང་བར་བྱ་ལ་ཡུལ་དང་གང་གིས་དམད། །ཕན་ཡོན་དྲགས་སྐྱོན་དེ་ཡི་བཅོས་ ཐབས་ལྔ། །དེ་ཡུལ་མ་ཞུ་སྣུམ་ཟོས་བརླ་རེངས་ནད། །རིམས་དང་གཅིན་སྙི་ཁོང་འབྲས་དྲེག་ གྲུམ་མཚེར། །ལྐོག་གླད་སྙིང་ནད་ཚད་འཁྲུ་སྐྱུག་པ་དང་། །ལུས་ལྕི་དང་ག་མི་བདེ་བཤང་གཅི་ འགགས། །འཚོ་ཆེས་ཆུ་སེར་བད་མཁྲིས་རྒྱས་པའི་ནད། །སྟོབས་ལྡན་དར་བབ་དགུན་དུས་ སྨྱུང་བས་བཅོས། །དེ་ཡི་སྨན་དུ་ཞི་དང་སྦྱང་བ་གཉིས། །མ་སྙོམས་སྙོམས་པར་བྱེད་པ་ཞི་བ་ སྟེ། །སྦྱོར་བ་ཟས་སྨན་སྤྱོད་ལམ་དཔྱད་ཀྱིས་བཅོས། །ཉམ་སྟོབས་ཆུང་ལ་ཟས་ཀྱི་བཀྲེས་ སྐོམ་བྱ། །དེ་འོག་ཡང་ཞིང་འཇུ་བླ་ཅུང་ཟད་བསྟེན། །ཉམས་སྟོབས་འབྲིང་ལ་ཐང་དང་ཕྱེ་མ་ སོགས། །དྲོད་སྐྱེད་སྨིན་བྱེད་སྦྱོར་བ་གང་ཡིན་བསྟེན། །སྟོབས་ལྡན་ཉིན་མཚན་རྩོལ་བཅག་ རྔུལ་དབྱུང་ཞིང་། །མེ་བཙའ་དུགས་ལུམས་གཏར་ག་དཔྱད་ཀྱིས་བཅོས། །སྦྱང་པ་ནད་བློང་ ཕྱིར་འབྱིན་བྱེད་པ་སྟེ། །སྦྱོར་བ་མ་ཞུའི་གནས་ལ་སྐྱུགས་ཀྱིས་སྦྱང་། །ཞུ་བའི་གནས་ལ་ནི་ རུ་ཧ་ཡིས་དྲང་། །ལུས་སྤྱིར་བཤལ་ལ་རྩ་ནད་རྩ་སྦྱོངས་བྱ། །ཞི་སྦྱང་ཉམས་དམད་ཕན་ཡོན་ དབང་པོ་གསལ། །ལུས་ཡང་ཡི་ག་བདེ་ལ་བྱ་བྱེད་བརྩོན། །བཀྲེས་སྐོམ་དུས་འབྱུང་བཤང་ རླུང་བདེ་བར་རྒྱུ། །དྲགས་ན་ཟུངས་འཛད་ཤ་སྐེམ་མགོ་བོ་འཁོར། །གཉིད་མེད་མདངས་ ཤོར་སྐད་གདངས་དབང་པོ་ཉམས། ཁ་སྐོམ་དང་ག་འགག་དང་བྱིན་པ་བརླ། །གཞུག་ཏོ་ རྩིབ་ལོགས་སྙིང་ག་གླད་པ་ན། །རིམས་འདེབས་སྐྱུག་འདོད་རླུང་ནད་སྐྱེད་པར་བྱེད། །དེ་ ལ་བརྟས་པར་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་ཕན། །ཁྱད་པར་ཤ་ཟའི་ཤ་དང་འཇམ་རྩི་དང་། །

增強體質，要考慮地點和用什麼來增強。以及它的益處、壞處和治療方法這五個方面。 地點：風大的地方、營養耗盡、新居勞累、孕婦產後、失血、肺穿孔、年老體衰、失眠、悲傷、苦行和過度勞累，以及索嘎時節，大多需要用增強體質的方法來治療。 食物：羊肉、紅糖、冰糖、酥油、牛奶、酸奶、酒等營養豐富的食物來增強體質。 藥物：根據疾病和體質，使用適合的藥油。 調理：使用溫和的油、沐浴和按摩。 行為：充足睡眠、放鬆心情。 這樣可以增強體力，克服所有疾病。就像飢餓的人獲得能量一樣。 但是，過度滋養會導致消化不良、癤腫、淋巴結腫大、愚昧、糖尿病、痰液和黏液增多。 對於這種情況，可以使用消耗脂肪和黏液的食物和藥物。 使用沒藥脂、巖精、鼠李的糖漿，以及蜂蜜，可以消除過度滋養引起的疾病。 或者將三種果實與蜂蜜混合，或者使用菖蒲、訶子、余甘子、毛訶子、蓽茇，將大麥粉與蜂蜜混合，可以消除過度滋養引起的疾病。 通過滋養來改善虛弱，增強體質要適度。 減肥，要考慮地點和用什麼來減肥。以及它的益處、壞處和治療方法這五個方面。 地點：消化不良、食用油膩食物、大腿僵硬、瘟疫、糖尿病、腹部腫瘤、痛風、麻風病、隱性腫瘤、心臟病、發熱腹瀉嘔吐，以及身體沉重、不適、大小便不暢。 過度滋養、水腫、黏液和膽汁增多的疾病。 體格強壯、正值壯年、冬季時節，可以用減肥的方法來治療。 治療方法有兩種：緩和與瀉法。 使不平衡恢復平衡的方法是緩和，通過食物、藥物、行為和調理來治療。 對於虛弱的人，要讓他們忍受飢餓和口渴。之後，可以稍微食用清淡易消化的食物。 對於中等虛弱的人，可以使用湯劑和粉末等，使用任何可以生熱和促進消化的製劑。 對於強壯的人，可以通過白天黑夜的勞作、出汗來消耗能量，使用艾灸、燻蒸、藥浴、放血和外科手術來治療。 瀉法是將疾病從體內排出。 對於未消化的部位，可以使用催吐來瀉。 對於已消化的部位，可以使用灌腸來瀉。 對於全身，可以使用瀉藥，對於脈絡疾病，可以進行脈絡瀉法。 緩和與瀉法，可以使感官清晰，身體輕盈，食慾旺盛，做事積極。 飢餓和口渴按時出現，大小便和氣體順暢排出。 但是，如果過度使用，會導致營養耗盡、肌肉萎縮、頭暈。 失眠、面色憔悴、聲音嘶啞、感官遲鈍、口渴、食慾不振、臀部和大腿無力。 背部、肋骨、胸部、心臟和頭部疼痛。 容易感染瘟疫，引起嘔吐，引發風濕病。 對於這種情況，所有增強體質的方法都有益。 特別是肉食動物的肉和溫和的油，以及

ཁྱད་པར་ཤ་ཟའི་ཤ་དང་འཇམ་རྩི་དང་། །ཟས་ འགྲངས་གཉིད་ལོག་ཕག་འདྲར་ལུས་རྒྱས་འགྱུར། །ལུས་རྒྱས་འཚོ་བྱེད་ཤ་འདྲ་གང་ཡང་ མེད། །མདོར་ན་བརྟ་བྱའི་ཡུལ་ལ་ཉམས་མི་དམད། །གལ་ཏེ་སྦྱང་བ་དགོས་ལ་འཇམ་པོས་ བྱ། །ཉམས་དམད་དགོས་ལ་བརྟས་པར་བྱེད་པ་སྤང་། །རླུང་འཕེལ་ནད་གང་ཟད་པ་བརྟ་ བས་གསོ། །རླུང་ཟད་བད་མཁྲིས་འཕེལ་བ་སྨྱུང་བས་བཅོས། །རྟེན་དང་བརྟེན་པ་འཕེལ་ 25-90 ཟད་བཅོས་ཐབས་གཅིག །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་ བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གསོ་ཐབས་གཉིས་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ་པའོ།། །། ༄། །སུམ་ཅུ་པ། གསོ་ཐབས་དངོས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

特別是肉食動物的肉和溫和的油，以及吃飽飯和睡覺，會像豬一樣使身體肥胖。 沒有什麼能像肉一樣使身體肥胖和滋養。 總之，在需要增強體質的地方，不要減肥。 如果需要瀉法，要用溫和的方法。 需要減肥時，要避免增強體質的方法。 所有風病增多的情況，都可以通過增強體質來治療。 風病減少，黏液和膽汁增多的情況，可以通過減肥來治療。 能依附的和所依附的，增多和減少的治療方法是相同的。 以上是所說的內容。 《甘露心髓八支秘訣經》中，關於兩種治療方法的第二十九章到此結束。 第三十章，講述實際治療方法的章節。 此後，賢者智慧明燈又這樣說道。

།ཀྱེ་དྲང་སྲོང་ ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ཁྱད་པར་ཉེས་གསུམ་སོ་སོར་བཅོས་པ་ནི། །ཟུང་འཇུག་རླུང་ལ་ཏིལ་མར་ མཆོག་ཡིན་ཏེ། །བུ་རམ་ཆང་དང་མར་རྙིང་ལུག་ཤ་ཡིབ། །འཕྱི་བ་རྟ་བོང་མི་ཤ་སྒོག་བཙོང་ སོགས། །ལྕི་སྣུམ་འཇམ་དྲོའི་ཟས་ཀྱིས་བཅོས་པར་བྱ། །སྤྱོད་ལམ་མུན་ཁུང་དྲོ་བའི་གནས་སུ་ བསྡད། །ཡིད་འོང་ཚིག་སྙན་གཉིད་ལོག་གོས་དྲོན་བགོ ། །སྨན་དུ་རུས་བཅུད་གསུམ་གྱི་ཁུ་བ་ དང་། །ལུག་མགོ་རྙིང་པའི་མགོ་འཁྲོལ་སྦྱོར་བ་བྱ། །བཅུད་བཞིའི་ཐང་དང་ཤིང་ཀུན་གསུམ་ ཐང་བཏང་། །ཕྱེ་མ་ཛཱ་ཏི་ཤིང་ཀུན་ཅུར་ནིས་བསྟེན། །དཀར་འདོན་ཤ་འདོན་སྒོག་འདོན་ སྐྱུར་འདོན་དང་། །ཛཱ་ཏི་སྒོག་སྐྱ་བཙན་དུག་རུས་ཆེན་དང་། །འབྲས་བུ་གསུམ་དང་རྩ་བའི་ སྨན་མར་སྦྱར། །མདོར་ན་མངར་སྐྱུར་ལན་ཚྭ་སྣུམ་དྲོས་བཅོས། །ཁྱད་པར་མར་རྙིང་དྲོད་ཀྱི་ འཇམ་རྩི་བསྔགས། །དཔྱད་དུ་ལོ་མར་རྙིང་པའི་བསྐུ་མཉེ་བྱ། །སྣུམ་ལྡན་དུགས་ཀྱིས་གཟེར་ བའི་གནས་སུ་བདུག །སྤྱི་གཙུག་ལ་སོགས་རླུང་གསང་མེ་ཡིས་མནན། །མཁྲིས་པའི་ནད་ ལ་མར་གསར་མཆོག་ཡིན་ཏེ། །བ་ལང་རི་དྭགས་ཤ་གསར་ཆུ་བསིལ་ཇ། །བ་རའི་ཞོ་དར་ སྐྱབས་དང་ཁུར་ཚོད་དང་། །ཆག་ཚེ་ཕྱེ་ཐུག་བསིལ་བའི་ཟས་ཀྱིས་བཅོས། །སྤྱོད་ལམ་བསེར་ བུ་ཤིང་གྲིབ་ནིའུ་གསིང་བསྟེན། །ཆུ་འགྲམ་བསིལ་གནས་མ་འཁྲུགས་དལ་བར་བསྡད། །དྲི་ བཟང་བསིལ་ཞིང་ཡིད་དུ་འོང་བས་བྱུག །སྨན་དུ་སྔོ་ཐང་རྩི་སྨན་ཐུན་མོང་གསུམ། །ག་བུར་ ཙན་དན་གི་ཝཾ་ཚ་སྟོབས་སྦྱར། །མདོར་ན་མངར་ཁ་བསྐ་བསིལ་སྨན་གྱིས་བཅོས། །ཁྱད་པར་ མངར་བའི་བཤལ་གྱིས་སྦྱང་བ་བསྔགས། །དཔྱད་དུ་རྔུལ་དབྱུང་ཆུ་ཡི་འཕྲུལ་འཁོར་བསྐོར། ། གང་རྒྱས་རྩ་ལ་གཏར་ཞིང་བསིལ་གྱིས་བདུག །བད་ཀན་ནད་ལ་སྦྲང་རྩི་མཆོག་ཡིན་ཏེ། ། 25-91 ཉ་ལུག་གཡག་རྒོད་གཡི་དང་བྱ་རྒོད་ཤ །འབྲུ་རྙིང་ཟན་དྲོན་ཆང་ནར་ཕྱིན་པ་དང་། །ཆུ་སྐོལ་ སྒ་ཆུ་ལ་སོགས་ཡང་ཞིང་རྩུབ། །དྲོ་ལ་ཆུང་བའི་ཟས་ཀྱིས་བཅོས་པར་བྱ། །སྤྱོད་ལམ་མེ་ཉིས་ སྲོ་ཞིང་གོས་དྲོར་གཡོག །སྐམ་སར་ལུས་སེམས་རྩོལ་སྤྱད་གཉིད་མི་ལོག །སྨན་དུ་ལན་ཚྭ་ཚ་ བའི་བསྡུས་ཐང་བཏང་། །ཕྱེ་མ་སེ་འབྲུ་ད་ལིས་ཐལ་སྨན་སྦྱར། །མདོར་ན་ཚ་སྐྱུར་ཡང་རྩུབ་ རྣོ་བ་བསྟེན། །ཁྱད་པར་རྣོ་ལ་རྩུབ་པའི་སྐྱུགས་སྨན་བསྔགས། །དཔྱད་དུ་ཚྭ་དང་བོང་བ་སྤུ་ དུགས་བསྟེན། །ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ལ་མེ་བཙའ་ཐུར་མ་བྱ། །མདོར་ན་རླུང་ནད་འཇམ་རྩི་བཅུད་ ཀྱིས་བཅོས། །མཁྲིས་པའི་ནད་ལ་བཤལ་དང་བསིལ་གྱིས་བཅོས། །བད་ཀན་ནད་ལ་སྐྱུགས་ དང་དྲོད་ཀྱིས་བཅོས། །རླུང་དང་མཁྲིས་པར་ལྡན་ལ་བསིལ་བཅུད་བསྟེན། །བད་མཁྲིས་ལྡན་ ལ་བསིལ་ལ་ཡང་བས་བཅོས། །བད་རླུང་ལྡན་ལ་དྲོ་ལ་བཅུད་པས་བཅོས། །

哎呀，偉大的賢者，請聽我說！ 特別是分別治療三種病癥的方法是： 對於結合的風病，最好的治療方法是芝麻油，以及紅糖酒、陳年酥油、羊肉湯。 還有旱獺、馬、驢、人肉、大蒜、蔥等。 用厚重、油膩、溫和、柔軟的食物來治療。 行為方面，要待在黑暗、溫暖的地方。 要聽悅耳動聽的言語，睡覺，穿暖和的衣服。 藥物方面，要服用骨髓精華三種成分的提取物。 還要用陳年羊頭湯來緩解頭部不適。 服用精華四湯和木香三湯。 使用粉末製劑，如肉豆蔻、木香、肉桂粉。 使用白散、肉散、蒜散、酸散。 將肉豆蔻、大蒜、狼毒、大骨，以及三種果實和根部藥物混合製成藥油。 總之，用甜、酸、咸、油膩、溫暖的藥物來治療。 特別是讚美陳年酥油的溫和滋潤。 治療方面，用陳年酥油進行油浴按摩。 用油性燻蒸來燻蒸疼痛的部位。 用火灸來按壓頭頂等風病的穴位。 對於膽病，最好的治療方法是新鮮酥油，以及牛肉、新鮮野獸肉、涼水茶。 還有牛奶酸奶、乳漿、酸石榴和酸梨。 用青稞麵糊、稀粥等清涼的食物來治療。 行為方面，要享受涼風、樹蔭和綠草地。 要待在水邊涼爽的地方，保持平靜，緩慢行動。 用香味宜人、清涼舒適的香水塗抹身體。 藥物方面，要服用草藥湯劑、滋補藥物和普通三藥。 加入冰片、檀香和肉豆蔻來增強藥效。 總之，用甜、苦、澀、清涼的藥物來治療。 特別是讚美用甜味瀉藥進行瀉法。 治療方面，要進行發汗和水療。 在腫脹的血管上放血，並用清涼的藥物燻蒸。 對於黏液病，最好的治療方法是蜂蜜。 還有魚、綿羊、牦牛、野獸、禿鷲和兀鷲的肉。 陳年穀物、熱粥、陳年酒。 以及開水、姜水等清淡粗糙的食物。 用溫暖、少量、易消化的食物來治療。 行為方面，要烤火取暖，穿暖和的衣服。 在乾燥的地方進行身心鍛鍊，不要睡覺。 藥物方面，要服用鹽和辛辣的混合湯劑。 混合使用粉末製劑，如芝麻、豆蔻和草木灰。 總之，要使用辛辣、酸澀、清淡、粗糙的藥物。 特別是讚美使用鋒利粗糙的催吐藥物。 治療方面，要使用鹽和芥菜籽粉進行燻蒸。 對於非常嚴重的病情，要進行火針和導瀉。 總之，風病要用溫和滋補的藥物來治療。 膽病要用瀉藥和清涼的藥物來治療。 黏液病要用催吐藥和溫暖的藥物來治療。 對於風病和膽病混合的情況，要使用清涼滋補的藥物。 對於黏液和膽病混合的情況，要用清涼清淡的藥物來治療。 對於黏液和風病混合的情況，要用溫暖滋補的藥物來治療。

བད་རླུང་ལྡན་ལ་དྲོ་ལ་བཅུད་པས་བཅོས། །འདུས་པའི་ནད་ ལ་བསིལ་བཅུད་ཡང་བས་བཅོས། །མདོར་བསྡུས་ཚ་བ་ཐམས་ཅད་བསིལ་གྱིས་བཅོས། ། གྲང་བའི་ནད་གཞི་ཐམས་ཅད་བད་ཀན་ལྟར། །རླུང་ནི་ཚ་གྲང་གང་འབྲེལ་སྣུམ་དྲོས་བཅོས། ། ཞེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ གསོ་ཐབས་དངོས་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་སུམ་ཅུ་པའོ།། །། ༄། །སུམ་ཅུ་རྩ་གཅིག་པ། གསོ་བ་པོ་སྨན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ།

對於黏液和風病混合的情況，要用溫暖滋補的藥物來治療。 對於混合病癥，要用清涼、滋補、清淡的藥物來治療。 簡而言之，所有的熱病都要用清涼的藥物來治療。 所有的寒病都像黏液病一樣治療。 風病無論與熱病還是寒病相關，都要用油膩溫暖的藥物來治療。 以上所述。 這是《甘露心髓八支秘密竅訣經》中，關於直接闡述治療方法的第三十章。 第三十一章，關於治療者——醫生的章節。 然後，賢者意生再次這樣問道。

།ཀྱེ་སྟོན་པ་དྲང་སྲོང་ རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལགས། །བྱ་བྱེད་སྨན་པའི་གནས་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བགྱི། །འཚོ་ མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་བཤད་དུ་གསོལ། །ཞེས་ཞུས་པ་ལས། སྟོན་པས་གསུངས་པ། ཀྱེ་ དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་ཡིད་ལས་སྐྱེས། །དེ་ལྟར་གསོ་བར་བྱེད་པའི་གསོ་བ་པོ། །བྱ་བ་བྱེད་པ་སྨན་ པའི་གནས་བསྟན་པ། །རྒྱུ་དང་ངོ་བོ་ངེས་ཚིག་དབྱེ་བ་དང་། །ལས་དང་འབྲས་བུ་རྣམ་པ་དྲུག་ གིས་བསྟན། །རྒྱུ་ནི་བློ་ལྡན་བསམ་པ་དཀར་བ་དང་། །དམ་ཚིག་ལྡན་ཞིང་རྣམ་པ་བཟོ་བ་ དང་། །བྱ་བ་ལ་བརྩོན་མི་ཆོས་མཁས་དང་དྲུག །དེ་ལ་དང་པོ་བློ་དང་ལྡན་པ་ནི། །བློ་ཆེ་བློ་ 25-92 བརྟན་བློ་གཟེག་གསུམ་ལྡན་པས། །གསོ་དཔྱད་མདོ་རྒྱས་མ་ལུས་ཁོང་དུ་ཆུད། །ལག་ལེན་ ཀུན་ལ་ཐོགས་བརྡུགས་ཉམས་ང་མེད། །རིག་པས་དཔྱོད་ཤེས་མངོན་ཤེས་ཕྲ་མོ་འཆར། །དེ་ ཉིད་རྒྱུ་ཡི་ནང་ནས་མཆོག་ཅེས་བྱ། །བསམ་པ་དཀར་བ་བྱང་ཆུབ་སེམས་ལྡན་པ། །སྦྱོར་བ་ དངོས་གཞི་འཇུག་ལས་དང་པོ་ནི། །སྡུག་བསྔལ་མཐོང་དང་ཕན་འདོགས་དད་པ་དང་། ། བཟང་ངན་བྱམས་སྡང་ཞེ་ནས་སྙོམས་པ་ཡིས། །སྙིང་རྗེ་བྱམས་པ་དགའ་བ་བཏང་སྙོམས་ བཞི། །སྨོན་པ་བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་དེ། །དངོས་གཞི་འཇུག་པ་ཚད་མེད་ཉམས་ སུ་བླང་། །འཇུག་པ་བསྔགས་པར་བལྟ་ཞིང་ཁོན་འཛིན་མེད། །དེ་ལྡན་གསོ་བླ་འཚོ་མང་ གྲོགས་སུ་འགྱུར། །དམ་ཚིག་ལྡན་པ་བློ་བཞག་རྣམ་པ་དྲུག །བཟུང་བྱ་གཉིས་དང་ཤེས་བྱ་ གསུམ་དུ་བཤད། །དང་པོ་སློབ་དཔོན་གསུང་དང་གསོ་དཔྱད་དང་། །མཆེད་དང་ནད་པ་རྣག་ ཁྲག་རྣམ་དྲུག་ལ། །སངས་རྒྱས་དྲང་སྲོང་གསུང་དང་བཀའ་རྒྱུད་དང་། །དཔུན་གྲོགས་བུ་ཚ་ ཁྱི་ཕག་ལྟ་བུར་ནི། །བློ་བཞག་པ་ཡི་དམ་ཚིག་དྲུག་བསྲུང་བྱ། །གཉིས་པ་སྨན་གྱི་རིག་འཛིན་ ཆ་བྱད་རྣམས། །བཀའ་སྲུང་ཕྱག་ཆ་ལྟ་བུར་བཟུང་ཞིང་བསྲུང་། །གསུམ་པ་སྨན་རྣམས་ནོར་ བུ་བདུད་རྩི་དང་། །མཆོད་རྫས་ཤེས་པར་བྱ་བ་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །དགོས་འདོད་འབྱུང་བའི་ ནོར་བུར་ཤེས་པར་བྱ། །ནད་རྣམས་སེལ་བའི་བདུད་རྩིར་ཤེས་པར་བྱ། །ཕུད་ཀྱིས་རིག་ འཛིན་མཆོད་པའི་རྫས་སུ་ཤེས། །དང་པོ་རིན་པོ་ཆེ་དེ་བཙལ་ལ་བཅང་། །གཉིས་པ་ལེགས་ པར་སྦྱར་ལ་བྱིན་གྱིས་བརླབ། །རང་ཉིད་བཻཌཱུརྱ་འོད་རྒྱལ་པོ་དང་། །སྨན་གྱི་སྣོད་ནི་བདུད་རྩི་ ལྷུང་བཟེད་བསམ། །སྨན་བླ་དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱིས་ཤིས་པ་བརྗོད། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་ རྒྱལ་པོ་བཅོམ་ལྡན་འདས། །དུག་གསུམ་ནད་སེལ་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ། །སྐུ་མདོག་མཐིང་ ག་བཻཌཱུརྱ་ཡི་འོད། །སྤྲུལ་པའི་སྐུ་ལ་མཚན་དང་དཔེ་བྱད་ལྡན། །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་ནད་ ཀྱིས་གདུངས་པ་ལ། །ནད་ཀྱི་གཉེན་པོ་ཕྱག་གཡས་ཨ་རུ་ར། །ཕྱག་གཡོན་བདུད་རྩིའི་ལྷུང་ 25-93 བཟེད་པར་པུ་བསྣམས། །

「啊，導師，具有智慧的仙人！如何學習行醫者的職業？請救護眾生的醫王講解。」 聽了這話，導師說道：「啊，偉大的仙人意生！像這樣行醫的醫生，關於行醫者的職業，將從原因、本質、定義、分類、作用和結果六個方面來闡述。 原因有六個：聰慧、心地善良、遵守誓言、外表端莊、勤奮行醫、精通人情世故。 首先，關於聰慧，要具備大智慧、堅韌的智慧和敏銳的智慧這三種智慧。這樣才能通曉所有的醫典，無論是總論還是分論。在實踐中，不會遇到任何阻礙、困難或恐懼。能夠運用智慧進行判斷，顯現出清晰的認知和細微的洞察力。這被認為是所有原因中最好的。 心地善良，即具有菩提心。在調配藥物、實際治療和開始治療時，首先要看到眾生的痛苦，生起利益眾生的信念和信心。對於好與壞、愛與恨，都要保持平等心。通過慈、悲、喜、舍四無量心，發願證得無上菩提。實際治療時，要修持四無量心。在治療過程中，要讚賞患者的優點，不懷恨在心。具備這些品質，才能成為優秀的醫生，成為眾多生命的救護者和朋友。 遵守誓言，包括六種需要銘記於心的方面：兩種需要守護的，三種需要了解的。首先，對於老師的教誨、醫學典籍、同門師兄弟、病人以及膿血等六者，要像對待佛陀、仙人的教誨、傳承、同伴、子女甚至狗和豬一樣，銘記於心，守護這六種誓言。 第二，對於藥物的明咒、器械等，要像對待護法神和法器一樣，守護和珍視。 第三，要知道藥物是珍寶和甘露，也是供品。要知道藥物是能滿足願望的珍寶，是能消除疾病的甘露，用最好的部分來供養明咒持有者。 首先，要尋找並持有珍貴的藥物。其次，要妥善調配並加持藥物。將自己觀想為青琉璃光王，將盛藥的容器觀想為甘露寶缽。祈願藥師佛和仙人們給予祝福。救護眾生的醫王世尊，是能消除三種毒素和疾病的藥師佛。他的身色是藍色的，散發著琉璃般的光芒。他的化身具有三十二相和八十種隨形好。對於被風、膽、黏液疾病所折磨的眾生，他的右手拿著能治療疾病的訶子，左手拿著盛滿甘露的寶缽。

ཕྱག་གཡོན་བདུད་རྩིའི་ལྷུང་ 25-93 བཟེད་པར་པུ་བསྣམས། །བཻཌཱུརྱ་ཡི་འོད་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །རིག་པའི་གནས་མཆོག་བཅོ་ བརྒྱད་ཐུགས་སུ་ཆུད། །ཚེ་ལ་དབང་བའི་བཅུད་ལེན་དངོས་གྲུབ་བརྙེས། །མངོན་ཤེས་སྙིང་ རྗེས་འགྲོ་མཆོག་འདུ་བ་སྙོམས། །དྲང་སྲོང་རིག་འཛིན་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།

左手拿著盛滿甘露的寶缽，向琉璃光王頂禮！ 精通十八種至高智慧，獲得了掌控壽命的精華和成就。以神通和慈悲平等地利益所有眾生。向仙人和明咒持有者頂禮！

།ལྷ་རྣམས་ ཀྱི་ནི་བདུད་རྩི་ལྟ་བུ་དང་། །ཀླུ་རྣམས་ཀྱི་ནི་གཙུག་ནོར་ལྟ་བུ་དང་། །དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱི་ བཅུད་ལེན་ལྟ་བུར་ནི། །ཁྱེད་ལ་སྨན་འདི་ཉེ་བར་གནས་གྱུར་ཅིག །རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་ བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞིའི་ནད། །ཚེ་ལ་བར་དུ་གཅོད་པ་ཞི་བ་དང་། །གནོད་པའི་བགེགས་རིགས་ སྟོང་ཕྲག་བརྒྱད་ཅུ་དང་། །ཡེ་འབྲོག་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་ལ་སོགས་པ། །བསམས་པའི་བར་དུ་ གཅོད་པ་ཞི་བར་མཛོད། །ༀ་ན་མོ་བྷ་ག་ཝ་ཏེ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ་གུ་རུ་བཻ་ཌཱུརྱ་པྲ་བྷ་རཱ་ཛཱ་ཡ་ཏ་ཐཱ་ག་ཏཱ་ ཡ་ཨརྷ་ཏེ་སམྨྱཀྶཾབུདྡྷཱ་ཡ། ཏདྱ་ཐཱ། ༀ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། མཧཱ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། བྷེ་ཥ་ཛྱེ་རཱ་ཛཱ་ཡ། ས་ མུདྒ་ཏེ་སྭཱ་ཧཱ། །བདུན་བཟླས་བདུད་རྩིར་བསམས་ཏེ་རིག་འཛིན་མཆོད། །དངོས་གྲུབ་བླངས་ པས་རང་གི་ནད་གདོན་བསལ། །ནད་པས་བསྟེན་པས་འཆི་བ་སོས་པར་བསམ། །དམ་ལྡན་ བྱིན་འབེབས་བཀྲ་ཤིས་བསོད་ནམས་འབྱུང་། །རྣམ་པ་བཟོ་བ་ལུས་ངག་ཡིད་དང་གསུམ། ། ལག་པ་བདེ་བས་སྨན་དཔྱད་བཟོ་ལ་མཁས། །ངག་ཚིག་སྙན་པས་ནད་པ་སྤྲོ་སྐྱེད་ནུས། ། རིག་པ་བཀྲ་བས་ཡིད་ལ་མ་རྨོངས་གསལ། །དེ་ཤེས་བཟོ་རྣམས་ཀུན་གྱི་དཔོན་དུ་འགྱུར། ། བྱ་བ་ལ་བརྩོན་བདག་དང་གཞན་གཉིས་ཏེ། །བདག་ཉིད་བྱ་བ་བརྩོན་པ་རྒྱུ་ལ་བསླབ། ། རྐྱེན་བསྟེན་གྲོགས་ལ་བརྩོན་བྱ་གོམས་མཐར་དབྱུང་། །རྒྱུ་ནི་འབྲི་ཀློག་མཐའ་རུ་ཕྱིན་པར་ བསླབ། །ཆོད་དང་མི་ཆོད་དེ་ལ་བརྟེན་པར་སྣང་། །དེ་རྐྱེན་སློབ་དཔོན་བསྟེན་ཏེ་མཚན་ཉིད་ དང་། །བསྟེན་པའི་ཐབས་དང་བསྟེན་པའི་དགོས་པ་གསུམ། །མཚན་ཉིད་རྒྱ་ཆེ་མཁས་དང་ མན་ངག་ལྡན། །ངང་རིང་གསོག་ཆུང་བརྩེ་ལ་བཀུར་འོས་བསྟེན། །བསྟེན་ཐབས་དོགས་པ་ མེད་པར་བློ་གཏད་ལ། །ངོ་ལྐོག་མེད་པར་བྱ་བ་བསྒྲུབ་པར་བྱ། །སྤྱོད་པ་ཐམས་ཅད་དེ་ཡི་ 25-94 ཡུལ་དང་བསྟུན། །དྲིན་དུ་ཚོར་བས་རྒྱུན་དུ་བསྲིང་བར་བྱ། །དགོས་པ་མྱུར་བར་ལོབས་དང་ མཁས་པར་འགྱུར། །གྲོགས་ལ་བརྩོན་བྱ་ཞུ་དང་དྲི་བ་དང་། །བཟུང་དང་བསམ་པ་ལེ་ལོ་བྱ་ བ་མིན། །ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་དེ་ཉིད་བར་གཅོད་དགྲ། །གོམས་པ་མཐར་དབྱུང་མཐོང་ཐོས་ལག་ བླངས་ཏེ། །ཐམས་ཅད་ཞེན་འདྲིས་ཐེ་ཚོམ་སྤོང་བར་བྱེད། །གཞན་གྱི་བྱ་བ་ལ་བརྩོན་ནད་པ་ དེ། །དེ་དོན་ཕྱི་བཤོལ་བར་དུ་མ་ཆོད་པར། །གྱང་ཐོག་མར་ཕོར་བོ་ན་གསོད་བསྡིགས་བཞིན། ། སྨན་དཔྱད་དུས་ལས་མ་འགྱངས་བརྩོན་པས་སྒྲིམས། །མི་ཡི་ཆོས་ལུགས་མཁས་པར་བྱ་བ་ ནི། །མི་ཆོས་པ་དང་དམ་པ་ཐུན་མོང་གསུམ། །དང་པོ་མཁས་པར་བསླབ་ལ་གཉེན་གྱིས་ བཙའ། །གྱོང་གིས་འདུལ་གསུམ་ལྡན་ན་འདོད་པ་འགྲུབ། །དམ་པའི་ཆོས་ལུགས་སྣ་དུལ་ འགྲོགས་པ་བདེ། །ཆོག་ཤེས་གྱུར་ན་རང་གཞན་ཕན་ཐོགས་འགྱུར། །ཐུན་མོང་ཕོངས་པ་ རྣམས་ལ་སྙིང་རྗེས་བཟུང་། །

如諸天之甘露，如龍族之頂寶，如仙人之精華。愿此藥與您親近！ 愿四百零四種風、膽、涎疾病，以及中斷壽命的因素得以平息。愿八萬種有害邪魔，三百六十種遊蕩鬼魂等，所有阻礙意願的因素得以平息。 （藏文：ༀ་ན་མོ་བྷ་ག་ཝ་ཏེ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ་གུ་རུ་བཻ་ཌཱུརྱ་པྲ་བྷ་རཱ་ཛཱ་ཡ་ཏ་ཐཱ་ག་ཏཱ་ཡ་ཨརྷ་ཏེ་སམྨྱཀྶཾབུདྡྷཱ་ཡ། ཏདྱ་ཐཱ། ༀ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། མཧཱ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། བྷེ་ཥ་ཛྱེ་རཱ་ཛཱ་ཡ། ས་མུདྒ་ཏེ་སྭཱ་ཧཱ།，梵文天城體：ॐ नमो भगवते भैषज्य गुरु वैडूर्य प्रभा राजाय तथागताय अर्हते सम्यक्संबुद्धाय। तद्यथा। ॐ भैषज्ये भैषज्ये महाभैषज्ये भैषज्ये राजाय समद्गते स्वाहा，梵文羅馬擬音：oṃ namo bhagavate bhaiṣajya guru vaiḍūrya prabha rājāya tathāgatāya arhate samyaksambuddhāya. tadyathā. oṃ bhaiṣajye bhaiṣajye mahābhaiṣajye bhaiṣajye rājāya samudgate svāhā，漢語字面意思：嗡，頂禮薄伽梵，藥師琉璃光王如來，應供，正等覺。即說咒曰：嗡，藥！藥！大藥！藥王！圓滿成就！梭哈！） 唸誦七遍，觀想為甘露，供養明咒持有者。獲得成就，消除自身疾病和邪魔。病人服用，觀想起死回生。具誓者加持降臨，吉祥福德增長。 外形、製作，身、語、意三方面。手巧能熟練製作藥物和醫療器械，言語悅耳能使病人心情愉悅，智慧明亮，內心清明不迷惑。瞭解這些，就能成為所有工匠的領袖。 勤奮于工作，包括自身和他人的事務。自身事務，要從原因上學習勤奮。依靠條件和朋友，最終完成工作。原因在於學習書寫和閱讀，直至精通。 成功與否，取決於此。因此，要依靠老師，具備三種特徵：特徵是博學、精通、擁有秘訣；性格是耐心、積蓄少、慈愛，值得尊敬。依靠的方法是毫無疑慮地信任，不隱瞞地完成工作，所有行為都與老師的意願相符，銘記恩情並長期保持。目的是迅速學習並變得精通。 勤奮于朋友，包括請教、提問、接受和思考，不要懶惰。因為懶惰是阻礙成功的敵人。最終完成工作，通過觀察、聽取和實踐，消除所有執著、熟悉和懷疑。 勤奮於他人的事務，即病人的事務。不要拖延，不要中斷，像墻上的碗一樣，不要殺害或威脅。藥物和治療不要延誤，要勤奮努力。 精通人類的道德規範，包括人類的道德、神聖的道德和共同的道德三種。首先，要努力學習，然後通過親屬的壓力，再通過懲罰來約束，具備這三種，願望就能實現。神聖的道德是隨和、易於相處，如果知足，就能利益自己和他人。共同的道德是用慈悲心對待貧困的人們。

ཐུན་མོང་ཕོངས་པ་ རྣམས་ལ་སྙིང་རྗེས་བཟུང་། །མཐོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རང་གིས་མདོ་དོན་སྒྲུབ། །ཚོགས་པ་དྲུག་ ལྡན་འབྲས་བུ་ཐེ་ཚོམ་མེད། །ཉེས་པ་གནོད་བྱ་གཉེན་པོའི་མཚན་ཉིད་རྣམས། །ཅི་རིགས་ ཁོང་དུ་ཆུད་པ་ངོ་བོར་འདོད། །ངེས་ཚིག་ནད་གསོ་ལུས་ལ་ཕན་ཕྱིར་སྨན། །ནད་སྟེང་དཔྱད་ དཔའ་འགྲོ་ལ་ཕ་ལྟར་སྐྱོབ། །རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རྗེ་རུ་འཁུར་བར་བྱེད། །དབྱེ་བ་སྨན་པ་བླ་ ན་མེད་པ་དང་། །ཁྱད་པར་ཅན་དང་ཕལ་པ་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །དུག་གསུམ་རྒྱུ་འབྲས་ནད་སེལ་ གོང་ན་མེད། །གཞན་རིག་མངོན་ཤེས་བྱམས་ལྡན་དྲང་པོར་སྲོང་། །གནད་རིགས་རྗེས་ སྦྱངས་ལས་གོམས་འགྲོ་བའི་གཉེན། །འདོད་པས་འཕྲལ་དུ་ཆ་བཟུང་སྲོག་གི་གཤེད། །འོན་ ཀྱང་མཆོག་དང་ཐ་མར་གྲགས་པ་སྟེ། །གདུང་བཙུན་བློ་དང་ལྡན་ཞིང་དམ་ལ་གནས། ། གཞུང་གི་དོན་མཁས་མན་ངག་གནད་དུ་རྡེག །གོམས་ཐོབ་གཙོ་བོར་ཆོས་གཉེར་འདོད་པ་ སྤངས། །དུལ་ཞིང་བཟོ་མཁས་འགྲོ་ལ་བྱམས་སེམས་ཆེ། །གཡེལ་མེད་གཞན་གྱི་དོན་ལ་ རང་དོན་སེམས། །གསོ་དཔྱད་ཀུན་ལ་རྨོངས་མེད་སྨན་པའི་མཆོག །འགྲོ་བ་ནད་པ་རྣམས་ 25-95 ཀྱི་མགོན་གཅིག་པུ། །རིག་འཛིན་དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུད་འཛིན་སྲས། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་ རྒྱལ་པོའི་སྤྲུལ་པར་བཤད། །དེ་ལྟར་མི་ལྡན་ཐ་མའི་སྐྱོན། །རིགས་རྒྱུད་མེད་པའི་སྨན་པ་དེ། ། ཝ་ཡིས་རྒྱལ་ས་བཟུང་བ་ལྟར། །ཀུན་གྱིས་སྤྱི་བོར་བཀུར་མི་འགྱུར། །གཞུང་དོན་མི་ཤེས་ སྨན་པ་དེ། །དམུས་ལོང་དག་ལ་རྫས་བསྟན་བཞིན། །ནད་རིགས་བཅོས་ཐབས་ཤན་མི་ཕྱེད། ། མཐོང་གོམས་མེད་པའི་སྨན་པ་དེ། །རྒྱུས་མེད་ལམ་དུ་ཞུགས་པ་བཞིན། །ནད་རྟགས་དཔྱད་ ལ་ཐེ་ཚོམ་འགྱུར། །བརྟག་ཐབས་མི་ཤེས་སྨན་པ་དེ། །གཉེན་མེད་བྱེས་སུ་འཁྱམས་པ་འདྲ། ། ནད་ངོ་ཤེས་པ་གཅིག་མི་འབྱུང་། །རྩ་ཆུ་མི་ཤེས་སྨན་པ་དེ། །བྱ་བས་བྱ་གཏོང་མི་ཤེས་འདྲ། ། ཚ་གྲང་ནད་ཀྱི་སྐད་མི་སྟེར། །ཁ་དམར་མི་ཤེས་སྨན་པ་དེ། །གཙོ་བོས་སྨྲ་བ་མི་ཤེས་འདྲ། ། རང་སྐྱེངས་གྲགས་པ་ངན་པ་འཕོག །བཅོས་ཚུལ་མི་ཤེས་སྨན་པ་དེ། །མུན་ཁུང་འབེམ་ལ་ བརྡེག་པ་འདྲ། །གཉེན་པོ་ནད་ཐོག་འབབ་མི་འགྱུར། །ཟས་སྤྱོད་མི་ཤེས་སྨན་པ་དེ། །རང་ སྲིད་དགྲ་ལ་ལོག་པ་འདྲ། །ནད་ཀྱི་སྟོབས་སྐྱེད་ལུས་ཟུངས་འཇོམས། །ཞི་སྦྱོར་མི་ཤེས་སྨན་ པ་དེ། །སོ་ནམ་མི་ཤེས་ཞིང་པ་འདྲ། །དམན་ལྷག་ལོག་པས་ནད་སྐྱེད་འགྱུར། །སྦྱོང་བྱེད་མི་ ཤེས་སྨན་པ་དེ། །བྱེ་མའི་རི་ལ་ཆུ་འབེབས་འདྲ། །ནད་དང་ལུས་ཟུངས་མ་རུངས་བྱེད། །ཆ་ བྱད་སྨན་མེད་སྨན་པ་དེ། །གོ་མཚོན་མེད་པའི་དཔའ་བོ་འདྲ། །ནད་ཀྱི་དགྲ་དཔུང་ཆོམས་མི་ འགྱུར། །གཏར་བསྲེག་མི་ཤེས་སྨན་པ་དེ། །ནང་ཡན་མེད་པའི་རྐུན་མོ་འདྲ། །ནད་དང་དཔྱད་ དུ་འཛོལ་བར་འགྱུར།

共同的道德是用慈悲心對待貧困的人們，高尚的人們自己完成經文的要義。具備六種要素，成果毫無疑問。 對過失、有害因素和對治方法的特徵，儘可能地理解其本質。定義的解釋是：爲了治療疾病，有益於身體，所以稱為藥。治療疾病，像父親一樣保護眾生。國王們也尊奉他為君主。 分類：醫生分為無上醫生、特殊醫生和普通醫生三種。無上醫生能消除三毒的因果疾病，無人能及。他精通其他學問，具有神通，充滿慈愛，正直無私。他精通要點，通過後續學習，熟練掌握，是眾生的良友。 貪圖享樂，立即抓住機會，是生命的殺手。然而，也有被稱為最好和最差的醫生。高貴的出身，具備智慧，遵守誓言。精通經典，掌握秘訣的要點。主要通過實踐獲得經驗，追求佛法，捨棄慾望。溫和、精通醫術，對眾生充滿慈悲心。不懈怠，為他人的利益著想，也考慮自己的利益。對所有醫療方法都精通，是最好的醫生。是眾生和病人們唯一的保護者。是明咒持有者和仙人們的後代。據說他是化身於世的藥王。 不具備這些條件，就是最差的醫生。沒有傳承的醫生，就像狐貍佔據王位一樣，不會受到所有人的尊敬。不瞭解經典的醫生，就像給盲人展示物品一樣，無法區分疾病的種類和治療方法。沒有實踐經驗的醫生，就像走在不熟悉的道路上一樣，對疾病的診斷猶豫不決。 不瞭解檢查方法的醫生，就像無親無故的人在異鄉流浪一樣，無法識別任何疾病。不瞭解脈象和尿液的醫生，就像不會放鷹的獵人一樣，無法傳遞寒熱疾病的資訊。不瞭解藥物味道的醫生，就像啞巴不會說話一樣，自己感到羞愧，名聲不好。 不瞭解治療方法的醫生，就像在黑暗中擊打靶子一樣，對治方法無法擊中疾病。不瞭解飲食和行為的醫生，就像自己的國家背叛了敵人一樣，會增強疾病的力量，摧毀身體的營養。不瞭解安撫和凈化方法的醫生，就像不瞭解耕作的農民一樣，因為不足或過剩而導致疾病加重。 不瞭解瀉法的醫生，就像在沙山上澆水一樣，會使疾病和身體的營養變得更糟。沒有醫療工具的醫生，就像沒有武器的勇士一樣，無法戰勝疾病的敵軍。不瞭解放血和艾灸的醫生，就像沒有內臟的竊賊一樣，會導致疾病和治療上的錯誤。

།ནད་དང་དཔྱད་ དུ་འཛོལ་བར་འགྱུར། དེ་ཕྱིར་སྨན་པ་ངན་པ་ནི། །ལྕི་ཡང་ལོག་པར་རྟོགས་པ་ཡིས། །གསོ་བ་ ལོག་པ་དག་ཏུ་འགྱུར། །བདུད་ཉིད་སྨན་པའི་ཆ་བྱད་ཅན། །གཤིན་རྗེའི་ཞགས་པ་ཐོགས་ པས་ན། །སྲོག་གི་གཟུ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །འབྲེལ་བ་མི་བྱ་འཁོར་རྣམས་འཕུང་། །སྨན་པའི་ ལས་ལ་ཐུན་མོང་ཁྱད་པར་གཉིས། །དང་པོ་ལུས་ངག་ཡིད་ཀྱི་བྱ་བའི་ལས། །ལུས་ཀྱིས་སྨན་ དང་ཆ་བྱད་ཚོགས་པར་བསག །ནད་པའི་བྱ་བ་གང་ཡིན་དོན་དུ་གཉེར། །ངག་གི་ལས་ནི་ཁ་ 25-96 དམར་གདགས་པ་སྟེ། །རྟོགས་ན་ཁྲོམ་དུ་དུང་འབུད་ལྟ་བུར་གདགས། །འཚོ་བར་ཁས་ བླངས་འཆི་བར་དུས་བཏབ་གཅེས། །ཉམས་མ་ལོངས་ན་སྦྲུལ་ལྕེ་ལྟ་བུར་གདགས། །གཉིས་ ལ་ཞོན་ནས་གང་བཟང་སྟེང་དུ་བྲོས། །ཡང་ན་མཐུན་པར་སྣང་བ་གསལ་གདབ་ཅིང་། །བློ་ཡི་ ཆོད་པ་ཡུལ་དང་བསྟུན་པ་དང་། །སྲིད་པའི་སྒོ་མི་དགག་པར་རྫོང་ལ་བྲོས། །དང་པོ་ནད་པས་ དོགས་དང་སྨན་པས་རྟོགས། །གཅིག་པར་མཐུན་ན་དེ་ཉིད་གསལ་པོར་བརྗོད། །གཉིས་པ་ ནད་པས་དུག་ཏུ་དོགས་པ་ལ། །གཞན་བཟུང་ཐོག་ཏུ་མ་བྱུང་ཟེར་སྲིད་ཕྱིར། །བློ་བསྟུན་དེར་ བཏགས་ནད་གང་ཡིན་པ་བཅོས། །གསུམ་པ་འཚོ་འཆི་ཉེན་ཆེ་ཉེན་ཆུང་རྣམས། །ཀླུང་རྟ་ ལས་དབང་བསོད་ནམས་རྐྱེན་དབང་གིས། །ཇི་འདྲ་འཆི་ལ་ཇི་འདྲ་འཚོ་བའི་ཕྱིར། །ཁ་ དམར་ཧ་ཅང་གསལ་བ་སྨྲ་མི་བཏུབ། །ཉེན་ཆེར་ཡོད་ཀྱང་གསོ་རུ་ཡོད་པར་སྨྲ། །ཉེན་ཆུང་ ཚོར་ཡང་བྱ་ར་དགོས་པར་སྨྲ། །ལར་ཡང་མི་ཆོས་འཇིག་རྟེན་དག་དང་བསྟུན། །ཡིད་ལས་མ་ འཁྲུལ་བརྩོན་པས་བསམ་ཞིང་གཞིག །ཁྱད་པར་ལས་ནི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པ་གསུམ། །ལྟ་བ་ཆོས་ རྣམས་ཀུན་ལ་དབུ་མར་རྟོགས། །དམན་མཐའ་ལྷག་མཐའ་ལོག་པའི་མཐའ་སྤངས་པའི། ། ཡང་དག་དབུ་མར་བལྟ་བ་ལྟ་བའི་མཆོག །སྒོམ་པ་ཚད་མེད་བཞི་ཡི་ངང་དུ་གནས། །ལོག་ པའི་གོལ་ས་བཞི་རུ་མ་ཤོར་གཅེས། །སྤྱོད་པ་སྤང་བླང་གཉིས་ལས་མི་དགེ་སྤང་། །སྨྱོ་འཆལ་ ཐོ་ཅོ་སྡིག་པ་ངན་སྤྱོད་དོར། །སྦྱིན་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་བཟོད་པ་བརྩོན་འགྲུས་སྤྱད། །སྨན་པའི་ འབྲས་བུ་གནས་སྐབས་མཐར་ཐུག་གཉིས། །གནས་སྐབས་འབྲས་བུ་ཚེ་འདིར་སྐྱིད་པ་དང་། ། དབང་དང་ལོངས་སྤྱོད་དགའ་བདེ་ལྡན་པར་འགྱུར། །དེ་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་སྨན་ཡིན་ པས། །དེ་ཡང་རང་གི་ཡོན་ཏན་མི་ལ་འཕྱར། །འཚེ་བའི་མི་ལའང་སྤུན་བཞིན་བག་ཕབ་ལ། ། བརྟག་ཅིང་ཚོད་བླང་སྤྱོད་པ་བསྟུན་ལ་བཅོས། །དེ་ཡིས་བསོད་ནམས་གྲགས་པ་ཐོབ་པར་ འགྱུར། །འདོད་པའི་ཟས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ཤུགས་ལས་འབྱུང་། །འདི་དུས་བག་དང་ལྡན་པས་ 25-97 བཙའ་བར་བྱ། །བྲིན་པའི་དུས་སུ་ཟས་ནོར་གཤེར་ཞིང་བླངས། །འགྱངས་ན་དྲིན་བྱས་བརྗེད་ ནས་ལན་མི་ཁྲེལ། །མཐར་ཐུག་འབྲས་བུ་གཡོ་སྒྱུ་འདོད་པ་རྣམས། །

因此，庸醫因為對輕重緩急的錯誤判斷，導致錯誤的治療。惡魔本身就穿著醫生的外衣，手持閻王的鎖鏈，是生命的劊子手。不要與他交往，否則會給眷屬帶來災難。 醫生的職責分為共同職責和特殊職責兩種。首先是身、語、意三方面的行為。身體方面，收集藥物和醫療器械，盡力滿足病人的需求。語言方面，要進行診斷，如果確診，就要像在市場上吹響海螺一樣宣告。承諾治療，珍視生命，確定死亡的時間。如果經驗不足，就要像蛇的舌頭一樣謹慎。騎在兩匹馬上，逃向最好的方向。或者清晰地揭示相似之處，根據情況調整想法，不要拒絕塵世之門，逃向堡壘。 首先，病人懷疑，醫生診斷。如果兩者一致，就要清楚地說明。其次，病人懷疑是毒藥，可能會說被其他人下了毒。因此，要順應病人的想法，診斷並治療疾病。第三，關於生死、危險大小等情況，由於命運、業力、福報等因素的影響，如何死亡，如何生存，不能過於明確地說明。即使有很大的危險，也要說還有治療的希望。即使感覺危險很小，也要說需要警惕。總之，要符合人情世故。用心思考，努力分析，不要出錯。 特殊職責分為見、修、行三個方面。見解方面，要認識到一切事物都是中觀。遠離低劣、過分、錯誤的極端，以正確的見解為最佳。修行方面，安住於四無量心的狀態。要避免陷入四種錯誤的境地。行為方面，從取捨兩方面來說，要捨棄不善的行為。拋棄瘋狂、淫亂、爭吵、罪惡等不良行為。實踐佈施、持戒、忍辱、精進等善行。 醫生的果報分為暫時果報和究竟果報兩種。暫時果報是今生的幸福，擁有權勢、財富、快樂和幸福。因為藥物可以實現這些，所以要向他人展示自己的優點。即使是對待有害的人，也要像對待兄弟一樣謙遜。進行檢查和測試，根據情況進行治療。這樣就能獲得福報和名聲。渴望的食物和財富自然而然地到來。此時要謹慎，努力積累。在豐收的季節，要收集食物和財富。如果拖延，就會忘記恩情，不願回報。究竟果報是捨棄虛偽和慾望。

མཐར་ཐུག་འབྲས་བུ་གཡོ་སྒྱུ་འདོད་པ་རྣམས། །སྤངས་ནས་ནད་པ་གསོ་ བ་ལ་འཇུག་པ། །བླ་མེད་སངས་རྒྱས་ས་ལ་བགྲོད་འགྱུར་ཞེས། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་ པོས་བཤད་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་ནས་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོའི་དབུའི་ གཙུག་ཏུ་ཐིམ་པར་གྱུར་ཏོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ ལས་གསོ་བ་པོ་སྨན་པའི་ལེའུ་སྟེ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཅིག་པའོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་ པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་རྫོགས་སོ།། །། ༈ རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་ཐུགས་རྗེའི་ཤུགས། །རབ་འབྱམས་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་ཆོས་ཀྱི་ སྒོ། །མ་ལུས་དགོས་འདོད་སྩོལ་བའི་འཁྲུལ་འཁོར་ལས། །རྒྱུད་འདི་འགྲོ་བ་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་ དུ་བཀོད། །ཞུས་དག མངྒ་ལཾ། 25-90 ཟད་བཅོས་ཐབས་གཅིག །ཅེས་གསུངས་སོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་ བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་གསོ་ཐབས་གཉིས་བསྟན་པའི་ལེའུ་སྟེ་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ་པའོ།། །། ༄། །སུམ་ཅུ་པ། གསོ་ཐབས་དངོས་བསྟན་པའི་ལེའུ། དེ་ནས་ཡང་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ།

捨棄虛偽和慾望，全心投入到治療病人中，就能達到無上的佛陀境界。這是醫王所說的。 說完之後，智慧的覺識融入了醫王的頭頂。 《甘露心髓八支秘密竅訣經》中，關於醫生章節，第三十一品完。 《甘露心髓八支秘密竅訣經》之解釋經部完。 至尊多羅那他的慈悲力量，八萬四千法門，如意滿足一切需求，此經被用於利益一切眾生。 校對完畢。吉祥圓滿！ 唯一的治療耗盡之法。如是說。《甘露心髓八支秘密竅訣經》中，關於兩種治療方法的章節，第二十九品完。 第三十品，直接展示治療方法的章節。 之後，賢者智慧的覺識這樣說道。

喂，大賢者請聽！ 特別是分別治療三種錯亂的方法： 對於結合的隆病，最好的藥物是芝麻油，以及紅糖、酒、陳油、羊肉、麝香、旱獺、馬、驢、人肉、大蒜、蔥等，用厚重、油膩、柔軟、溫熱的食物來治療。 行為上，居住在黑暗溫暖的地方，說悅耳動聽的語言，睡眠充足，穿溫暖的衣服。 藥物方面，使用骨髓精華三種成分的提取物，以及陳年羊頭湯。服用四精華湯和秦艽三味湯。使用粉末肉豆蔻、秦艽、薑黃。進行白排泄、肉排泄、蒜排泄、酸排泄。 肉豆蔻、大蒜、狼毒、大骨，以及三種果實和根部的藥油混合使用。 總之，用甜、酸、咸、油膩、溫熱的食物來治療。特別是陳油的溫熱柔滑效果最好。 治療上，用陳年酥油進行塗抹按摩。用油性燻蒸來燻蒸疼痛的部位。用火在頭頂等隆氣聚集的地方進行按壓。 對於膽病，最好的藥物是新酥油，以及牛肉、新鮮野獸肉、涼水、茶。使用乳酪、酸奶、酸粥、酸果和酸味食物來治療。 行為上，親近涼風、樹蔭和綠草地。在水邊涼爽的地方安靜地休息。用香味宜人、涼爽的東西塗抹身體。 藥物方面，使用草藥湯劑和通用藥材三種。加入樟腦和檀香，增強療效。 總之，用甜、苦、澀、涼的藥物來治療。特別是用甜味瀉藥進行瀉下效果最好。 治療上，進行發汗和水療。在血管擴張的地方放血，用涼性藥物燻蒸。 對於培根病，最好的藥物是蜂蜜，以及魚、羊、牦牛、野獸和禿鷲的肉。食用陳年穀物、熱粥、陳年酒，以及開水、姜水等清淡粗糙的食物。 用溫暖而少量的食物來治療。行為上，靠近火取暖，穿溫暖的衣服。在乾燥的地方進行身心鍛鍊，不要睡覺。 藥物方面，服用鹽和熱性藥物的混合湯劑。混合使用粉末豆蔻、草果、豆蔻、灰藥。 總之，使用辛辣、酸澀、輕盈、粗糙的藥物。特別是推薦使用辛辣粗糙的催吐藥。 治療上，使用鹽和蜂窩進行燻蒸。在非常腫脹的地方進行艾灸和導瀉。 總之，隆病用柔滑滋補的藥物治療。膽病用瀉藥和涼性藥物治療。培根病用催吐藥和熱性藥物治療。 隆和膽結合的疾病，使用涼性和滋補的藥物。膽和培根結合的疾病，使用涼性和輕盈的藥物治療。培根和隆結合的疾病，使用溫熱和滋補的藥物治療。

培根和隆結合的疾病，使用溫熱和滋補的藥物治療。混合型疾病，使用涼性、滋補和輕盈的藥物治療。 簡而言之，所有熱性疾病都用涼性藥物治療，所有寒性疾病都像治療培根病一樣。隆病無論與熱性還是寒性疾病結合，都用油膩溫熱的藥物治療。 以上所述出自《秘密醫訣·八支精髓》中「治療方法實示篇」第三十章。 第三十一章 醫者篇 此後，益西降巴尊者又說道：

「尊者導師，智慧明覺之士！如何學習醫者的職責？請醫王慈悲開示。」 導師答道：「偉大的益西降巴，醫者的職責如下所示：通過原因、本質、定義、分類、作用和結果這六個方面來闡述醫者的職責。 原因有六個：聰慧、純潔的意念、遵守誓言、外形莊嚴、勤奮行事、精通世俗之法。 首先，聰慧之人應具備大智慧、堅韌的智慧和敏銳的智慧，通曉所有醫典，實踐中毫無阻礙，能夠運用智慧進行判斷，並能洞察細微之處。這被認為是原因中最重要的一點。 純潔的意念是指擁有菩提心。在準備、實際操作和行動之初，要看到眾生的痛苦，生起利益眾生的信念，對善惡、愛憎保持平等心，修持慈、悲、喜、舍四無量心，發願證得無上菩提。在實際操作中，要修持無量法門。在行動中，要讚美他人，不懷恨意。具備這些品質，才能成為優秀的醫生，得到大眾的擁護和幫助。 遵守誓言包含六個方面：兩種需要守護的事物和三種需要了解的事物。首先，要守護導師的教誨、醫學典籍、同門師兄弟、病人以及膿血等六種事物，如同守護佛陀的教誨、傳承、同伴、子女甚至狗和豬一樣。這是需要守護的六種誓言。其次，要像守護本尊法器一樣守護藥物的傳承和器具。第三，要將藥物視為珍寶、甘露和供品。 要將藥物視為滿足願望的珍寶，視為消除疾病的甘露，視為供養傳承上師的供品。首先，要尋找並珍藏珍貴的藥物。其次，要精心炮製並加持藥物。觀想自己是琉璃光王，藥罐是盛滿甘露的寶器。祈願藥師佛和歷代醫者加持。 醫王世尊，能消除三毒煩惱的藥師佛，身色蔚藍，如琉璃般光亮。化身具足三十二相和八十隨形好。對於被隆、赤巴、培根疾病所困擾的眾生，右手持藥王阿如拉，左手托盛滿甘露的寶缽。」

「左手托著盛滿甘露的寶缽，向琉璃光王頂禮！ 精通十八種明處，掌握長壽的精華，獲得殊勝的成就。以神通和慈悲之心平等地對待一切眾生。向所有仙人和持明者頂禮！」

「對於諸天來說，如同甘露；對於龍族來說，如同頂上的寶珠；對於仙人來說，如同長生不老藥。愿這藥對您來說是近在咫尺的。 平息四百零四種風、膽、涎疾病，消除對壽命的障礙，以及八萬種有害的邪魔，三百六十種妖魔等等，平息所有意念上的障礙。 （藏文：ༀ་ན་མོ་བྷ་ག་ཝ་ཏེ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ་གུ་རུ་བཻ་ཌཱུརྱ་པྲ་བྷ་རཱ་ཛཱ་ཡ་ཏ་ཐཱ་ག་ཏཱ་ཡ་ཨརྷ་ཏེ་སམྨྱཀྶཾབུདྡྷཱ་ཡ། ཏདྱ་ཐཱ། ༀ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། མཧཱ་བྷཻ་ཥ་ཛྱེ། བྷེ་ཥ་ཛྱེ་རཱ་ཛཱ་ཡ། ས་མུདྒ་ཏེ་སྭཱ་ཧཱ།，梵文天城體：ॐ नमो भगवते भैषज्यगुरुवैडूर्यप्रभाराजाय तथागतायार्हते सम्यक्संबुद्धाय। तद्यथा। ॐ भैषज्ये भैषज्ये महाभैषज्ये भैषज्ये राजाय समद्गते स्वाहा，梵文羅馬擬音：oṃ namo bhagavate bhaiṣajyaguruvaidūryaprabharājāya tathāgatāyārhate samyaksaṃbuddhāya. tadyathā. oṃ bhaiṣajye bhaiṣajye mahābhaiṣajye bhaiṣajye rājāya samudgate svāhā，漢語字面意思：嗡，皈命薄伽梵，藥師琉璃光王如來，應供，正等覺。即說咒曰：嗡，藥，藥，大藥，藥王，圓滿成就，梭哈。） 唸誦七遍，觀想為甘露，供養持明者。獲得成就，消除自身的疾病和邪魔。病人服用，觀想為起死回生。具備誓言，降臨加持，吉祥和福德就會產生。 外形、製作、身語意三方面，手巧則擅長藥物和醫療製作，言語悅耳則能使病人心情愉悅，智慧明亮則心中不會迷惑。瞭解這些，就能成為所有工匠的首領。 努力於行為，包括自己和他人兩方面。努力于自己的行為，要學習原因。依靠條件，努力于朋友，要徹底完成習慣。原因在於學習書寫和閱讀，達到精通。 能否成功取決於此。因此，要依靠老師，包括老師的特徵、依靠的方法和依靠的必要性三個方面。老師的特徵是博學、精通和具備訣竅，耐心、積蓄少、慈愛，值得尊敬。 依靠的方法是毫無懷疑地信任，不隱瞞地完成任務，所有行為都要符合老師的意願，銘記恩情並持續下去。必要性在於迅速學習和變得精通。 努力于朋友，包括詢問和提問，接受和思考，不要懶惰。因為懶惰是障礙和敵人。徹底完成習慣，通過所見所聞和親身實踐，消除所有的執著、熟悉和懷疑。 努力於他人的行為，即病人。爲了病人的利益，不要拖延，不要中斷。如同墻上的碗，要像殺死、威脅一樣。藥物和醫療不要延誤，要努力謹慎。 精通人類的法律，包括人類的法律、神聖的法律和共同的法律三種。首先，要努力學習，然後通過親戚來強迫，用懲罰來調伏，具備這三點就能實現願望。 神聖的法律是溫順和容易相處，知足就能利益自己和他人。共同的法律是用慈悲心來對待貧困的人們。」

「對於共同的貧困者，要以慈悲心對待。高貴的人們，要自己完成經文的意義。具備六種條件，果實就不會有疑問。 錯誤、有害和對治的特徵，要儘可能地理解其本質。詞義解釋為：治療疾病，爲了身體有益而用藥。在疾病之上進行治療，如同父親般保護眾生。 國王們也會承擔起君主的責任。分類為：無上的醫生、特殊的醫生和普通的醫生三種。消除三種毒的因果，沒有比這更高的了。 精通其他學問，具備神通，充滿慈愛，正直無私。掌握要點，反覆學習，習慣於行動，是眾生的朋友。貪圖享樂，立即抓住，是生命的殺手。 然而，有被稱為最好和最差的。出身高貴，具備智慧，遵守誓言。精通經文的意義，掌握訣竅的要點。主要通過習慣獲得，追求佛法，捨棄慾望。 溫順，精通技藝，對眾生充滿慈悲心。不懈怠，爲了他人的利益而考慮自己的利益。對所有醫療方法沒有迷惑，是最好的醫生。是眾生和病人們唯一的保護者。 是持明者和仙人們的後代，被認為是救世的藥王化身。像這樣不具備條件，就是最差的過失。沒有傳承的醫生，如同狐貍佔據王位，不會被所有人敬仰。 不瞭解經文意義的醫生，如同給盲人展示物品，無法區分疾病的種類和治療方法。沒有見過和習慣的醫生，如同進入不熟悉的路，對疾病的診斷會猶豫不決。 不瞭解檢查方法的醫生，如同沒有親人的流浪者，無法識別任何疾病。不瞭解脈搏和尿液的醫生，如同鳥兒不知道如何放飛鳥兒，無法傳遞冷熱疾病的資訊。 不瞭解藥物味道的醫生，如同主人不知道如何說話，會感到羞愧，名聲也會變差。不瞭解治療方法的醫生，如同在黑暗中擊打目標，對治方法無法擊中疾病。 不瞭解飲食和行為的醫生，如同自己的國家背叛了敵人，會增強疾病的力量，摧毀身體的營養。不瞭解緩和與凈化方法的醫生，如同不瞭解耕種的農民，會因為不足或過度而導致疾病。 不瞭解凈化的醫生，如同向沙山上澆水，會使疾病和身體的營養變得糟糕。沒有裝備和藥物的醫生，如同沒有武器的勇士，無法擊敗疾病的敵軍。 不瞭解放血和艾灸的醫生，如同沒有內臟的盜賊，會導致疾病和治療上的混亂。」

「因此，庸醫會因為對輕重緩急的錯誤判斷，導致錯誤的治療。 惡魔本身披著醫生的外衣，手持閻王的繩索，是生命的劊子手。不要與他們交往，否則會給周圍的人帶來災難。 醫生的工作分為共同的和特殊的兩種。首先是身、語、意的行為。身體的行為是收集藥物和裝備，盡力完成病人的事情。語言的行為是診斷病情，如果診斷正確，就要像在市場上吹響海螺一樣宣告。承諾治療，珍視生命，確定死亡的時間。如果經驗不足，就要像蛇的舌頭一樣診斷，騎在兩端，逃向最好的一端。或者清晰地揭示相似之處，根據情況調整想法，不要拒絕存在的門，逃向堡壘。 首先，病人懷疑，醫生診斷。如果兩者一致，就要清楚地說明。其次，病人懷疑是毒藥，可能會說被其他人下了毒。調整想法，根據診斷治療疾病。第三，關於生死、危險大小等情況，由於命運、業力、福報等因素的影響，什麼情況下會死亡，什麼情況下會存活，不能過於清晰地說明病情。即使有很大的危險，也要說還有治療的希望。即使感覺危險很小，也要說需要警惕。總而言之，要符合人情世故。用心思考，不要出錯。 特殊的行為分為見、修、行三種。見解是認識到一切事物都是中觀。遠離低劣、過分、錯誤的極端，以正確的見解為最佳。修行是安住在四無量心的狀態中，注意不要陷入四種錯誤的境地。行為是捨棄和接受，捨棄不善的行為。拋棄瘋狂、淫亂、爭吵、罪惡等不良行為。實踐佈施、持戒、忍辱、精進等善行。 醫生的果報分為暫時的和究竟的兩種。暫時的果報是今生的幸福，擁有權勢、財富、快樂和幸福。因為藥物可以實現這些，所以要向他人展示自己的優點。即使是對待有害的人，也要像對待兄弟一樣謙遜，進行檢查和測試，根據情況進行治療。這樣就能獲得福報和名聲。 想要的食物和財富自然而然地到來。現在要保持謹慎。在銷售的時候，要收取食物、金錢和液體。如果拖延，恩情會被遺忘，也不會得到回報。究竟的果報是捨棄欺騙和慾望。」

མཐར་ཐུག་འབྲས་བུ་གཡོ་སྒྱུ་འདོད་པ་རྣམས། །སྤངས་ནས་ནད་པ་གསོ་ བ་ལ་འཇུག་པ། །བླ་མེད་སངས་རྒྱས་ས་ལ་བགྲོད་འགྱུར་ཞེས། །འཚོ་མཛད་སྨན་པའི་རྒྱལ་ པོས་བཤད་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་ནས་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོའི་དབུའི་ གཙུག་ཏུ་ཐིམ་པར་གྱུར་ཏོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ ལས་གསོ་བ་པོ་སྨན་པའི་ལེའུ་སྟེ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཅིག་པའོ། །བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་ པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་བཤད་པའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་རྫོགས་སོ།

「捨棄欺騙和慾望，投入到治療病人中，就能走向無上的佛陀果位。」這是救世的藥王所說的。 說完這些，智慧的覺識融入了藥王頭頂的頂髻中。 《甘露心髓八支秘密竅訣經》中，關於治療者醫生的章節，第三十一章結束。 《甘露心髓八支秘密竅訣經》之《論述之經》到此圓滿結束。

། །། ༈ རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་ཐུགས་རྗེའི་ཤུགས། །རབ་འབྱམས་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་ཆོས་ཀྱི་ སྒོ། །མ་ལུས་དགོས་འདོད་སྩོལ་བའི་འཁྲུལ་འཁོར་ལས། །རྒྱུད་འདི་འགྲོ་བ་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་ དུ་བཀོད། །ཞུས་དག མངྒ་ལཾ།

至尊多羅那他的慈悲力量， 八萬四千法門無盡藏。 如意滿足一切眾生愿， 此經利益普天人共享。 校對完畢。吉祥圓滿！